Działania Muzeum Geologicznego Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego prowadzone w celu wykorzystania edukacyjnego i ochrony starych kamieniołomów

• Autorzy: Krzeczyńska Monika , Wierzbowski Andrzej , Woźniak Paweł , Świło Marlena , Chećko Agnieszka

Warianty tytułu

EN

Educational activities of the Geological Museum of the Polish Geological Institute - National Research Institute conducted for the protection of old quarries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The pits that left after exploitation of solid rock minerals are extremely interesting geological objects. They contain records of ancient processes that led to the exposure of rock formations, allowing the timing of these processes. The data obtained from abandoned quarries can be used for scientific studies, but it can also be applied in all activities aimed at popularizing knowledge about a biotic nature. Therefore, these localities should be under legal protection or at least secured against devastation, which often faces considerable difficulties. The Geological Museum has undertaken actions aiming at the protection of abandoned quarries, most often in the form of projects dedicated to geotourism management and creating geotourist trails. These projects are a chance to save important geosites from devastation, overgrowing by vegetation, or fading into oblivion. The article presents case studies of successfully managed old quarries, as well as failed attempts.

Słowa kluczowe

PL

ochrona różnorodności biologicznej; geoedukacja; geoturystyka; kamieniołomy

EN

geodiversity protection; geoeducation; geotourism; quarries

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 68, nr 3
• Strony: 187--193
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., fot.

Twórcy

autor

Krzeczyńska Monika

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Wierzbowski Andrzej

• Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

autor

Woźniak Paweł

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Górnośląski, ul. Królowej Jadwigi 1, 41-200 Sosonowiec

autor

Świło Marlena

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Chećko Agnieszka

• Ośrodek Edukacji Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera w Jaworznie, ul. św. Wojciecha 100, 43-600 Jaworzno

