Czynnik ludzki jako zasada sztuki wojennej na przykładzie obrony Lanckorony w 1771 roku

• Autorzy: Przybylak Michał

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0015.7902

Warianty tytułu

EN

A Human Factor as a Principle of the Art of War in the Example of the Defense of the Lanckorona Castle in 1771

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule podjęto próbę zobrazowania roli czynnika ludzkiego jako zasady sztuki wojennej na przykładzie obrony zamku w Lanckoronie w 1771 roku. Potyczka ta - jedna z niewielu zwycięskich dla strony polskiej podczas konfederacji barskiej z lat 1768-1772 - dowodzi, że strona słabsza pod względem liczebnym i jakościowym ma szansę na zwycięstwo. Może je osiągnąć przez stworzenie przewagi na gruncie czynnika ludzkiego, zwłaszcza morale. Autor dąży do zdefiniowania czynnika ludzkiego jako zasady sztuki wojennej oraz określenia jego składowych. Posługując się głownie metodą historyczną, przedstawia przebieg krótkiego boju o Lanckoronę z 20 lutego 1771 roku oraz wskazuje, w jakich jego momentach czynnik ludzki odegrał kluczową i decydującą rolę. Wnioski z analizy pozwoliły na ustalenie, że takie czynniki jak przywództwo, morale, inicjatywa, kreatywność i wytrzymałość pozwoliły słabszej stronie, polskim obrońcom, uzyskać przewagę i osiągnąć zwycięstwo nad Rosjanami.

EN

The article attempts to illustrate the role of the human factor as the principle of the art of war, based on the example of the defense of the castle in Lanckorona in 1771. This skirmish - one of the few victorious for the Polish side during the Bar Confederation of 1768-1772 - is a perfect example of the fact that the weaker party, both quantitatively and qualitatively, can win by creating an advantage in the field of the human factor, especially morale. The author defines the human factor and its components as the principles of the art of war. Then, with the use of historical methods, he describes the course of the short battle of Lanckorona on February 20, 1771, and indicates the moments when the human factor played a decisive role. The results of the analysis allowed to conclude that it was precisely the factors such as leadership, morale, initiative, creativity and endurance that enabled the weaker Polish defenders to build an advantage, and thus to achieve victory over the Russians.

Słowa kluczowe

PL

zasady sztuki wojennej; sztuka wojenna; czynnik ludzki; konfederacja barska; obrona Lanckorony 1771; wojna polsko-rosyjska 1768-1772

EN

art of war; human factor; Bar Confederation; defense of Lanckorona 1771; Polish-Russian war 1768-1772

• Wydawca: Wojskowy Instytut Wydawniczy
• Czasopismo: Kwartalnik Bellona
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 4
• Strony: 91--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Przybylak Michał

• Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-6830-2502

Bibliografia

• [1] Allied Joint Doctrine, AJP-01(D), North Atlantic Treaty Organization, Washington 2010.
• [2] Carrick D., Connelly J., Whetham D., Making the Military Moral: Contemporary Challenges and Responses in Military Ethics Education, London 2013.
• [3] Cieślarczyk M., Skrabacz A., Morale. Część I: Teoretyczne i metodologiczne aspekty badania zjawiska morale, Warszawa 2016.
• [4] von Clausewitz C., O wojnie, Lublin 1995.
• [5] van Creveld M. Siła bojowa. Wehrmacht i US Army w latach 1939-1945, Warszawa 2021
• [6] Dyrda M.J., Psychospołeczne uwarunkowania morale w siłach zbrojnych, Warszawa 2014.
• [7] Foch F., Zasady sztuki wojennej, Oświęcim 2013.
• [8] Konfederacja barska (1768-1772): tło i dziedzictwo, Jabłoński M. (red.), Kraków 2018.
• [9] Jasienica P., Rzeczypospolita Obojga Narodów. Dzieje agonii, Warszawa 1983.
• [10] Joint Publication 3-0. Joint Operations, Joint Chiefs of Staff, Incorporating Change 1, 22 October 2018, Principles of Joint Operations.
• [11] Konopczyński W., Konfederacja barska, Warszawa 1991.
• [12] Konstam A., The Russian Army of the Seven Years War, London 1996.
• [13] Lasota J., Zasady sztuki wojennej, Warszawa 2020.
• [14] Miączyński W., Dziennik zdarzeń w mieście Krakowie w czasie Konfederacji Barskiej, Kraków 1911.
• [15] Mossor S., Sztuka wojenna w warunkach nowoczesnej wojny, Wrocław 1945.
• [16] Murray E.M., Pamiętnik odnoszący się do czasów konfederacji barskiej i krakowskiej (od roku 1767 do 1772), w: Materiały do dziejów bezkrólewia po śmierci Augusta III i pierwszych lat panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, H. Schmidtt (red.), Lwow 1857.
• [17] du Picq A., Studium nad bitwą, Oświęcim 2012.
• [18] Pierwsza obrona Lanckorony 20 lutego 1771 r. Opowiadanie dowódzcy [sic!], kawalera de la Serre, w: Konfederacja barska: wybór tekstów, W. Konopczyński (red.), Kraków 1928.
• [19] Przybyło Ł., Doktryny wojenne. Historia i ocena, Warszawa 2018.
• [20] Regulamin działań Wojsk Lądowych, Dowództwo Wojsk Lądowych, Warszawa 2008.
• [21] Rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP nr 111 z dn. 25.05.1995 r. w sprawie oceny morale i dyscypliny SZ RP oraz meldowania o wszczętych postępowaniach karnych, wypadkach wojskowych i losowych. Szt. Gen. 111/1995.
• [22] Sadowski P., Konfederacja barska w starostwie lanckorońskim, „Zeszyty Sądecko-Spiskie” 2008, t. 3, s. 52-71.
• [23] Serczyk W.A., Początek końca : konfederacja barska i I rozbiór Polski, Warszawa 1997.
• [24] Sheffield G.D., Leadership in the Trenches: Officer-Man Relations, Morale and Discipline in the British Army in the Era of the First World War, London 2000.
• [25] Strasburger D., Zasady sztuki wojennej, Warszawa 1996.
• [26] Wojna w Polsce 1770 i 1771, z pamiętników generała Dumouriez, Pamiętniki z Ośmnastego [sic!] Wieku t. VI, Poznań 1865.