Funeral castings produced in Coburg Works foundries in Slovakia, 19th century

• Autorzy: Mihok L. , Fečkova P. , Weiss J.

Warianty tytułu

PL

Odlewy cmentarne wytwarzane w XIX wieku w odlewniach słowackiej Huty Coburg

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents results of chemical and metallographic analysis of funeral castings produced in the second half of the 19th century and at the beginning of the 20th century in central Slovakia. The castings were collected from abandoned graves at cemeteries of villages in the upper Hron river region.

PL

Długa tradycja wytwarzania żelaza w górnym dorzeczu rzeki Hron na Słowacji znajduje swe odbicie w charakterze lokalnych cmentarzy, które wyróżniały się żeliwnymi krzyżami nagrobkowymi; praktyka przyozdabiania nagrobków tego rodzaju odlewami sięga 15 stulecia. Odlewy żeliwne stanowiły również elementy ogrodzeń nagrobków. W artykule przedstawiono wyniki analizy chemicznej i badań struktury odlewów żeliwnych, zebranych na opuszczonych cmentarzach regionu znad górnego biegu rzeki Hron. Pochodzą one z odlewni Huty Coburg, jedynego zakładu metalurgicznego w tym regionie; były wytwarzane w ciągu ok. 60 lat, wieku 19. i w pierwszych latach wieku 20. Około 70 % zebranych odlewów, poddanych analizie, stanowiły krzyże nagrobkowe. Żeliwo na analizowane odlewy wytapiano w piecach płomiennych i w żeliwiakach. Z uwagi na szeroki zakres czasowy uwzględniony w badaniach zaobserwowano znaczne zróżnicowanie składu chemicznego i struktury badanych odlewów. Jego przyczynami były następujące czynniki: zmiany w technologii wytwarzania odlewów, zmiany rodzaju i składu chemicznego wsadu metalowego, poświęcanie małej uwagi zagadnieniom jakości omawianych odlewów, gdyż nie wymagano od nich szczególnych właściwości użytkowych. Odlewy odznaczały się różną, na ogół jednak znaczną zawartością krzemu, co nie zawsze eliminowało jednak pojawianie się eutektyki cementytowej w cienkościennych, ozdobnych częściach odlewów. Charakterystyczna dla odlewów była bardzo mała zawartość w nich siarki, jako skutek wytwarzania surówki wielkopiecowej, wykorzystywanej w procesach otrzymywania ciekłego żeliwa, z zastosowaniem węgla drzewnego. Do wykonywania ogrodzeń nagrobkowych stosowano na ogół pręty stalowe, przy czym nie zwracano tu uwagi na rodzaj i jakość materiału. Przedstawiona w referacie analiza odlewów nagrobkowych jest pierwszą analizą odlewów tego rodzaju, dokonaną w Słowacji, mimo iż tradycja ich stosowania sięga XV wieku.

Słowa kluczowe

EN

funeral castings; Coburg ironworks; cupola furnaces

PL

odlewy cmentarne; Huta Coburg; żeliwiaki

• Wydawca: Komisja Odlewnictwa Polskiej Akademii Nauk Oddział w Katowicach
• Czasopismo: Archiwum Odlewnictwa
• Rocznik: 2006
• Tom: R. 6, nr 20
• Strony: 203--210
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Mihok L.

• Technical University in Košice, Faculty of Metallurgy, Košice, Slovakia

autor

Fečkova P.

• Technical University in Košice, Faculty of Metallurgy, Košice, Slovakia

autor

Weiss J.

• Upper Hron Museum, Brezno, Slovakia

Bibliografia

• [1] Ľ. Mihok, P. Fečková, Ľ. Moravčíková, J. Petrík, P. Roth: Ironworks in Slovakia in the 19th Century, Owned by the Coburg Family. International Symposium Metallurgy in the Southeast Europe from Ancient Times till the End of 19th Century, Sozopol, Bulgaria, September 2005, pp.41-46.
• [2] P. Hapák: History of Ironworking Industry in Slovakia, SAV Bratislava 1962.
• [3] M. Šarudyová: Origin and Developments of Coburg Ironworks in Slovakia. Transactions of the National Technical Museum in Prague 47, 1971, pp.151-170.
• [4] R. Pleiner: History of Ferrous Metallurgy in Czechoslovakia II, Academia, Prague 1986.
• [5] I. Krištofová: Old Cemetery in Pohronská Polhora. Monuments and Museums, 2003,1, pp.42-44.
• [6] L. Lichvár: Iron Beauty. About Grave Iron Castings Around Hronec. Monuments and Museums, 1992,2, pp.14-16.