Paradygmaty analizy i oceny ryzyka w systemach wodociągowych

• Autorzy: Rak Janusz , Tchórzewska-Cieślak Barbara , Szpak Dawid

Identyfikatory

DOI

10.36119/15.2019.10.8

Warianty tytułu

EN

Paradigms of risk analysis and assessment in water supply systems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono główne definicje związane z bezpieczeństwem systemów zbiorowego zaopatrzenia w wodę (SZZW). Miarą utraty bezpieczeństwa jest ryzyko związane z funkcjonowaniem SZZW. Według podstawowej definicji ryzyko określane jest jako trójelementowy zbiór prawdopodobieństwa zajścia zdarzeń niepożądanych, konsekwencji tych zdarzeń oraz scenariusza zajścia zdarzeń niepożądanych. Obecnie coraz powszechniej stosowana jest rozbudowana definicja ryzyka, w której wprowadza się dodatkowo tzw. parametr ochrony (O), jako odwrotnie proporcjonalny do wielkości ryzyka, lub zamiennie parametr podatności na zagrożenie (V). W pracy scharakteryzowano proces zarządzania ryzykiem oraz wskazano korzyści płynące z zarządzania SZZW opartego na zarządzaniu ryzykiem. Przedstawiono fazy cyklu zarządzania ryzykiem, który przebiega w następujących etapach: projektowanie, wykonawstwo oraz eksploatacja.

EN

The paper presents the main definitions related to the collective water supply systems (CWSS) safety. The measure of loss of safety is the risk associated with the functioning of SZZW. According to the basic definition, risk is defined as a three-element set of probabilities of adverse events occurrence, consequences of these events and a scenario of adverse events occurrence. The risk linked to the CWSS functioning is a measure of safety loss. According to the basic definition, risk is defined as a set of three elements: probability of undesirable events, the consequences of these events and the scenario of adverse events. Currently, an expanded definition of risk is being used increasingly, in which the protection parameter (O) is taken into account, as inversely proportional to the risk value, or alternatively, the vulnerability parameter (V). The work characterizes the risk management process and shows the benefits of CWSS managing based on risk management. The phases of the risk management cycle were presented, which take place in the following stages: design, construction and operation.

Słowa kluczowe

PL

ryzyko; zaopatrzenie w wodę; plan bezpieczeństwa wodnego

EN

risk; water supply; water safety plan

• Wydawca: Ośrodek Informacji "Technika instalacyjna w budownictwie''
• Czasopismo: Instal
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 10
• Strony: 47--51
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., rys., tab., wzory

Twórcy

autor

Rak Janusz

• Katedra Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków, Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury, Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

autor

Tchórzewska-Cieślak Barbara

• Katedra Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków, Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury, Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

autor

Szpak Dawid

• Katedra Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków, Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury, Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

