Tiuram – pyły

• Autorzy: Struciński P.

Warianty tytułu

EN

Thiram

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tiuram (disulfid tetrametylotiuramu) jest związkiem chemicznym należącym do grupy ditiokarbaminianów występującym w postaci bezbarwnego lub żółtawego proszku. Jest stosowany przede wszystkim w przemyśle chemicznym jako tzw. przyspieszacz wukanizacji przy produkcji gumy oraz w rolnictwie jako składnik preparatów grzybobójczych (fungicydów). Ma on również wiele innych zastosowań, m.in. jako: składnik antyseptycz-nych mydeł i aerozoli, środek przeciwświerzbowy, dodatek do farb i lakierów oraz aktywator w produkcji tworzyw sztucznych czy chemosterylant w opatrunkach i plastikowych urządzeniach medycznych. Z dostępnych danych wynika, że tiuram nie jest produkowany w Polsce, niemniej jednak jest on wykorzystywany w krajowym przemyśle chemicznym (głównie gumowym) oraz jako składnik formułowanych w kraju chemicznych środków ochrony roślin. W dostępnym piśmiennictwie doniesienia na temat toksycznego działania tiuramu u ludzi są bardzo nieliczne, nie ma też danych umożliwiających ustalenie zależności dawka-efekt u osób narażonych zawodowo. Obserwowane skutki narażenia ostrego obejmują: bóle głowy, nudności i wymioty, zaburzenia rytmu serca, podrażnienie górnych dróg oddechowych i oczu, a podczas narażenia przewlekłego dochodzą też objawy neurologiczne. Czę-to w następstwie zatrucia pojawiają się objawy zapalenia skóry, pokrzywka i wypryski skórne. W badaniach dodatkowych stwierdza się uszkodzenie wątroby. Tiuram jako metylowy analog disulfiramu blokuje metabolizm alkoholu etylowego, prowadząc do powstania objawów, tzw. „szoku disulfiramowego”. W ostatnich latach coraz więcej uwagi przywiązuje się do wywoływania przez tiuram alergii skóry oraz oczu na skutek narażenia inhalacyjne-go, a także kontaktu z przedmiotami wykonanymi z tworzyw zawierających tiuram (np. rękawiczki lateksowe). Tiuram jest związkiem wykazującym stosunkowo niewielką toksyczność ostrą, niezależnie od drogi podania. Wartości LD50 przy podaniu per os dla szczurów i myszy sięgają nawet 4000 mg/kg m.c. Koty i owce są znacz-nie bardziej wrażliwe na toksyczne działanie pojedynczych dawek tiuramu niż gryzonie; wartość medialnej dawki śmiertelnej wynosi około 200 mg/kg m.c. W przypadku narażenia dermalnego, wartości LD50 na ogół przekraczają 2000 mg/kg m.c. Ogromna większość dostępnych danych z badań toksyczności przewlekłej tiuramu pochodzi z eksperymentów paszowych. Wśród obserwowanych skutków dominowały objawy neurologiczne, zmniejszenie tempa przyrostu masy ciała, zmiany parametrów hematologicznych, uszkodzenie oraz zmiany morfologiczne nerek, wątroby i innych narządów. Wartości NOAEL wyznaczone w długoterminowych badaniach na różnych gatunkach zwierząt wynoszą 0,4 ÷ 5 mg/kg m.c. W badaniach in vitro tiuram wykazuje umiarkowane działanie mutagenne zarówno bez udziału aktywacji meta-bolicznej, jak i z jej udziałem. Wyniki genotoksyczności w modelach doświadczalnych in vivo przyniosły wyni-ki ujemne. Tiuram w badaniach na zwierzętach nie wykazuje działania rakotwórczego. Zwiększenie się częstości występowania nowotworów jamy nosowej u szczurów stwierdzono jedynie przy łącznym narażeniu na tiuram i azotan (III) sodu, co było związane z powstaniem w organizmie zwierząt rakotwórczej N-nitrozodimetylo-aminy. Tiuram został zaklasyfikowany przez ekspertów IARC do grupy 3. Udowodnione działanie embriotok-syczne i teratogenne ujawniało się po podaniu dużych, toksycznych dla matek dawek. Wykazano też, że tiuram niekorzystnie wpływa na rozrodczość zwierząt doświadczalnych, oddziałując na proces spermatogenezy u sam-ców, a także zaburzając cykl rujowy u samic. Tiuram łatwo wchłania się do organizmu przez układ oddechowy i pokarmowy. Ulega on szybkiemu metaboli-zmowi i jest wydalany głównie z wydychanym powietrzem i z moczem. Wśród jego metabolitów są m.in. disiarczek węgla i kwas dimetylotiokarbaminianowy (lub jego aniony), które są współodpowiedzialne za obserwowa-ne skutki toksycznego działania tiuramu. Mechanizm toksycznego działania tiuramu jest wielokierunkowy. Wynika on m.in. z jego zdolności do chelatowania metali i związanych z tym zdolności do hamowania aktywności enzymów (m.in. β-hydroksylazy dopaminy). Jest on również odpowiedzialny za zaburzanie metabolizmu wę-glowodanów i alkoholi (inhibicja dehydrogenazy aldehydowej) oraz gospodarki wapniowej organizmu. Działa również hepatotoksycznie, niszcząc struktury błon komórkowych hepatocytów oraz wpływa na aktywność różnych form molekularnych cytochromu P-450. Proponowaną wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) tiuramu równą 0,5 mg/m3 wyliczono na podstawie wyników dwóch eksperymentów paszowych przeprowadzonych na psach rasy beagle. Uzyskane w tych doświadczeniach wartości NOAEL uśredniono, a następnie przeliczono na równoważne dla człowieka stężenie tego związku w powietrzu i podzielono przez sumaryczny współczynnik niepewności. Wartość ta jest równa dotychczas obowiązującemu w Polsce normatywowi higienicznemu. Ze względu na brak działania draż-niącego tiuramu, proponowanie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) nie znaj-duje uzasadnienia. Biorąc pod uwagę właściwości tiuramu, proponuje się utrzymanie dotychczasowego oznakowania substancji w wykazie NDS literami: „A“ – substancja o działaniu uczulającym, „Ft” – substancja działająca toksycznie na płód oraz „I“ – substancja o działaniu drażniącym.

