Skład chemiczny wód podziemnych węglanowego kompleksu wodonośnego triasu w rejonie ujęcia Bibiela w świetle badań modelowych

• Autorzy: Jakóbczyk S. , Kowalczyk A.

Warianty tytułu

EN

Groundwater chemistry of the Triassic carbonate aquifer in the Bibiela well field area in view of geochemical modelling

• Konferencja: Modelowanie przepływu wód podziemnych = Modelling of groundwater flow : IV Ogólnopolskie Sympozjum / pod red. nauk. Romualda Szymkiewicza
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ujęcie wód podziemnych Bibiela funkcjonuje od ponad 50 lat i jest jednym z największych ujęć w rejonie Górnego Śląska. Intensywna eksploatacja wód spowodowała głębokie obniżenie zwierciadła wody węglanowego kompleksu triasowego na obszarze około 350 km2. Skomplikowana budowa geologiczna w rejonie ujęcia oraz zmienne warunki hydrodynamiczne wpływają znacząco na przestrzenne i czasowe zróżnicowanie składu chemicznego wód. Celem pracy była ocena stanu rozpoznania składu chemicznego wód węglanowego kompleksu wodonośnego triasu w związku z długotrwałym obniżeniem zwierciadła wody. W tym celu przeanalizowano wyniki ponad 5000 archiwalnych analiz chemicznych wód z 22 studni ujęcia Bibiela z lat 1956–2009. Przy użyciu programu AquaChem zintegrowanego z programem Phreeqc obliczono wskaźniki nasycenia badanych wód względem kalcytu, dolomitu i gipsu

EN

The Bibiela well field is one of the biggest intakes in the Upper Silesian region, extracting groundwater from the Triassic carbonate aquifer. The paper describes groundwater chemistry based on over 5000 chemical analyses of water from 22 wells from the years of 1956–2009. Saturation conditions of water with respect to calcite, dolomite and gypsum were calculated by means of AquaChem software combined with Phreeqc. Chemical composition of considered groundwater shows spatial and temporal variability mostly due to complicated geology. Intensive groundwater exploitation caused water table lowering of about 70 m, what changed hydrogeochemical conditions and caused some processes to happen or intensify. The most probable process is calcite and dolomite dissolution but also dedolomitization due to inflow of water enriched with SO4 and Ca ions from the dissolution of gypsum.

Słowa kluczowe

PL

kompleks wodonośny triasu; skład chemiczny wód podziemnych; modelowanie geochemiczne; ujęcie Bibiela

EN

Triassic carbonate aquifer; groundwater chemistry; geochemical modelling; Bibiela well field

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 442 Hydrogeologia z. 11
• Strony: 79--84
• Opis fizyczny: Bibliogr. 7 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Jakóbczyk S.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Kowalczyk A.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

• 1. JACOBSON A.D., WASSERBURG G.J., 2005 – Anhydrite and the Sr isotope evolution of groundwater in a carbonate aquifer. Chemical Geology, 214: 331–350.
• 2. KOWALCZYK A., 2003 – Formowanie się zasobów wód podziemnych w utworach węglanowych triasu śląsko-krakowskiego w warunkach antropopresji. Pr. Nauk. UŚl., 2152.
• 3. KOWALCZYK A., KORONA W., RESPEKTA D., RUBIN K., 1999 – Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów eksploatacyjnych ujęcia wód podziemnych Bibiela.
• 4. PLUMMER L.N., BUSBY J.F., LEE R.W., HANSHAW B.B., 1990 – Geochemical modeling of the Madison aquifer in parts of Montana, Wyoming and South Dakota. Water Resour. Res., 26, 9: 1981–2014.
• 5. ROCZNIK Hydrogeologiczny Państwowej Służby Hydrogeologicznej, 2009. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 6. RÓŻKOWSKI A., CHMURA A., SIEMIŃSKI A. (red.), 1997 – Użytkowe wody podziemne Górnośląskiego Zagłębia Węglowego i jego obrzeżenia. Pr. Państw. Inst. Geol., 159.
• 7. SAMBORSKA K., 2009 – Formowanie się składu chemicznego wód podziemnych w utworach węglanowych triasu w północnej części zbiornika Olkusz-Zawiercie w warunkach antropopresji. Praca doktorska. Arch. WNoZ UŚl., Sosnowiec.