Stare hałdy w Sudetach – nowa geobaza Państwowego Instytutu Geologicznego

• Autorzy: Sroga C. , Mikulski S. Z. , Bobiński W. , Adamski M.

Identyfikatory

DOI

10.24425/124396

Warianty tytułu

EN

Old heaps in the Sudetes Mts. – a new geodatabase of the Polish Geological Institute

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Od końca 2017 roku na portalu internetowym Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB dostępna jest Geobaza HAŁDY. Zawiera ona informacje i dane o mineralnych surowcach odpadowych zgromadzonych na starych hałdach, składowiskach przemysłowych i w osadnikach poeksploatacyjnych, z terenu polskiej części Sudetów. W artykule przedstawia się rodzaje danych i informacji zawarte w geobazie oraz metodykę ich gromadzenia. W rezultacie czteroletnich prac badawczych, zwiadu terenowego, kwerendy archiwów i geologicznych badań podstawowych zinwentaryzowano 445 obiektów dawnego górnictwa i przetwórstwa kopalin. Są to 403 hałdy kopalniane, 16 osadników przemysłowych, 23 składowiska i 3 zwałowiska zewnętrzne. Głównie są to obiekty po górnictwie węgla kamiennego i rud metali, w tym pouranowe. Największe możliwości gospodarczego wykorzystania odpadów wiążą się z mułami węglowymi, zgromadzonymi w osadnikach zlikwidowanego Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego. Do łatwego wykorzystania jest również materiał z kamiennych hałd po górnictwie rud polimetali, żelaza i fluorytu. Wciąż otwarta pozostaje kwestia gospodarczego wykorzystania odpadów poflotacyjnych rud miedzi, czy też odzysku metali (w tym złota) z hałd górnictwa arsenowego. Ograniczeniem jest tu efektywność technologii odzysku metali oraz obostrzenia środowiskowe. Część obiektów znajduje się na terenach chronionych, co wyklucza możliwość zagospodarowania odpadów. Niektóre składowiska i hałdy powinny być starannie zrekultywowane i objęte monitoringiem środowiskowym, ze względu na ich szkodliwe oddziaływanie na komponenty środowiska.

EN

As of the spring of 2017, the HAŁDY Database is available on the Polish Geological Institute – NRI website. The geodatabase contains information and data on waste mineral raw materials collected on old heaps, 148 industrial waste stock-piles and in post-mining settlers, from the Polish part of the Sudety Mountains. The article presents the types of data and information contained in the geodatabase and the methodology for their collection. As a result of four-year research works, field reconnaissance, archives and geological basic research, 445 objects of former mining and mineral processing were inventoried. There are 403 mine heaps, 16 industrial settlers, 23 stock-piles and 3 external dumps. These are mainly objects after coal mining and metal ores, including post-uranium. The greatest opportunities for the economic use of waste are associated with coal sludge accumulated in settlers of the liquidated Lower Silesian Coal Basin. The material from stone heaps after polymetallic, iron and fluorite ore mining is also easy to use. The issue of the economic use of post-flotation copper ore waste or the recovery of metals (including gold) from dumps of arsenic mining remains open. The limitation here is the efficiency of metal recovery technologies and environmental restrictions. Some of the objects are located in protected areas, which excludes the possibility of waste management. Some stock-piles and heaps should be carefully reclaimed and covered by environmental monitoring, due to their harmful impact on environmental components.

Słowa kluczowe

PL

baza danych; mineralne surowce odpadowe; Sudety

EN

database; waste mineral raw materials; Sudetes Mts.

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 106
• Strony: 147--161
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Sroga C.

• Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Wrocław

autor

Mikulski S. Z.

• Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Warszawa

autor

Bobiński W.

• Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Warszawa

autor

Adamski M.

• Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Warszawa

Bibliografia

• [1] Dokumentacja geologiczna węglowych mułów poflotacyjnych w nieczynnych osadnikach nr 2 i 3 na terenie ZG Julia w Wałbrzychu, 1996 – Pr. zbior. pod kier. K. Kominowskiego. Raport Nr 12/S-5/96 Inst. Górn. Polit. Wrocł., Wrocław (praca niepubl.).
• [2] Drozdowski, S. i in. 1993. Ocena zagrożeń środowiska naturalnego powodowanych przez składowiska odpadów komunalnych, przemysłowych i poeksploatacyjnych na Dolnym Śląsku. Arch. Przeds. Geol. we Wrocławiu PROXIMA S.A., Wrocław.
• [3] Fajfer, J. i in. 2010. Opracowanie metodyki wykonania spisu zamkniętych obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych oraz opuszczonych obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, które wywierają negatywny wpływ na środowisko. Państw. Inst. Geol., Sosnowiec (praca niepubl.).
• [4] Glapa, W. i in. 1996. Uproszczony projekt zagospodarowania złoża węglowych mułów poflotacyjnych w nieczynnych osadnikach nr 2 i 3 na terenie ZG Julia w Wałbrzychu. Raport Nr 13/S-74/96 Inst. Górn. Polit. Wrocł., Wrocław (praca niepubl.).
• [5] Hartsch, J. i in. 2007. Zwalczanie negatywnych następstw przedsięwzięć górniczych – Postępowanie z kontaminantami radioaktywnymi w regionie Jeleniej Góry w Polsce południowo-zachodniej. Raport końcowy. G.E.O.S., Freiberg – Polit. Wrocł., Wrocław (praca niepubl.).
• [6] Kożuchowicz, J. 1995. Dokumentacja geologiczna zwału mułu poflotacyjnego w osadniku dolnym pola „Mieszko” b. KWK „Wałbrzych” w Wałbrzychu. PPHU „Antra-Pol” Sp. z o.o., Wałbrzych (praca niepubl.).
• [7] Łuszczkiewicz, A. i Muszer, A. 1997. Złoto w odpadach górniczych z okolic Złotego Stoku. Fizykochemiczne Problemy Mineralurgii nr 31, s. 197–209.
• [8] Łuszczkiewicz, A. 2006. Badania odpadów technologicznych z dawnej działalności górniczej i hutniczej w rejonie Złotego Stoku. [W:] Mat. Konf. Dziedzictwo i historia górnictwa oraz możliwości wykorzystania pozostałości dawnych robót górniczych. Jugowice, 19–21 kwietnia 2006 r. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 117, Studia i Materiały nr 32, s. 179–191.
• [9] Mikulski, S.Z. 1996. Złoto z kamieniołomu Złoty Jar k. Złotego Stoku (Sudety). Przegląd Geologiczny t. 44, nr 12, s. 1205–1210.
• [10] Mikulski, S.Z. 1997a. Opracowanie wynikowe mineralizacji wolframowej w Sudetach (monografia). Państw. Inst. Geol., Warszawa (praca niepubl.).
• [11] Mikulski, S.Z. 1997b. Mineralizacji scheelitowa i złotonośna w osłonach metamorficznych intruzji kłodzko-złotostockiej (praca doktorska). Państw. Inst. Geol., Warszawa (praca niepubl.).
• [12] Mikulski, S.Z. 1997c. Złoto rodzime w złożu rudy arsenowej w Czarnowie (Sudety Zachodnie). [W:] Metale szlachetne w NE części Masywu Czeskiego i w obszarach przyległych: geneza, występowanie, perspektywy (Mat. Konf. nauk., Jarnołtówek, 19–21.06.1997, pod red. A. Muszera). Wyd. Inst. Nauk Geol. Uniw. Wrocł., s. 29–33.
• [13] Mikulski, S.Z. 2002. Studium geochemiczno-mineralogiczne asocjacji złota pierwotnego i pierwiastków rzadkich z Sudetów w aspekcie surowcowym. Państw. Inst. Geol., Warszawa (praca niepubl.).
