Zastosowanie statystycznych metod wielowymiarowej analizy porównawczej w zarządzaniu rozwojem zaopatrzenia w wodę i sanitacji obszarów wiejskich w Polsce w latach 2000–2012

• Autorzy: Skowronek-Grądziel A. , Kołwzan W. , Dziubek A.M.

Warianty tytułu

EN

Multivariate statistical analysis of development in water supply and sanitation in rural areas in Poland in the period 2000–2012

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy postawiono hipotezą badawczą, że od początku XXI wieku, w miarę upływu czasu, następuje systematyczny rozwój infrastruktury technicznej służącej zaopatrzeniu w wodę i sanitacji obszarów wiejskich w Polsce. Jednocześnie przyjęto, że w osiągnięciu tego celu może pomóc zastosowanie wielowymiarowych metod analizy statystycznej. Na podstawie przeprowadzonej analizy 25 zmiennych z lat 2000, 2003, 2005 i 2012 oszacowano ich średnie arytmetyczne, wariancje, odchylenia standardowe oraz wartości współczynników zmienności. Na podstawie analizy statystycznej wykazano, że wraz z upływem czasu wskaźniki określające infrastrukturę techniczną z zakresu wodociągów i kanalizacji na obszarach wiejskich w Polsce ulegają stałemu rozwojowi, czyli w wyraźny sposób kształtuje się świadomość w zakresie konieczności ochrony zasobów wodnych. Świadczą o tym wartości średnich (trend liniowy) w metodzie Hellwiga w odniesieniu do zmiennych centralnych, których łączna wartość, w przypadku ośmiu wyznaczonych poziomów zmiennych, wzrosła z 61 w okresie początkowym (2000 r.) do 67 w najbardziej aktualnym czasie badania (2012 r.). Otrzymane wyniki dostarczają decydentom znaczącą wiedzę ilościową i merytoryczną, niezbędną do podejmowania decyzji o znaczeniu ogólnokrajowym. Umożliwiają one także kompleksowe spojrzenie i bieżącą ocenę sytuacji w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzania ścieków i zagospodarowania odpadów na danym obszarze. Łączy się to ściśle z podstawowymi współcześnie rozumianymi funkcjami zarządzania w zakresie podejmowania decyzji na szczeblu centralnym (np. przez Ministerstwo Ochrony Środowiska).

EN

A research hypothesis was formulated that since the beginning of the 21st century a systematic progress had been made in technical infrastructure serving water supply and sanitation of rural areas in Poland. Concurrently, it was assumed that multivariate methods of statistical analysis could help achieve the set goal. The analysis of 25 variables from the years 2000, 2003, 2005 and 2012 allowed for the estimation of their arithmetic means, variances, standard deviations and coefficients of variation. In terms of water supply and sewerage systems, the statistical analysis demonstrated a steady development of indicators for technical infrastructure in rural areas in Poland. Thus, awareness in respect of the need for water supply protection clearly increases. The above conclusion is supported by the means in the Hellwig’s method (linear trend) in relation to the central variables. The combine value of the latter, calculated for the eight sets of variables, increased from 61 in the initial period (year 2000) to 67 in the most recent study period (2012). The results received provide the decisionmakers with extensive quantitative and qualitative knowledge, essential for taking decisions at the national level. In addition, they allow for comprehensive approach and on-going evaluation of the situation with regard to water supply as well as sewage disposal and waste management in any given area. This is strictly connected with currently understood fundamental functions of management with regard to decision-making at the central level (e.g. by the Ministry of the Environment).

Słowa kluczowe

PL

wodociągi; kanalizacja; składowisko odpadów; analiza wielowymiarowa; ANOVA; metoda Hellwiga; analiza korelacji

EN

water supply system; sewerage system; landfill; multivariate analysis; ANOVA; Hellwig method; correlation analysis

• Wydawca: Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Oddział Dolnośląski
• Czasopismo: Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 36, nr 4
• Strony: 61--68
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Skowronek-Grądziel A.

• Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki we Wrocławiu, Wydział Zarządzania, ul. P. Czajkowskiego 109, 51-150 Wrocław

autor

Kołwzan W.

• Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki we Wrocławiu, Wydział Zarządzania, ul. P. Czajkowskiego 109, 51-150 Wrocław

autor

Dziubek A.M.

• Politechnika Wrocławska, Wydział Inżynierii Środowiska, wyb. S. Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

Bibliografia

• 1. I. Bodik, P. Ridderstolpe [Eds.]: Sustainable Sanitation in Central and Eastern Europe – addressing the needs of small and medium-size settlements. Global Water Partnership Central and Eastern Europe, Nitra (Slovakia) 2007.
• 2. A.M. DZIUBEK: Some of the problems concomitant with the removal of nitrogen compounds in Poland. Environment Protection Engineering 2012, Vol. 38, No. 4, pp. 163–169.
• 3. E. NOWAK: Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1990.
• 4. Z. JANKOWSKA [red.]: Sprawozdanie z realizacji inwestycji w zakresie wodociągów i sanitacji wsi w roku 2000, 2003, 2005, 2010, 2012. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 2000, 2003, 2005, 2010, 2012.
• 5. W. OSTASIEWICZ: Myślenie statystyczne. Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• 6. T. PANEK: Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2009.
• 7. J.F. HAIR: Multivariate Data Analysis. Upper Saddle River. Pearson Prentice Hall, New York 2006.
• 8. M. SZTEMBERG-LEWANDOWSKA: Analiza czynnikowa w badaniach marketingowych. Uniwersytet Ekonomiczny, Wrocław 2008.
• 9. A. ZELIAŚ: Taksonomiczna analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu życia w Polsce w ujęciu dynamicznym. Akademia Ekonomiczna, Kraków 2000.
• 10. T. GALANC, W. KOŁWZAN, J. PIERONEK: A quantitative method supporting the management of the teaching process. Operations Research and Decisions 2011, Vol. 21, No. 1, pp. 33–51.
• 11. A. SKOWRONEK-GRĄDZIEL, W. KOŁWZAN: Zastosowanie metody głównych składowych do analizy obszarów wiejskich w zakresie infrastruktury służącej ochronie środowiska. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2013.
• 12. Z. HELLWIG: Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr. Przegląd Statystyczny 1968, nr 4, ss. 307–326.
• 13. C. PLATT: Problemy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej. PWN, Warszawa 1981.
• 14. F.E. KAST, J.E. ROSENZWEIG: Organization and Management: A System and Contingency Approach. McGraw-Hill, New York 1979.
• 15. S. RAMZAN, M.I. KHAN, F.M. ZAHID, S. RASUL, S. RAFIG: Socio-economic differences among districs of the Punjab: A cluster analysis approach based on multiple indicator cluster survey. World Applied Sciences Journal 2013, Vol. 21, No. 2, pp. 293–300.