Analiza porównawcza zagrożeń występujących podczas wykonywania robót strzałowych w górnictwie odkrywkowym

• Autorzy: Dworzak M. , Nowak-Senderowska D. , Pyra J.

Warianty tytułu

EN

Comparative analysis of hazards during blasting in opencast mining

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Statystyczny Polak spędza przeciętnie około 20% swojego życia na wykonywaniu pracy zawodowej, stąd działania pracodawcy, jego służb bhp i organów państwowej kontroli skupiają się nad zapewnieniem możliwie jak najbardziej bezpiecznych warunków środowiska pracy. Całkowite wyeliminowanie z otoczenia pracownika czynników, będących źródłem zagrożeń niebezpiecznych, szkodliwych bądź uciążliwych, w wielu przypadkach jest zadaniem trudnym, a często niemożliwym. Wynika to z faktu, iż dany czynnik stanowić może podstawową składową procesu technologicznego i nie może zostać wykluczony, tak jak to ma miejsce w przypadku prac szczególnie niebezpiecznych, np. podczas używania materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego. W takim wypadku szczegółowa identyfikacja oraz ocena poziomu zagrożeń, uwzględniająca wiedzę ekspercką z zakresu stosowanych środków strzałowych oraz technologii, stanowi przyczynek do wzrostu poziomu bezpieczeństwa pracownika pomimo stosowania niebezpiecznych substancji, niebezpiecznych środków pracy czy niebezpiecznych technologii. W trakcie eksploatacji metodą odkrywkową jednym z najczęściej stosowanych sposobów odspojenia i rozdrobnienia złoża skalnego jest użycie materiałów wybuchowych. Taka technika urabiania powoduje konieczność zatrudnienia pracowników na stanowiskach specjalistycznych, na których występuje wiele zagrożeń tzw. ogólnokopalnianych oraz tych wynikających z bezpośredniej ekspozycji na czynnik niebezpieczny, jakim są środki strzałowe. W niniejszym artykule przedstawiono szczegółową identyfikację zagrożeń na stanowiskach związanych z używaniem materiałów wybuchowych, uwzględniającą wykonywane czynności podczas realizacji robót strzałowych w górnictwie odkrywkowym oraz zróżnicowanie tych zagrożeń w przypadku stosowania różnych systemów inicjowania materiałów wybuchowych. Po zidentyfikowaniu zagrożeń dokonano ich hierarchizacji z wykorzystaniem metody Analytic Hierarchy Process (AHP), która jest jedną z technik wielokryterialnego podejmowania decyzji, umożliwiającą bezpośrednie porównanie między sobą i szeregowanie według przyjętych kryteriów analitycznych. Na podstawie wyników przeprowadzonych analiz sporządzono ocenę macierzową dla wyznaczenia poziomu ryzyka zagrożeń dla specjalistycznego stanowiska pracy w ruchu odkrywkowego zakładu górniczego – górnika strzałowego.

EN

The statistical Pole spends an average of about 20% of his / her life on performance in a profession, hence the actions of the employer, its health and safety services and the state inspection bodies which are focused on ensuring the safest working environment. In many cases, this is a difficult task, and mostly impossible, to entirely eliminate the employee’s environment factors that are a source of dangerous, harmful or burdensome hazards. This is due to the fact that a given factor may be an essential component of the technological process and cannot be excluded, as is the case for particularly hazardous professions, e.g. using explosives intended for civilian use. In this case, the thorough identification and meticulous evaluation of the hazard level, including expert knowledge of blasting materials/commercial explosives, and technology might contribute to an increase in the worker’s safety despite the use of hazardous substances, hazardous working methods or hazardous technologies. During opencast mining one of the most commonly used methods of loosening and fragmentation of the rock massive is the blasting. Such an excavation technique makes it necessary to employ specialized workers, as they might encounter many threats, the so-called firmwide hazards and hazards arising from direct exposure to the dangers of blasting. This article presents the detailed identification of hazards in posts associated with the use of explosives, including the blasting operations in opencast mines and the diversification of these hazards when using different explosive initiation systems. Once identified, they were hierarchized using the Analytic Hierarchy Process (AHP), which is a multi-criteria decision-making technique that allows for direct comparison between each other and arranging them according to established analytical criteria. On the basis of the analysis results, a matrix assessment was carried out to determine the risk level for the specialist post in the mining operation of the opencast mine – blaster.

Słowa kluczowe

PL

zagrożenia; ryzyko; roboty strzałowe; górnictwo

EN

hazard; risk; blasting; mining

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 101
• Strony: 265--278
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Dworzak M.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, Kraków

autor

Nowak-Senderowska D.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, Kraków

autor

Pyra J.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, Kraków

Bibliografia

• 1. Korzeniowski, W. i Nowak-Senderowska, D. 2012. Możliwości wykorzystania metody AHP do określania wpływu poszczególnych zagrożeń na poziom ryzyka na stanowisku pracy. Przegląd Górniczy t. 68, nr 12, s. 145–151.
• 2. Korzeniowski, W. i Nowak-Senderowska, D. 2014. Algorytm oceny zagrożeń zawodowych na górniczym stanowisku pracy. Rudy i Metale Nieżelazne R. 59, nr 10, s. 481–488.
• 3. Kozioł i in. 2004 – Kozioł, W., Hebda, A., Lewicki, J. i Kawalec, P. 2004. Ryzyko zawodowe w odkrywkowych zakładach górniczych. Metoda oceny dla zagrożeń ogólnokopalnianych i stanowiskowych ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń spowodowanych robotami strzałowymi. Biblioteka Szkoły Eksploatacji Podziemnej, Seria z Lampką Górniczą nr 22, Kraków.
• 4. PN-N-18001:2004 Systemy zarządzania bezpieczeństwem I higieną pracy – Wymagania.
• 5. PN-Z-08052:1980 Ochrona pracy. Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w procesie pracy. Klasyfikacja.
• 6. Rozporządzenia Ministra Energii z dnia 9 listopada 2016r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w ruchu zakładu górniczego, Dz.U. z 2017 r., poz. 321 – data wejścia w życie: 01.07.2017
• 7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenie ruchu odkrywkowego zakładu górniczego, Dz.U. 2013, poz. 1008.
• 8. Saaty, T.L. 1990. How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operational Research 48, s. 9–26.
• 9. Ustawa Kodeks pracy z dnia 26.06.1974 r., Dz.U. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.
• 10. Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r., Dz.U. Nr 163, poz. 981.
• 11. Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. 2009, nr 167, poz. 1322).

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).