EN

Thiram (tetramethylthiuram disulfide) is a dithiocarbamate compound widely used as an agricultural fungicide, accelerator in the rubber industry, seed disinfectant, a lubricating oil additive, animal repellent, and ingredient of medicated soaps and antiseptic sprays. Currently the compound is not manufactured in Poland, but it is used in the chemical industry and in agriculture. Thiram has a low toxicity to humans and laboratory animals – studies have reported oral LD50 for rodents as high as 4000 mg/kg b.w., but for cats and sheep only 200 mg/kg b.w. Dermal LD50 values usually exceed 2000 mg/kg b.w. The following manifestations were reported in humans exposed to thiram: skin irritation with erythema and urticaria, conjunctivitis, mucous membrane irritation, upper respiratory tract irritation, ocular irritation, coughing, headache and fatigue. Chronic exposure to thiram may lead to liver and neurological dysfunction and anaemia. It is worth noting that thiram is a potent inhibitor of aldehyde dehydrogenase and, thus, induces alcohol intolerance like Antabuse (disulfiram). Recently, the debate has intensified because of the growing number of allergic contact dermatitis cases caused by thiram present in products like latex gloves. Most assays have shown that thiram does not elicit genotoxic and carcinogenic action. It has been classified by the International Agency for Research on Cancer (IARC) into group 3. Only high, maternally toxic doses cause embryotoxic and teratogenic activity of thiram. The substance impairs laboratory animals’ fertility by disrupting the hormonal control of ovulation and affecting the spermatogenesis. Thiram is easily absorbed by respiratory and gastrointestinal tracts, distributed in all organs and rapidly eliminated from the body. The recommended maximum exposure limit (MAC) for thiram of 0.5 mg/m3 is based on two NOAEL values (0.4 and 0.04 mg/m3) derived from chronic feeding studies in beagles and relevant uncertainty factors. No STEL and BEI values have been proposed. The substance has “I” (irritant), “A” (sensitizer) and “Ft” (fetotoxic) notations.

Słowa kluczowe

PL

tiuram; disulfid tetrametylotiuramu; narażenie zawodowe; alergia skóry; inhibicja dehydrogenazy aldehydowej; najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS)

EN

thiram; tetramethylthiuram disulfide; occupational exposure; allergic contact dermatitis; aldehyde dehydrogenase inhibition; maximum allowable concentration (occupational exposure limit)

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2006
• Tom: Nr 3 (49)
• Strony: 145--180
• Opis fizyczny: Bibliogr. 100 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Struciński P.

