Zagrożenia dla cennych nieleśnych siedlisk przyrodniczych Ostoi Wigierskiej związane z rozwojem turystyki

• Autorzy: Sikorski P. , Żołnierczuk M. , Sikorska D. , Wierzba M.

Warianty tytułu

EN

Impacts of tourism to valuable non-forest habitats in Natura 2000 site the Ostoja Wigierska

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Aktywna turystyka oraz wprowadzanie zabudowy w obszarach o bardzo dużych walorach przyrodniczych stanowią duże zagrożenie dla cennych siedlisk, w tym siedlisk Natura 2000. W niniejszej pracy oceniano zagrożenia ze strony turystyki dla nieleśnych siedlisk przyrodniczych w Ostoi Wigierskiej. Wyznaczono tereny charakteryzujące się jednocześnie dużymi walorami przyrodniczymi i najwyższą atrakcyjności dla odwiedzającego. Nie stwierdzono dużego zagrożenia ze strony aktywnej turystyki, ponieważ jedynie 0,7 ha obszaru spełniało powyższe kryteria. Problem stanowi jednak powierzchnia nowo powstającej zabudowy wprowadzanej na obszary cennych siedlisk przyrodniczych. Tworzenie map atrakcyjności dla wypoczynku i monitoring zabudowy są podstawą ochrony przed zniszczeniami najcenniejszych siedlisk Ostoi Wigierskiej wywołanymi przez ruch turystyczny.

EN

Active tourism and new dwellings in ecologically valuable areas are reported to be threat to valuable plant communities, including Natura 2000 habitats. In this work authors assessed the effect of tourism on non-forest habitats in the Ostoja Wigierska. Areas of both – the highest ecological value and the most attractive to visitors were distinguished. No substantial threat was affirmed, as only 0.7 ha of area fulfilled both conditions. More alarming is the growth of new built-up areas that are replacing ecologically valuable habitats. Creating attractiveness maps for recreation and monitoring of built-up areas are a tool for degradation of most precious habitats in the Ostoja Wigierska caused by touristic activities.

Słowa kluczowe

PL

metryki krajobrazowe; atrakcyjność krajobrazu; zabudowa letniskowa; zmiany użytkowania terenu

EN

landscape metrics; landscape attractiveness; recreational homes; land use change

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 22, No. 4
• Strony: 413--425
• Opis fizyczny: Bibliogr. 45 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Sikorski P.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Ochrony Środowiska, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Żołnierczuk M.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Ochrony Środowiska, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Sikorska D.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Kształtowania Środowiska, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Wierzba M.

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Zakład Botaniki, Instytut Biologii, ul. Konarskiego 2, 08-110 Siedlce

