Średniowieczny klasztor cysterski w Krzeszowie na podstawie ostatnich badań architektonicznych

• Autorzy: Łużyniecka E.

Warianty tytułu

EN

The medieval cistercian monastery in Krzeszów, Poland : a review in respect of recent architectural findings

• Konferencja: Forum Architecturae Poloniae Medievalis (2 ; 2009 ; Kraków)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania architektoniczne średniowiecznej części opactwa cysterskiego w Krzeszowie prowadzono w latach 2007-2008, podczas trwających wówczas prac remontowo- budowlanych. Kierowany przez autorkę zespół badawczy był złożony z doktorantów i studentów Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej. W ramach prac wykonano inwentaryzacje fotogrametryczne rzutów i elewacji reliktów średniowiecznych, wykonano analizy strukturalne murów i przeanalizowano stratygrafię budulca elewacji. Dokonano także próby datowania zapraw metodą rozkładu węgla 14C. Przeprowadzone badania pozwoliły na przedstawienie kilku wniosków dotyczących rozplanowania budynku klauzury przed jej zburzeniem w 1873 roku. Klauzura była trzyskrzydłowa z wirydarzem i obiegającym go krużgankiem. W skrzydle południowym zlokalizowano kapitularz , schody, sień i fraternię. W zachodniej części klauzury znajdował się wcześniejszy budynek z przyporą, później przeobrażony w skrzydło zachodnie, w którym znajdowały się piwnice i trzy przejścia. Przeprowadzone badania mogą stanowić dobry punkt wyjściowy do dalszych badań klauzury krzeszowskiej i być przydatne podczas kolejnych analiz przebudowy opactw śląskich.

EN

The architectural research of the medieval part of the cistercian monastery in Krzeszów in years 2007-2008 were done alongside the renovation works carried out at that time. The research team led by the author comprised of doctoral students and students of the Faculty of Architecture from Wrocław University of Technology. A photogrammetric inventory of plans and elevations of medieval relics was done as a part of works, as well as structural analyses of walls and stratigraphy of the building material used for the elevation. Also radiometric dating trials were conducted by using a 14C dating method. The research allowed to present some conclusions concerning the layout of the enclosure before it was demolished in 1873. The monastery had 3 wings, a garth, and a cloister around it. The southern wing included a chapter house, stairs, a hallway, and a fraternity. The western part of the enclosure was at first a building with a buttress converted later on into a wing. The wing comprised cellars and three passageways. The conducted excavations may be a good point of departure for further research of the monastery in Krzeszów, and may be helpful for studying and analysing alterations done in other Silesian enclosures.

Słowa kluczowe

PL

średniowieczne opactwo cysterskie; inwentaryzacja fotogrametryczna; relikt architektury

EN

medieval cistercian monastery; photogrammetric inventory; architectural relic

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2011
• Tom: R. 108, z. 7-A
• Strony: 441--460
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., il.

Twórcy

autor

Łużyniecka E.

• Wydziałowy Zakład Konserwacji i Rewaloryzacji Architektury, Politechnika Wrocławska

Bibliografia

• [1] Charvátová K., Dějiny cisterckého řádu echach 1142-1420, Praha 1998.
• [2] Dziekoński T., Wydobywanie i metalurgia kruszców na Dolnym Śląsku od XIII w. do połowy XX w., Wrocław 1972.
• [3] Dziurla H., Krzeszów. Studium historyczno-architektoniczne, Wrocław 1961 (mps w Regionalnym Ośrodku Dokumentacji Zabytków we Wrocławiu) (dalej: RODZW).
• [4] Dziurla H., Krzeszów, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964.
• [5] Dziurla H., Studium historyczno-architektoniczne zespołu pocysterskiego w Henrykowie, Wrocław 1965 (mps w RODZW).
• [6] Dziurla H., Die Grüssauer Klosterkirche und das Piastenmausoleum – Zur Baumeisterfrage, „Zeitschrift des Deutschen Vereins für Kunstwissenschaft”, t. 27, z. 1/4, 1974, 54-82.
• [7] Dziurla H., Kořán I., Wrabec J., Krzeszów, europejska perła baroku. (Grüssau, die europäische Barockperle), Legnica 2001.
• [8] Kalinowski K., Architektura doby baroku na Śląsku, Warszawa 1977, 83-86, 324-326.
• [9] Krzeszów uświęcony łaską, red. H. Dziurla, K. Bobowski, Wrocław 1997.
• [10] Kuthan J., Počátky a rozmach gotické architektury v Čechach, Praha 1983.
• [11] Kutzner M., Cysterska architektura na Śląsku w latach 1200-1339, Toruń 1969.
• [12] Kutner M., Średniowieczna architektura klasztoru cysterskiego w Krzeszowie, [w:] Krzeszów uświęcony łaską, praca zbiorowa pod red. H. Dziurli, K. Bobowskiego, Wrocław 1997, 132-140.
• [13] Łużyniecka E., Architektura klasztorów cysterskich. Filie lubiąskie i inne cenobia śląskie. (The architecture of Cistercian monasteries. Daughter houses of Lubiąż and other Silesian cenobia), Wrocław 2002, 157-167, 527-544.
• [14] Łużyniecka E., Świechowski Z., Kunkel R., Architektura klasztorów cysterskich. Małopolskie filieopactwa Morimond. (The architecture of Cistercian monasteries.Branches of the Morimond abbey in Little Poland), Wrocław 2008.
• [15] Małachowicz E., Wczesnośredniowieczna architektura kościoła dominikanów we Wrocławiu, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 20, z. 1, Warszawa 1975, 11-49.
• [16] Monasticon Cisterciense Poloniae, red. A.M. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek, Poznań 1999.
• [17] Naso E.J., Phoenix Redivivus Ducatum Svidnicensis et Javroviensis, Breslau 1667.
• [18] Pilch J., Leksykon zabytków Dolnego Śląska, Warszawa 2005, 167-171.
• [19] Untermann M., Forma Ordinis. Die mittelalterliche Baukunst der Zisterzienser, Deutscher Kunstverlag München, Berlin 2001.
• [20] Wrocławski T., Sprawozdanie z nadzoru archeologicznego prowadzonego w wirydarzu klasztoru w Krzeszowie, 2000 (mps w archiwum Państwowych Służb Ochrony Zabytków w Jeleniej Górze).