• Państwowy Zakład Higieny – Instytut Naukowo-Badawczy 00-791Warszawa ul. Chocimska 24

Bibliografia

• 1.ACGIH (2002) [komputerowa baza danych].
• 2.AFS (2000) Occupational exposure limit values and measures against air contaminants. Statute Book of the Swedish National Board of Occupational Safety and Health, Ordinance AFS 2000, 3.
• 3.Agraval R.C., Shukla Y., Mehrotra N.K. (1997) Assessment of mutagenic potential of thiram. Food Chem. Toxicol. 35, 523-525.
• 4.Andreyev M.V. Kvartovkina L.K. (1993) Impairment of reproductive health in women occupationally exposed to thiram. Reprod. Toxicol. 7, 491.
• 5.Biel-Zielińska A., Brzeziński J. (1991a) Zaburzenia neurochemiczne w ustroju szczura przy łącznym oddziaływaniu primoru i tiuramu. Cz. I. Zmiany poziomów amin katecholowych i serotoniny w mózgu, sercu i nadnerczach szczura w warunkach zatrucia ostrego. Roczn. PZH 42, 195-203.
• 6.Biel-Zielińska A., Brzeziński J. (1991b) Zaburzenia neurochemiczne w ustroju szczura przy łącznym oddziaływaniu primoru i tiuramu. Cz. II. Zmiany zawartości amin katecholowych i serotoniny w mózgu, sercu i nadnerczach szczura przy zróżnicowanych poziomach dawkowania. Roczn. PZH 42, 437-443.
• 7.Brieger H., Hodes W.A. (1949) Proceedings of the 9th International Congress of Industrial Medicine. London, 1948. Bristol, John Wright and Sons Ltd., 599 (cyt. za ACGIH 2002).
• 8.Cancer (1999) [Baza danych].
• 9.CEC (2001) Commission of the European Communities. Communication from the Commission to the Council and the European Parliament on the implementation of the Community Strategy for Endocrine Disrupters – a range of substances suspected of interfering with the hormone systems of humans and wildlife. Brussels, 14.06.2001, COM (2001) 262 final.
• 10.Cereser C. i in. (2001) Thiram-induced cytotoxicity is accompanied by a rapid and drastic oxidation of reduced glutathione with consecutive lipid peroxidation and cell death. Toxicology 163, 153-162.
• 11.Cherpak V.V., Bezugly V.P., Kaskevich L.M. (1971) Sanitary-hygienic characteristics of working con-dition and health of persons working with tetramethylthiuram disulfide (TMTD). Vrach. Delo 10,
• 12.Cooper R.L. (1997) Neuroendocrine control of female reproduction. W: Comprehensive toxicology. T. 10. Reproductive and endocrine toxicology. New York, Pergamon, Elsevier Science Ltd. 273-281.
• 13.Crebelli D. i in. (1992) Further in vitro and in vivo mutagenicity assays with thiram and ziram fungi-cides: bacterial reversion assays and mouse micronucleus test. Terat. Carcinog. Mutagen. 12, 97-112.
• 14.Dalvi P.S. i in. (2002) Effect of cytochrome P450 inducers on the metabolism and toxicity of thiram in rats. Vet. Human Toxicol. 44, 331-333.
• 15.Dalvi R.R., Deoras D.P. (1986) Metabolism of a dithiocarbamate fungicide thiram to carbon disulfide in the rat and its hepatotoxic implications. Acta Pharmacol. Toxicol. 58, 38-42.
• 16.Dalvi R.R. i in. (1984) Thiram-induced toxic liver inury in male Sprague-Dawley rats. J. Environ. Sci. Health B19, 703-712.
• 17.Davydova T.B. (1973) The effect of inhaled tetramethylthiuram disulfide (thiram) on the estrous cycle and reproductive functions of animals. Gig. Sanit. 38, 101-110 (cyt. za Hayes, Laws 1981; EHC 1988).
• 18.DFG (2001) Deutsche Forschungsgemeineschaft. Occupational Toxicants. Critical data evaluation for MAK values and classification of carcinogens. T. 15. D-69469 Weinheim, Wiley-VCH Verlagsgesell-schaft mbH.
• 19.Dickel H. i in. (2002) Occupational relevance of positive standard patch-test results in employed per-sons with an initial report of an occupational skin disease. Int. Arch. Occup. Environ. Health 75, 423-434.
• 20.Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem. DzU nr 201, poz. 1674.
• 21.EHC (1988) Environmental Health Criteria 78 – Dithiocarbamate pesticides. Ethylenethiourea, and propylenethiourea. A general introduction. Geneva, IPCS/WHO.
