Wybrane procesy geochemiczne zachodzące w zwałowiskach odpadów przemysłowych z rejonu Górnego Śląska

• Autorzy: Jonczy I. , Gawor Ł.

Warianty tytułu

EN

Chosen geochemical processes occurring in industrial waste dumps in Upper Silesian Region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule scharakteryzowano procesy geochemiczne zachodzące na zwałowiskach odpadów przemysłowych, które przez wiele lat poddane były składowaniu. Obserwacje terenowe oraz badania laboratoryjne wykonano w oparciu o materiał zgromadzony na wybranych zwałowiskach odpadów po górnictwie węgla kamiennego oraz odpadów hutniczych po przeróbce żelaza, cynku i ołowiu. Stwierdzono, że w wyniku oddziaływania czynników zewnętrznych odpady zgromadzone na zwałowiskach ulegają przemianom o charakterze mechanicznym oraz przeobrażeniom pod względem zmiany ich składu mineralnego i chemicznego.

EN

In the paper there are described geochemical processes occurring on industrial waste dumps, which has been stored for years. Field observations and laboratory tests have been done on the basis of material gathered on chosen waste dumps after hard coal mining and metallurgic waste after preparation of iron, zinc and lead. It was determined that as a result of exogenous processes the wastes disposed on dumps undergo changes of mechanical character and metamorphosis considering changes of mineral and chemical composition.

Słowa kluczowe

PL

zwałowiska odpadów przemysłowych; odpady hutnicze; odpady po górnictwie węgla kamiennego; procesy geochemiczne

EN

industrial wastes dumps; metallurgic wastes; hard coal mining wastes; geochemical processes

• Wydawca: STE GROUP
• Czasopismo: Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji
• Rocznik: 2016
• Tom: z. 5 (17)
• Strony: 93--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz.

Twórcy

autor

Jonczy I.

• Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa i Geologii, Instytut Geologii Stosowanej, ul. Akademicka 2, 44-100 Gliwice

autor

Gawor Ł.

• Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa i Geologii, Instytut Geologii Stosowanej, ul. Akademicka 2, 44-100 Gliwice

