Hydrologiczne uwarunkowania transportu substancji biogenicznych w zlewni młodoglacjalnej o różnym typie użytkowania (na przykładzie zlewni Zbrzycy)

• Autorzy: Olszewska A. , Cieśliński R.

Identyfikatory

DOI

10.15199/17.2017.1.7

Warianty tytułu

EN

Hydrological conditions of nutrients transport in postglacial catchment with different land use types (Zbrzyca catchment case)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Uwarunkowania hydrologiczne migracji substancji biogenicznych w zlewniach rzecznych oraz jeziornych, wykształconych na obszarach młodoglacjalnych, cechuje występowanie obszarów wyłączonych z formowania odpływu powierzchniowego. Zasięg i przestrzenne rozmieszczenie obszarów bezodpływowych w obrębie zlewni prowadzi do czasowego zatrzymywania w nich części zanieczyszczeń wód. W pracy opisano materiały źródłowe i etapy modelowania hydrologicznego przy wykorzystaniu modelu Soil and Water Assessment Tool (SWAT) oraz przedstawiono metodę wyznaczania powierzchni różnicujących sposób dopływu substancji biogenicznych za pomocą Geograficznych Systemów Informacyjnych (GIS) i jej efekty. Wyznaczenie w zlewni obszarów jednorodnych hydrologicznie (Hydrological Response Units - HRU), określanych indywidualnym zestawieniem parametrów dotyczących spadków terenu, utworów powierzchniowych oraz użytkowania gruntów, jest bliskie wyznaczeniu zlewni obszarów bezodpływowych. Dalsze modelowanie procesów fizycznych posłużyć może w ocenie zróżnicowania wielkości dostawy substancji biogenicznych w badanej zlewni. Przeprowadzona analiza dotyczy położonej na Pojezierzu Bytowskim i Równinie Charzykowskiej zlewni Zbrzycy, stanowiącej lewostronny dopływ Brdy.

EN

Hydrological conditions of nutrients migration in postglacial catchments are characterized by areas excluded from the formation of surface runoff. Coverage and spatial distribution of endorheic areas within the catchment causes a temporarily accumulation of nutrients. This paper describes the source material and stages of hydrological modeling using the Soil and Water Assessment Tool (SWAT). It also presents method for delineation boundaries of areas differentiating ways of nutrients loads using Geographical Information Systems (GIS) and its results. Delineation of hydrological response units (HRU) within the catchment, that are defined by individual parameters relating to landform, land use and types of soils, is very close to determine the endorheic areas boundaries. Further modeling of physical processes can be used in assessment of the varying delivery of nutrients in the study catchment. Carried out analysis relates to Zbrzyca River, which is the left-hand tributary of the Brda River.

Słowa kluczowe

PL

substancje biogeniczne; zlewnia młodoglacjalna; GIS; cyfrowy model terenu; zagospodarowanie zlewni; hydrologia; jednorodność

EN

nutrients; young-glacial basin; GIS; digital elevation models; land use; hydrological response units

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gaz, Woda i Technika Sanitarna
• Rocznik: 2017
• Tom: Nr 1
• Strony: 33--36
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., ryc., tab.

Twórcy

autor

Olszewska A.

• Uniwersytet Gdański, Wydział Oceanografii i Geografii, Instytut Geografii, Katedra Hydrologii, ul. Bażyńskiego 4, 80-952 Gdańsk

autor

Cieśliński R.

• Uniwersytet Gdański, Wydział Oceanografii i Geografii, Instytut Geografii, Katedra Hydrologii, ul. Bażyńskiego 4, 80-952 Gdańsk

Bibliografia

• [1] Bogdanowicz R., A. Olszewska, J. Drwal, E. Woźniak. 2010. „Zastosowanie Systemów Informacji Geograficznej (GIS) do oceny hydrograficznych uwarunkowań wielkości dostawy zanieczyszczeń w zlewniach młodoglacjalnych na przykładzie zlewni Borucinki". W: T. Ciupa, R. Suligowski (red.): Woda w badaniach geograficznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego Kielce: 91-97.
• [2] Czarnecka H. 2005. „Atlas podziału hydrograficznego Polski". IMGW, Warszawa.
• [3] Edwards A., P. Withers. 2008. "Transport and delivery of suspended solids, nitrogen and phosphorus from various sources to freshwaters in the UK". Journal of Hydrology 350 (3-4): 144-153.
• [4] Michale M., M. Mitchell, J. McDonnell, C. Cirmo. 2000. "Nitrogen solutes in an Adirondack forested watershed: Importance of dissolved organic nitrogen". Biogeochemistry 48: 165-184.
• [5] Moldan F., R. Wright. 1998. "Changes in runoff chemistry after five years of N addition to a forested catchment at Gardsjon, Sweden". For. Ecol. Manage. 101: 187-197.
• [6] Neitsch S., J. Arnold, J. Kiniry, J. Williams. 2011. "Soil and Water Assess-ment Tool Theoretical Documentation Version 2009". Texas Water Resources Institute.
• [7] Niehoff D., U. Fritsch, A. Bronstert. 2002. "Land-use impacts on storm-runoff generation: scenarios of land-use change and simulation of hydrological response in a meso-scale catchment in SW-Germany". Journal of Hydrology 267 (1-2): 80-93.
• [8] Ongley E., Z. Xiaolan, Y. Tao. 2010. "Current status of agricultural and rural non-point source Pollution assessment in China". Environmental Pollution 158 (5): 1159-1168.
• [9] Sarma P., J. Delleur, A. Rao. 1973. "Comparison of rainfall-runoff models for urban areas". Journal of Hydrology 18 (3-4): 329-347.
• [10] Stieglitz M., J. Shaman, J. McNamara, V. Engel, J. Shanley, G. Kling. 2003. "An approach to understanding hydrologic connectivity on the hillslope and the implications for nutrient transport". Global Biogeochemical Cycles 17 (4): 16-31.
• [11] Tipping E., W. Rigg, A. Harrison, P. Ineson, K. Taylor, D. Benham, J. Poskitt, A. Rowland, R. Bol, D. Harkness. 1999. "Climatic influences on the leaching of dissolved organic matter from upland UK Moorland soils, investigated by a field manipulation experiment". Environ. Int. 25: 83-95.
• [12] Tong S., W. Chen. 2002. "Modeling the relationship between land use and surface water quality". Journal of Environmental Management 66 (4): 377-393.
• [13] Winchell M., R. Srinivasan, M. Di Luizio, J. Arnold. 2008. "ArcSWAT 2.1 Interface for SWAT 2005. User's Guide, Blackland Research Center Texas". Agricultural Experiment Stadion, Texas, USA.
• [14] Woźniak E., J. Drwal, R. Bogdanowicz, A. Olszewska. 2009. „Hydrograficzne uwarunkowania transportu i akumulacji zanieczyszczeń wód w małej zlewni młodoglacjalnej". Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN 56: 411-420.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).