Bibliografia

• BELL S., TYRVÄINEN L., SIEVÄNEN T., PRÖBSTL U., SIMPSON M. 2007: Outdoor recreation and nature tourism: A European perspective. Living Reviews in Landscape Research 1: 1–46.
• BEZKOWSKA G. 2003: Problemy oceny walorów przyrodniczych dla turystyki rekreacji na obszarze Nizin Środkowopolskich. Turystyka i Hotelarstwo 4. Wyd. WSTr, Łódź.
• CHUBB M. 1998: Tourism patterns and determinations in the Great Lake Region: population, resources, roads and perceptions. Geojournal 19: 297–302.
• COLE D.N. 1995a: Experimental trampling of vegetation I. Relationship between tramping intensity and vegetation response. Journal of Applied Ecology 32: 203–214.
• COLE D.N. 1995b: Experimental trampling of vegetation II. Predictors of resistance and resilience. Journal of Applied Ecology 32: 215–224.
• COLE D.N. 2004: Impacts of hiking and camping on soils and vegetation: a review. In:Environmental impacts of ecotourism. Ed. R. Buckley CABI Publishing, New York: 41–60.
• COPPOCK J. 1977: Second Homes: Curse or blessing? Pergamon Press, Oxford.
• CORDELL H.K. 2004: Outdoor recreation for the 21st century: a report to the nation. The National Survey on Recreation and the environment. Venture Publishing, State College, PA.
• CZARNECKI K. 2013: Atrakcyjność turystyczna i ruch turystyczny w parkach narodowych województwa podlaskiego [dostęp: 22.20.2013.
• DZIADOŃ J., KOSINIAK J., JASIŃSKI J., STANKIEWICZ J., GRUSZECZKA M. 2006: Informacja o wynikach kontroli Funkcjonowanie parków narodowych w zakresie zachowania, zrównoważonego użytkowania oraz odnawiania zasobów przyrody. Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Krakowie, Kraków.
• FALIŃSKI J.B. 1973: Reakcja runa leśnego na wydeptywanie w świetle badań eksperymentalny. Phytocoenosis 2: 205–220.
• FLANAGAN T.S., ANDERSON S. 2008: Mapping perceived wilderness to support protected areas management in the San Juan National Forest, Colorado. Forest Ecology and Management 256: 1039–1048.
• GARTNER W. 1986: Environmental impacts of recreational home development. Annals of Tourism Research 13: 38–57.
• GOOSEN M., LANGERS F. 2000: Assesing quality of rural areas in the Netherlands: finding the most important indicators for recreation. Landscape and Urban Planning 46: 241–251.
• GRAJA-ZWOLIŃSKA S. 2009: Rola wskaźnika chłonności turystycznej w kształtowaniu przestrzeni turystycznej parków narodowych. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej 23: 198–192
• GUZIKOWA M. 1982: Wpływ pieszego ruchu turystycznego na szatę roślinną Pienińskiego Parku Narodowego (wybrane zagadnienia, ze szczególnym uwzględnieniem skutków wydeptania). Studia Naturae, Seria A, PAN 22: 227–241.
• HERBICH J., HERBICHOWA M. 1987: Wstępne wyniki badań nad roślinnością dróg w borach. Zeszyty Naukowe Wydziału BGiO UG, Biol. 8: 5–18.
• JASNOTA-BARANOWSKA M., MARCINEK R., MYCZKOWSKI Z. 2007: Czerwona Księga Krajobrazu Polski. Czasopismo Techniczne 10, Architektura 5-A: 43–45.
• JONIKEN A. 2002: Free-time habitation and layers of ecological history at a southern Finnish Lake. Landscape and Urban Planning 61: 99–112.
• KANGAS K. SULKAVA P., KOIVUNIEMI P., TOLVANEN A., SIIKAMÄKI P., NOROKORPI Y. 2007: What determines the area of impact around campsites? A case study in a Finnish national park. Forest Snow and Landscape Research 81: 139–150.
• KLISKEY A.D. 2000: Recreation terrain suitability mapping: a spatially explicit methodology for determining recreation potential for resource use assessment. Landscape and Urban Planning 52. 33–43.
• KOWALCZYK A. 1997: Geografia turyzmu. Wyd. UW, Warszawa.
• KRUCZEK Z. 2008: Geografia atrakcji turystycznych Polski. Proksenia, Kraków.
• KRZYMOWSKA-KOSTROWICKA A. 1997: Geoekologia turystyki i wypoczynku. PWN, Warszawa.
• LIDDLE M. 1997: Recreation Ecology. Chapman & Hall, London
• MAHON J.R., MILER R.W. 2003: Identyfying high-value greenspace prior to land development. Journal of Arboriculture 29: 25–33.
• MARZANO M., DANDY N. 2012: Recreational use of forests and disturbance of wildlife. A literature review. Forestry Commission, Edinburgh. [dostęp: 22.20.2013; www.forestry.gov.uk/pdf/FCRP020.pdf/$file/FCRP020.pdf].
• MATUSZKIEWICZ W. 2009: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• McGARIGAL K., MARKS B.J. 1994: Spatial pattern analysis program for quantifying landscape structure. [http://www.umass.edu/landeco/pubs/mcgarigal.marks.1995.pdf].
• McKERCHER B. 1992: Tourism as a conflicting land use: Northern Ontario’s outfitting industry. Annals of Tourism Research 19: 467–481.
• O’NEILL D.W., ABSON D.J. 2009: To settle or protect? A global analysis of net primary production in parks and urban areas. Ecological Economics 69: 319–327.
• PIETRZAK M. 2002: Koncepcje i scenariusze rozwojowe turystyki w Wigierskim Parku Narodowym. w: Użytkowanie turystyczne parków narodowych. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Ojcowski Park Narodowy. Ojców: 437–446.
• Praca Zbiorowa 1995–2012: Główny Urząd Statystyczny, Ochrona środowiska. Wyd. GUS, Warszawa.
• Praca Zbiorowa 2005: Economic value of trails and forest recreation in the Republic of Ireland. Fitzpatrick Ass. [dostęp: 22.20.2013; www.coillte.ie/fileadmin/templates/pdfs/Final%20Economic%20Study%20of%20Trails.pdf]
• RATYŃSKA H., WOJTERSKA M., BRZEG A. 2010: Multimedialna encyklopedia zbiorowisk roślinnych Polski. Instytut Edukacyjnych Technologii Informatycznych. Program komputerowy strefy przymorskiej. Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii.
• SIKORSKI P., PAWLIKOWSKI P., SKRAJNA T., WOŁKOWYCKI D., WIERZBA M., KUBICKA H. 2013: Plan Ochrony dla Wigierskiego Parku Narodowego i Obszaru Natura 2000 Ostoja Wigierska PLH 200004 w granicach parku – operat ochrony lądowych ekosystemów nieleśnych, torfowiskowych i bagiennych. Maszynopis. WPN, Krzywe.
• SOLON J., KOZŁOWSKA A., KAMIŃSKI M., LITYŃSKI M. 1999: Plan Ochrony Wigierskiego Parku Narodowego – operat ochrony ekosystemów lądowych. Maszynopis. WPN, Krzywe.
• STROUD H.B. 1983: Environmental problems associated with large recreational subdivision. Professional Geographer 35. 303–313.
• SWITALSKI T.A., JONES A. 2012: Off-road vehicle best management practices for forestlands: A review of scientific literature and guidance for managers. Journal of Conservation Planning 8: 12–24.
• UTHOF D. 1996: From the traditional use to total destruction. From the extent of economic utilizationin the Southeast Asian mangroves. Natural Resources and Development 43–44: 58–94.
• VERA F.W.M. 2000: Grazing ecology and forest history, strategic policies division. Ministry of Agriculture, Haga.
• WELLS F.H., LAUENROTH W.K., BRADFORD J.B. 2012: Recreational trails as corridors for alien plants in the rocky mountains, USA. Western North American Naturalist 72: 507–533.
• WITKOWSKI Z., MROCZKA A., ADAMSKI P., BIELAŃSKI M., KOLASIŃSKA A. 2010: Nielegalna dyspersja turystów – problem parków narodowych i rezerwatów przyrody w Polsce. Folia Turistica 22: 35–65.
• WYSOCKI C., SIKORSKI P. 2009: Fitosocjologia stosowana w ochronie i kształtowaniu środowiska. Wyd. SGGW, Warszawa.
• ZAGÓRSKA K., SIKORSKA D., SIKORSKI P. 2011: Wpływ lokalizacji ośrodków wypoczynkowych na różnorodność florystyczną obszarów przyrodniczo cennych w gminie Sarnaki. W: Planistyczne i implementacyjne aspekty rozwoju obszarów przyrodniczo cennych. Red. T. Poskrabko. Wydawnictwo WSE, Białystok: 117–125.