Bibliografia

• [1] Aven T.: Conceptual framework for risk assessment and risk management, Summer Safety & Reliability Seminars (Journal of Polish Safety and Reliability Association), 2010, 1, s. 15-27.
• [2] Brandowski A.: Projektowanie bezpiecznej siłowni okrętowej, Materiały XXIV międzynarodowego Sympozjum Siłowni Okrętowych. 2003, 85-94.
• [3] Bukowski L. A., Majewski K.: Uogólniona teoria niezawodności - cele, możliwość, koncepcje, Mat. XXXIV Zimowej Szkoły Niezawodności PAN, Wyd. Wydziału Transportu Politechniki Warszawskiej, Szczyrk, 2006, 68-78.
• [4] Croddy E., Perez-Armendariz C., Hart J., Broń chemiczna i biologiczna, WNT, Warszawa, 2003.
• [5] Haimes Y. Y.: Risk Modelling, Assessment and Management, Wiley, New York, 1998.
• [6] Hart K. M., Hart R. F., Quantitative methods for quality improvement, Milwaukee, WI: ASQC Quality Press, 1989.
• [7] Iwanejko R., Lubowiecka T.: Analiza ryzyka w systemie zaopatrzenia w wodę - studium zagrożeń. Czasopismo Techniczne, Wyd. Politechniki Krakowskiej, 9/2005, 153-168.
• [8] Jaźwiński J., Ważyńska-Fiok K.: Bezpieczeństwo systemów, PWN, Warszawa, 1993.
• [9] Jelonek G., Bezpieczeństwo wody a terroryzm, Wodociągi - Kanalizacja, 3 (157)/2017, 14-16.
• [10] Kaczmarek T. T.: Ryzyko i zarządzanie ryzykiem. Ujęcie interdyscyplinarne, Wyd. Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu, Warszawa, 2005.
• [11] Kaplan S., Garrick B. J.: On the quantitative definition of risk, Risk Analysis, 1981, 1 (1), s. 11-27.
• [12] Kulbik M.: Komputerowa symulacja i badania terenowe miejskich systemow wodociągowych. Wyd. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk, 2004.
• [13] Łomotowski J.: Przyczyny zmian jakości wody w systemach wodociągowych, PAN, Warszawa, 2007.
• [14] Mays L. W.: Water Supply Systems Security, McGraw-Hill Professional Engineering, Texas, 2004.
• [15] Miłaszewski R. Ekonomika ochrony wód powierzchniowych. Wydaw. Ekonomia i Środowisko. 2003
• [16] Piegdoń I., Tchórzewska-Cieślak B., Szpak D.: The use of geographical information system in the analysis of risk of failure of water supply network. Environmental Engineering V, TAYLOR & FRANCIS GROUP, s. 7-14, Londyn, 2016.
• [17] Rak J. R.: Bezpieczeństwo systemów zaopatrzenia w wodę, Polska Akademia Nauk, Instytut Badań Systemowych, Warszawa, 2009.
• [18] Rak J. R.: Problematyka ryzyka w wodociągach, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2014.
• [19] Rak J. R., Kwietniewski M.: Bezpieczeństwo i zagrożenia systemów zbiorowego zaopatrzenia w wodę, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2011.
• [20] Rak J. R., Tchórzewska-Cieślak B.: Metody analizy i oceny ryzyka w systemie zaopatrzenia w wodę, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2005.
• [21] Rak J. R., Tchórzewska-Cieślak B.: Ryzyko w eksploatacji systemów zbiorowego zaopatrzenia w wodę, Wyd. Seidel-Przywecki Sp. z o.o., Rzeszów, 2013.
• [22] Rak J. R., Tchórzewska-Cieślak B., Żywiec J.: Nowy segment estymatorów wskaźników niezawodności operatora system wodociągowego. Instal, 4/2019, 40-43.
• [23] Rogers J. W., Garrick E., Louis G. E.: Risk and opportunity in upgrading the US drinking water infrastructure system, Journal of Environmental Management, 2008, 87, s. 26-36.
• [24] Smalko Z.: Charakterystyki spolegliwości układu człowiek - maszyna - otoczenie, Materiały Szkoły Niezawodności, PAN, 2007, 432-439.
• [25] Szopa T.: Bezpieczeństwo a niezawodność systemu, Zagadnienia Eksploatacji Maszyn, PAN, 3, 4 (71, 72), 1987, s. 297-308.
• [26] Szymanek A.: Bezpieczeństwo i ryzyko w technice, Wyd. Politechniki Radomskiej. Radom, 2006.
• [27] Świątczak J., Skotak K., Bratkowski J., Witczak S., Postawa A.: Metale i substancje towarzyszące w wodach przeznaczonych do spożycia w Polsce, Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”, Wyd. PZiTS O/Wielkopolski, Poznań 2008, 1, s. 289-301.
• [28] Tchórzewska-Cieślak B.: Metody analizy i oceny ryzyka awarii podsystemu dystrybucji wody, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2011.
• [29] Tchórzewska-Cieślak B.: Wieloaspektowa analiza bezpieczeństwa w eksploatacji systemów wodociągowych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2018.
• [30] Tchórzewska-Cieślak B., Rak J.: Funkcja ryzyka jako miara utraty bezpieczeństwa systemów zbiorowego zaopatrzenia w wodę., Technologia Wody. 2017, z. 1 (51), s. 10-15
• [31] Tchórzewska-Cieślak B., Boryczko K., Piegdoń I.: Possibilistic risk analysis of failure in water supply network. Safety and reliability: methodology and applications: proceedings of The European Safety and Reliability Conference, Esrel 2014, Wrocław, Poland, CRC PRESS/BALKEMA, s. 1473-1480
• [32] Urbaniak A., Komputerowe wspomaganie eksploatacji obiektów i procesów w systemach zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków, Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN, Warszawa 2016.
• [33] Zamorska J.: Biological Stability of Water after the Biofiltration Process. Journal of Ecological Engineering, 19 (5)/2018, 234-239.
• [34] Zimoch I., Zastosowanie modelowania komputerowego do wspomagania procesu eksploatacji systemu wodociągowego, Ochrona Środowiska, 30 (3)/2008, s. 31-35.
• [35] Guidelines for Drinking-water Quality. Fourth Edition. WHO, Geneva 2011.
• [36] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2017 poz. 2294).

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).