• [14] Mikulski, S.Z. 2007. The late Variscan gold mineralization in the Kaczawa Mountains, Western Sudetes. Polish Geological Institute Special Papers 22, s. 162.
• [15] Mikulski, S.Z. 2014. Występowanie telluru i bizmutu w złotonośnych siarczkowych rudach polimetalicznych w Sudetach (SW Polska). Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 30, z. 2, s. 15–34.
• [16] Seifert, K. i Siemiątkowski, J. 1992. Ocena jakości wybranych hałd w celu określenia ich przydatności i utylizacji. Rejon: Radzimowice. Warszawa: Państw. Inst. Geol. (praca niepubl.).
• [17] Spis obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych oraz opuszczonych obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, które wywierają negatywny wpływ na środowisko, 2012. Pr. zbior. pod kier. J. Fajfer. GIOŚ, Warszawa (praca niepubl.).
• [18] Sroga, C. 1992. Materiały robocze do zadania pt. Ewidencja i ocena wartości surowcowej hałd, wysypisk i osadników poeksploatacyjnych na obszarze Dolnego Śląska. Wrocław: Państw. Inst. Geol. (praca niepubl.).
• [19] Sroga, C. 1995. Ewidencja i ocena wartości surowcowej hałd, wysypisk i osadników poeksploatacyjnych na obszarze Dolnego Śląska. Wrocław: Państw. Inst. Geol. (praca niepubl.)
• [20]. Sroga, C. 1997. Mineralne surowce odpadowe Sudetów i Przedgórza Sudeckiego wraz z Mapą w skali 1:200 000. Warszawa: Wyd. Państw. Inst. Geol., s. 52.
• [21] Strzelecki, R. i in. 1996. Poszukiwanie i wydobycie uranu na ziemiach polskich. Prace Specjalne PTMin. z. 7, s. 140–142.
• [22] Szalej, M. i Kurpiewski, A. 1990. Badania stężeń naturalnych pierwiastków promieniotwórczych na zwałach byłych wyrobisk górniczych Sudetów Zachodnich. Jelenia Góra: WIOŚ (praca niepubl.).
• [23] Wertejuk, Z. i in. 1991. Ocena zagrożenia radiologicznego w rejonie wyeksploatowanych kopalń rud uranowych w Sudetach Zach. w miejscowościach: Kowary, Radoniów, Okrzeszyn – Uniemyśl, Kopaniec, Miedzianka, Mniszków i Stare Rochowice oraz inwentaryzacja obiektów górnictwa uranowego w gm. Kamienna Góra i Lubawka. Jelenia Góra: WIOŚ (praca niepubl.).
• [24] Wojciechowski, A. 1990. Złoże arsenu i złota „Złoty Stok” (Dolny Śląsk, Polska). Warszawa: Państw. Inst. Geol. (praca niepubl.).
• [25] Wojciechowski, A. 1994. Rozpoznawanie i dokumentowanie zasobów złota w osadnikach szlamów arsenowych i odpadów poflotacyjnych kopalń kruszywa naturalnego. Górnictwo Odkrywkowe R. XXXVI, nr 6, s. 99– –111.
• [26] Wołkowicz, S. i in. 2013. Propozycje rekultywacji terenów pogórniczych i składowisk odpadów, w celu minimalizacji wpływu czynników biologicznych na powstawanie/rozprzestrzenianie się skażeń. [W:] Raport końcowy Zad. Nr 3 – Podstawy zabezpieczenia potrzeb paliwowych polskiej energetyki jądrowej. Warszawa: Uniw. Warsz. (praca niepubl.).
• [27] Wróblewski, J. 2005. Sprawozdanie z pomiarów mocy dawki w rejonie byłej kopalni rud uranu „Podgórze” w Kowarach oraz pola rudnego „Wleń” w 2004 roku. O/Jelenia Góra: Państw. Agencja Atom. (praca niepubl.).