Heptan-2-on. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Kupczewska-Dobecka M. , Dobecki M.

Warianty tytułu

EN

2-Heptanone

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Heptan-2-on jest przezroczystą, bezbarwną cieczą o przyjemnym zapachu bananowo-gruszkowym i małej lepkości. Należy do rodziny nasyconych ketonów alifatycznych. Jest stosowany w przemyśle perfumeryjnym jako środek zapachowy mydeł, detergentów, kremów, perfum oraz w syntezie organicznej, a także jako rozpuszczalnik dla żywic syntetycznych, powłok metali, nitrocelulozy i lakierów nitrocelulozowych; stanowi również dodatek zapachowy do żywności. Występuje w takich produktach naturalnych, jak np.: olejki z goździków i cynamonowe, zjełczałe orzechy kokosowe, mięso i sery (tzw. blue cheese). Głównym skutkiem działania heptan-2-onu u ludzi po narażeniu drogą inhalacyjnąjest działanie drażniące na błony śluzowe. Najmniejsze stężenie związku, które powodowało podrażnienie oczu i błon śluzowych górnych dróg oddechowych u ludzi, nie jest znane. U zwierząt doświadczalnych heptan-2-on wykazuje działanie drażniące na błony śluzowe górnych dróg oddechowych, oczy i skórę, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, a jego duże dawki mogą powodować śmierć z powodu niewydolności oddechowej. Przyjmując za efekt krytyczny działanie drażniące MAK, proponuje się przyjąć do wyliczenia wartości NDS maksymalne stężenie, wyznaczone w doświadczeniu na myszach, które nie powoduje statystycznie znamiennej redukcji częstości oddechów, tj. 1319 mg/m3. Wartość NDS zaleca się przyjąć równą 0,2 RD-0. Według teorii Hansena i Nielsena z 1994 r. dla nasyconych ketonów alifatycznych, które są częściowymi agonistami receptora, zaleca się także przyjęcie wartości NDS równej 0,2 RD-0, a nie 0,03 RD50, którą to wartość przyjmuje się dla substancji, będących pełnymi agonistami. Proponuje się ustalenie wartości NDS heptan-2-onu na poziomie 240 mg/m3, którą to wartość przyjęto w większości państw Unii Europejskiej i w USA (ACGIH), a wartości NDSCh - ze względu na działanie drażniące związku - na poziomie 480 mg/m3. W świetle wyników badań neurotoksyczności heptan-2-onu na szczurach i małpach w eksperymencie inhalacyjnym 9-miesięcznym, podczas których nie obserwowano działania neurotoksycznego związku o stężeniu 4777 mg/m3, zaproponowana wartość normatywu higienicznego powinna zabezpieczyć pracowników również przed potencjalnym działaniem heptan-2-onu na układ nerwowy.

EN

Abstract Heptan-2-one is clear and flammable liquid, with a fruity odour and is said to have a pear-like flavour. Heptan-2-one is used as a flavour for soups, detergents and perfumes and as a solvent for varnishes, nitrocellulose, oils, resins, polymers. The oral LD50 in rats to be 1670 mg/kg. The vapor phase and aerosol are irritating to the eyes, skin and mucous membranes. Effects on the CNS and respiratory tract occur at high concentrations. The concentration at which heptan-2-one begins to produce ocular or upper respiratory tract irritation in humans is not known. The value 0,2 - RD-0 can be used as the MAC value for substances acting as partial agonists, which is the case for the n-methyl ketones. The Expert Group of Chemical Agents recommends a MAC (TWA) of 240 mg/mJ for heptan-2-one. The MAC (STEL) value is recommended, based on its irritative effects of 2 - MAC (TWA), 480 mg/m3.

Słowa kluczowe

PL

heptan-2-on; narażenie zawodowe; działanie drażniące

EN

2-heptanone; occupational exposure; irritation

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2002
• Tom: Nr 1 (31)
• Strony: 39--54
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kupczewska-Dobecka M.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