Bibliografia

• 1. ANTCZAK J., KRZECZYŃSKA M., WIERZBOWSKI A., WOŹNIAK P. 2014 - Rewitalizacja kamieniołomu skał jurajskich w Wieluniu w celu wykorzystania jego walorów geologicznych, geoturystycznych i rekreacyjnych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 26: 67-78.
• 2. BUKOWSKI G. 1887 - Über die Jurabildungen von Czenstochau in Polen. Beiträge zur Paläontologie Oesterreich-Ungarns, 4: 75-171.
• 3. BROCHWICZ-LEWIŃSKI W. 1973 - Some remarks on the origin of the subfamily Idoceratinae Spath, 1924 (Perisphinctidae, Ammonoidea). Acta Palaeont. Polon., 18 (3): 229-320.
• 4. BROCHWICZ-LEWIŃSKI W. 1975 - On the Oxfordian genus Subdiscosphinctes Malinowska, 1972, and subgenus S. (Aureimontanites) nov. (Perisphinctidae, Ammonoidea). Acta Palaeont. Polon., 20 (1): 87-96.
• 5. BROCHWICZ-LEWIŃSKI W., GĄSIEWICZ A., KRUMBEIN W.E., MELENDEZ G., SEQUEIROS L., SUFFCZYŃSKI S., SZATKOWSKI K., TARKOWSKI R., ŻBIK M. 1986 - Anomalia irydowa na granicy jury środkowej i górnej. Prz. Geol., 34 (2): 83-88.
• 6. GŁAZEK J., ZAPAŚNIK T. 1980 - Uwagi o tektonice rowu Kleszczowa. Prz. Geol., 28 (7): 410-412.
• 7. GIŻEJEWSKA M. 1981 - Stratigraphy of the Callovian in the Wieluń Upland. Acta Geol. Polon., 31 (1-2): 15-32.
• 8. GŁOWNIAK E. 1991 - Utwory keloweju i oksfordu w odkrywce Bełchatów. Prz. Geol., 39 (2): 79-82.
• 9. GŁOWNIAK E. 2006 - Zawodzie Quarry ammonite succession (Middle to Upper Oxfordian, upper Transversarium to Bifurcatus zones). [W:] Wierzbowski A. i in. (red.), Jurassic of Poland and adjacent Slovakian Carpathians. Field trip guide book. 7th International Congress on the Jurassic System, 6-18 September, 2006, Kraków. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 159-162.
• 10. GUTOWSKI J. 1998 - Oxfordian and Kimmeridgian of the northeastern margin of the Holy Cross Mountains, Central Poland. Geol. Quart., 42 (1): 59-72.
• 11. GUTOWSKI J., PIEŃKOWSKI G., ZŁONKIEWICZ Z. 2006 - Krzemionki, archeological museum in Neolithic underground flint mine, micritic limestones, oolites and laminites. [W:] Wierzbowski A. i in. (red.), Jurassic of Poland and adjacent Slovakian Carpathians. Field trip guide book. 7th International Congress on the Jurassic System, 6-18 September, 2006, Kraków. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 180.
• 12. KRZECZYŃSKA M., WOŹNIAK P., GAŹDZICKA E. 2008 - Pierwsza geologiczna ścieżka dydaktyczna na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej! Prz. Geol., 56 (12): 1039-1043.
• 13. LISZKOWSKI J. 1976 - Rozwój litofacjalny i paleogeograficzny jury górnej północno-wschodniej części mezozoicznego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. [W:] Pożaryski W. i in. (red.), Przewodnik 48 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Starachowice 24-26 września 1976. Wyd. Geol., Warszawa: 113-133.
• 14. MALINOWSKA L. 1972 - The Middle Oxfordian Perisphinctidae of Zawodzie near Częstochowa. Acta Palaeont. Polon., 17 (2): 167-242.
• 15. MATYJA B.A., WIERZBOWSKI A. 2004 - Stratygrafia i zróżnicowanie facjalne utworów górnej jury Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny Wieluńskiej. [W:] Partyka J. (red.), Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, t. 1 - Przyroda, 13-18. Ojcowski Park Narodowy. Ojców.
• 16. MATYJA B.A., WIERZBOWSKI A. 2006 - Olsztyn, cyanobacteria-sponge biohermal complex; Upper Oxfordian (Bifurcatus and Bimammatum zones). [W:] Wierzbowski A. i in. (red.), Jurassic of Poland and adjacent Slovakian Carpathians. Field trip guide book. 7th International Congress on the Jurassic System, 6-18 September, 2006, Kraków. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 199-200.
• 17. MROZEK K. 1975 - Budowa geologiczna struktur wgłębnych w południowej części synklinorium łódzkiego. Wyd. Geol., Warszawa.
• 18. RÓŻYCKI S.Z. 1953 - Górny dogger i dolny malm Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Pr. Inst. Geol., 17: 1-412.
• 19. ŚLIWIŃSKA-WYRZYCHOWSKA A. (red.) 2013 - „Lipówka” kopalnia przywrócona naturze. Przewodnik. Akad. im. Jana Długosza w Częstochowie.
• 20. ŚLIWIŃSKA-WYRZYCHOWSKA A., BOGDANOWICZ M., MUSIELIŃSKA R., BĄBELEWSKA A., WITKOWSKA E. 2014 - Krajobrazowe i botaniczne walory nieczynnego kamieniołomu Lipówka w Rudnikach koło Częstochowy. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 26: 45-56.
• 21. WIERZBOWSKI A. 2017 - The Lower Kimmeridgian of the Wieluń Upland and adjoining regions in central Poland: lithostratigraphy, ammonite stratigraphy (upper Planula/Platynota to Divisum zones), palaeogeography and climate-controlled cycles. Vol. Juras., 15: 41-120.
• 22. WIERZBOWSKI A., KRZECZYŃSKA M., WOŹNIAK P. 2017 - Ochrona starych kamieniołomów jako obiektów przyrodniczych o walorach naukowych, edukacyjnych i geoturystycznych - teoria a praktyka. Hereditas Minariorum, 4: 135-171.
• 23. WIŚNIEWSKA-ŻELICHOWSKA M. 1971 - Fauna bioherm jurajskich w Rudnikach pod Częstochową. Biul. Inst. Geol., 243: 5-77.
• 24. WOŹNIAK P. 2011 - Geoturystyka - nauka, edukacja i rekreacja. Przyroda Górnego Śląska, 64: 18-20.
• 25. WOŹNIAK P., KRZECZYŃSKA M. 2013 - Opracowanie programu edukacyjnego dla Ośrodka Edukacji Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera w Jaworznie w zakresie przyrody nieożywionej uwzględniającego założenia na rok 2014. Arch. Państw. Inst. Geol., Sosnowiec.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).