Bibliografia

• [1] U. Aleksander-Kwaterczak, E. Helios-Rybicka. „Contaminated sediments as a potential source of Zn, Pb, and Cd for a river system in the historical metalliferous ore mining and smelting industry area of South Poland”. Journal of Soils and Sediments, Vol. 9, Issue 1, 2009, pp. 13-22.
• [2] J. Cabała. „Cynk w technosferze”. Górnictwo i Geologia, Tom 5, Zeszyt 4, 2012, s. 63-76.
• [3] J. Cabała, K. Sutkowska. „Wpływ dawnej eksploatacji i przeróbki rud Zn-Pb na skład mineralny gleb industrialnych, rejon Olkusza i Jaworzna”. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i materiały, Vol. 117, Nr 32, 2006, s. 13-22.
• [4] L. Chodyniecka, A. Bartela. „Charakterystyka mineralogiczna zwałowiska odpadów hutniczych po produkcji cynku „Rozamunda” i jego wpływ na środowisko”. Zeszyty Naukowe Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Koszalińskiej nr 15, Koszalin 1999.
• [5] L. Chodyniecka, T. Haber. „Procesy hipergeniczne na zwałowisku odpadów poflotacyjnych po produkcji cynku i ołowiu”. Rudy i Metale Nieżelazne nr 6, 1995.
• [6] Gawor Ł. Der Einfluss von Rechtsvorschriften auf Rekultivierung und Folgenutzung von Bergehalden am Beispiel des Oberschlesischen Steinkohlebeckens und des Ruhrgebietes (monografia). Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2011, s. 72.
• [7] Ł. Gawor. „Wybrane problemy sozologii górniczej na przykładzie regionu Górnego Śląska”. [w:] O ekologiczno-sozologicznych aspektach ochrony środowiska. Sierakowski M., Terlecka M. (red.), Wyd. Armagraf, Krosno, monografia, 2014, s. 65-74.
• [8] Ł. Gawor. „Coal mining waste dumps as secondary deposits exemplified on Upper Silesian Coal Basin and Lublin Coal Basin”. [in:] Geology, Geophysis and Environment, vol. 40 (3), 2014, p. 285-289.
• [9] Ł. Gawor, I. Jonczy. „Possibilities of recycling of metallurgical slags and coal mining wastes and reclamation of dumping grounds in Upper Silesian Coal Basin (southern Poland)” [in]: RMZ Materials and Geoenvironment; Materiali in Geookolje, vol. 62, 2016, p. 271-276.
• [10] J. Girczys. „Warunki zagospodarowania odpadów wtórnych przemysłu cynkowo-ołowiowego”. Ekoprofit nr 2, 2002, s. 22-29.
• [11] I. Jonczy. Charakterystyka mineralogiczno-chemiczna zwałowiska odpadów poprodukcyjnych huty cynku i ołowiu w Rudzie Śląskiej-Wirku oraz jego wpływ na środowisko. Monografia, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2006.
• [12] I. Jonczy. „Zwałowiska odpadów hutniczych Zn-Pb jako źródła skażenia środowiska (na przykładzie zwałowiska w Rudzie Śląskiej-Wirku)”. Kwartalnik Górnictwo i Geologia, Tom 1, Zeszyt 2, Gliwice 2006, s. 17-26
• [13] I. Jonczy. „Weathering processes in metallurgical slag dumps”. Materiały konferencyjne 15th Conference with international participation Waste Management – Gospodarjenje z odpadki – GzO’14, Ljubljana, Słowenia 2014. Dysk optyczny (CD-ROM), pp. 1-7.
• [14] I. Jonczy. Studium mineralogiczno-chemiczne żużli stalowniczych ze zwałowiska i bieżącej produkcji w Gliwicach-Łabędach oraz oddziaływanie zwałowiska na gleby. Monografia habilitacyjna, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2014.
• [15] I. Jonczy, B. Chwedorowicz. „Fazy wtórne na zwałowiskach odpadów hutniczych”. Ekologia i Technika, nr 1, 2016, s. 22-26.
• [16] I. Jonczy, J. Stanek. „Phase composition of metallurgical slag studied by Mössbauer spectroscopy”. Nukleonika. International Journal of Nuclear Research, Vol. 58, Issue 1, Warszawa 2013, pp. 127-131.
• [17] E. Kovács, J. Tamás, S.F. Bilinski, Omanović, H. Bilinski, I. Pižeta. „Geochemical study of surface water and sedyment at the abandonem mining site at Gyöngyösoroszi, Hungary”. Fresenius Environmental Bulletin, Vol. 21, No. 5a, 2012, pp. 112-1218.
• [18] Ł. Kruszewski „Supergene sulphate minerals from the burning coal mining dumps in the Upper Silesian Coal Basin, South Poland”. International Journal of Coal Geology 105, 2013, pp. 91-109.
• [19] W.M. Mayes, P.L. Younger, J. Aumônier. „Hydrogeochemistry of alkaline steel slag Leachates in the UK”. Water Air Soil Pollut., no. 195, 2008, pp. 35-50.
• [20] M. Misz-Kennan, M. Fabiańska. „Application of organic petrology and geochemistry to coal waste studies”. International Journal of Coal Geology, 88, 2011, pp. 1-23.
• [21] M. Misz, M. Fabiańska, S. Ćmiel. „Organic components in thermally altered coal waste: preliminary petrographic and geochemical investigations”. International Journal of Coal Geology 71, 2007, pp. 405-424.
• [22] M. Pawlikowski, J. Mazurek. „Zjawiska mineralogiczne i geochemiczne w hałdzie poflotacyjnej rud Zn-Pb ZGH Bukowno oraz w jej otoczeniu”. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, tom 16, zeszyt 1, 2000, s. 57-74.
• [23] P. Piantone, F. Bodénan, L. Chatelet-Snidaro. „Mineralogical study of secondary mineral phases from weathered MSWI bottom ash: implications for the modeling and trapping of heavy metals”. Applied Geochemistry, No. 19, 2004, pp. 1891-1904.
• [24] K. Popiołek. Górnośląski przemysł górniczo-hutniczy w drugiej połowie XIX wieku. Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Katowice-Kraków 1965.
• [25] K. Popiołek. Historia Śląska, wydanie II. Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1984.
• [26] H. Shen, E. Forssberg, U. Nordström. „Physicochemical and mineralogical properties of stainless steel slags oriented to metal recovery”. Resources, Conservation and Recycling, Vol. 40, Issue 3, 2004, pp. 245-271.
• [27] S. Stefaniak, I. Twardowska. „Zmiany w profilu pionowym antropogenicznej strefy aeracji w wyniku reeksploatacji i redeponowania odpadów górnictwa węglowego”. [w:] Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria Górnictwo, z. 267, 2005.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).