autor

Dobecki M.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. ACGIH (1998) Documentation of the threshold limit values and biological exposure indices. 6th ed. 941-2. Methyl n-amyl ketone.
• 2. Albro P.W., Corbett J.T., Schroeder J.L. (1984) Metabolism of methyl n-amyl ketone (2-heptanone) and its binding to DNA of rat liver in vivo and in vitro. Chem. Biol. Interact. 51(3), 295-308.
• 3. Anger W.K., Jordan M.K., Lynch D.W. (1979) Effects of inhalation exposures and intraperitoneal injections of methyl n-amyl ketone on multiple fixed-ratio, fixed-interval response rates in rats. Toxicol. Appl. Pharmacol., vol. 49(3), 407-16.
• 4. Brown E.M. (1984) Dose-response relationships in ketone-induced potentiation of chloroform hepato- and nephrotoxicity. Toxicology and Applied Pharmacology, 76(3), 437-453.
• 5. CHEMINFO, d. base (luty 1998) Canadian Centre for Occupational Health and Safety.
• 6. COMPOUNDS, d. base (1998).
• 7. De Ceaurriz J. i in. (1984) Quantitative evaluation of sensory irritating and neurobehavioural properties of aliphatic ketones in mice. Food. Chem. Toxicol. 22(7), 545-9.
• 8. Dutch Expert Committee for Occupational Standards (1990) Health based recommended occupational exposure limits for 7/8 - carbon chain aliphatic monoketones: 2-heptanone, 3-heptanone, ethylamylketone, methylisoamylketone. Directorate General of Labour, the Netherlands; RA 14/90.
• 9. Dyrektywa Rady 67/548/EEC z 27 czerwca 1967. Aneks I wraz z późniejszymi zmianami (do 28 ATP włącznie).
• 10. Dyrektywa Rady 2000/39/EC z 8 lipca 2000, establishing a first list of indicative occupational exposure limit values.
• 11. Gaunt I.F. i in. (1972) Short-term toxicity of methyl amyl ketone in rats. Food-Cosmet-Toxicol. 10(5), 625-36.
• 12. Hansen L.F., Nielsen G.D. (1994) Sensory irritation and pulmonary irritation of n-methyl ketones: receptor activation mechanisms and relationships with threshold limit values. National Institute of Occupational Health, Copenhagen, Denmark. Arch. Toxicol., 68,(3), 193-202.
• 13. Hewitt W.R. (1984) Nephrotoxic interactions between ketonie solvents and halogenated aliphatic chemicals. Fundamental and Applied Toxicology 4(6), 902-908.
• 14. HSDB, d. base (grudzień 1998).
• 15. INCHEM, d. base (1998).
• 16. Johnson B.L. i in. (1979) Neurobehavioral effects of methyl /V-butyl ketone and methyl /V-amyl ketone in rats and monkeys: a summary of NIOSH investigations. J. Environ. Pathol. Toxicol., 2(5), 113-33.
• 17. Johnson B.L. i in. (1978) An electrodiagnostic study of the neurotoxicity of methyl n-amyl ketone. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 39,(11), 866-72.
• 18. Lynch D.W. i in. (1981) Inhalation toxicity of methyl n-amyl ketone (2-heptanone) in rats and monkeys. Toxicol. Appl. Pharmacol. 58(3), 341-52.
• 19. Methyl n-amyl ketone (1993) Official publications of the European Communities. 2985 Luxembourg, Grand Duchy of Luxembourg; International Programme on Chemical Safety (IPCS), World Health Organization, 1211 Geneve 27, Switzerland, 2p.
• 20. Misumi J., Nagano M. (1985) Experimental study on the enhancement of the neurotoxicity of methyl n-butyl ketone by non-neurotoxic aliphatic monoketones. Br. J. Ind. Med. 42(3), 155-61.
• 21. NIOSH (1998) Pocket guide on CD-ROM (Tomes).
• 22. Opdyke D.L.J. (1975) Monographs on fragrance raw materials monographs: methyl n-amyl ketone. Fd. Cosmet. Toxicol. 13, 847-848.
• 23. Patty F. (1963) Industrial hygiene and toxicology. Vol. 2. Toxicology. 2nd ed. New York, Interscience Publishers.
• 24. Patty F. (1981) Industrial hygiene and toxicology. Vol. 2c. Toxicology. 3rd ed., p. 4821. New York, Interscience, p. 3053-3054.
• 25. RTECS, d. base (luty 1998).
• 26. Sharp D.W. (1978) The sensitization potential of some perfume ingredients tested using a modified Draize procedure. Toxicology 9, 261-271.
• 27. Smyth H.F. (1962) Range-finding toxicity data: list VI. American Industrial Hygiene Association Journal. 23, 95-107.
• 28. Tanii H. (1996) Anesthetic activity of monoketones in mice: relationship to hydrophobicity and in vivo effects on Na+/K+ -ATPase activity and membrane fluidity. Department of Hygiene, Kanazawa University School of Medicine, Japan. Toxicol. Lett. 85(1), 41-7.
• 29. TLVs and BEIs (1998) Threshold limit values for chemical substances and physical agents biological exposure indices. Cincinnati OH.
• 30. Waritz R.S. (1976) Letter: oxidation of methyl n-amyl ketone to 2,5-heptandione. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 37(2), A-10.
• 31. Wibowo A.A. (1990) DEC and NEG basis for an occupational health standard - 7/8-carbon chain aliphatic monoketones (2-heptanone, 3-heptanone, ethylamylketone and methylisoamylketone): Arbetsmiljoinstitutet, Forlagstjanst, 171 84 Solna, Sweden, 44p. 30 ref.
• 32. Zimmermann F.K., Scheel /. (1989) Resnick-mainduction of chromosome loss by mixtures of organic solvents including neurotoxins. Mutat. Res. 224, 287-303.