• 22.EPA (2001) The determination of whether dithiocarbamate pesticides share a common mechanism of toxicity. Health Effects Division, Office of Pesticide Programs, U.S. Environmental Protection Agency, Washington D.C. 20460, December 1, 2001.
• 23.EXTOXNET (1993) The Extension TOXicology NETwork. Pesticide Information Profiles. Thiram [http://pmep.cce.cornell.edu/profiles/extoxnet/pyrethrins-ziram/thiram-ext.html].
• 24.FAO/WHO (1996) Pesticide Residues in Food – 1996. Evaluations. Part I – Residues, FAO Plant Production and Protection Paper 142, Rome.
• 25.Gaines T.B. (1969) Acute toxicity pesticides. Toxicol. Appl. Pharmacol. 14, 515-534.
• 26.Gay M.H. (1987) Rat metabolism of 14C thiramTM, single dose study. Unpublished report No. 87003B from Biotek, Inc., Massachusetts. Submitted to WHO by UCB Chemicals, Brussels, Belgium (cyt. za JMPR 1993).
• 27.Guitart R., Mateo R., Gutierrez J.M. (1996) An outbreak of thiram poisoning on Spanish poultry farms. Vet. Human. Toxicol. 38, 287-288.
• 28.Hasegawa R. i in. (1988) Carcinogenicity study of tetramethylthiuram disulphide (thiram) in F334 rats. Toxicology 51, 155-165.
• 29.Handbook of pesticide toxicology (1991) [Red.] W.J. Hayes, E.R. Laws. T.3. Classes of Pesticides. San Diego, Academic Press Inc. 1436-1470.
• 30.Hedenstedt A. i in. (1979) Mutagenicity and metabolism studies on 12 thiuram and dithiocarbamate compounds used as accelerators in the Swedish rubber industry. Mutat. Res. 68, 313-325.
• 31.Hemavathi E., Rahiman M.A. (1993) Toxicological effects of ziram, thiram, and dithane M-45 as-sessed by sperm shape abnormalities in mice. J. Toxicol. Environ. Health 38, 393-398.
• 32.Hemavathi E., Rahiman M.A. (1996) Effect of ziram, thiram, and dithane M-45 on bone marrow cells of mice-assessed by micronucleus test. Bull. Environ. Contam. Toxicol. 56, 190-196.
• 33.Hiles R.A. (1989) Bioavailability study in male rats with a 14C thiram-treated diet. Unpublished report No. HLA 6111-131 from Hazleton Laboratories, Inc., Wisconsin, USA. Submitted to WHO by UCB Chemicals, Brussels, Belgium (cyt. za JMPR 1993).
• 34.HSDB (2001) [Baza danych].
• 35.IARC (1976) IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. Volume 12. Some carbamates, thiocarbamates and carbazides. WHO/IARC, Lyon, 225-236.
• 36.IARC (1991) IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans. T. 53. Occupa-tional exposures in insecticide application, and some pesticides. Lyon, WHO/IARC, 403-422.
• 37.IMP (2003) Informacja przekazana przez Zakład Informacji Naukowej Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi.
• 38.Innes J.R.M. i in. (1969) Bioassay of pesticides and industrial chemicals for tumorigenicity in mice: A preliminary note. J. Natl. Cancer Inst. 42, 1101-1114.
• 39.IPCS (2002) Concise International Chemical Assessment Document No 46. Carbon disulfide. Inter-Organization Programme for the Sound Management of Chemicals. Geneva, WHO.
• 40.IRIS (2003) Thiram (CASRN 137-26-8). Integrated Risk Information System. U.S. Environmental Protection Agency. [Baza danych dostępna również w internecie: http://www.epa.gov/ iris/subst/0267.htm].
• 41.IUCLID (2000) [Baza danych].
• 42.JMPR (1993) Joint FAO/WHO Meeting on Pesticide Residues. Evaluations 1992. Part II –Toxicology. Geneva, WHO/PCS/93.34, WHO, 1993, 391-416.
• 43.JMPR (1997) Joint FAO/WHO Meeting on Pesticide Residues. Evaluations 1996. Part I – Residues, FAO Plant production and protection paper. Rome, FAO, nr 142, 527-583.
• 44.Kaskevich L.M., Bezugly V.P. (1973) Clinical aspects of intoxications induced by TMTD. Vrach. Delo 6, 128-130 (cyt. za WHO/FAO 1985; IARC 1976; IARC 1991; OSHA 1999; ACGIH 2002).
• 45.Kehoe D.F. (1988) Thirteen-week toxicity study with thiram in rats. Unpublished report No. HLA 6111-121 from Hazleton Laboratories, Inc., Wisconsin, USA. Submitted to WHO by UCB Chemicals, Brussels, Belgium (cyt. za JMPR 1993).
• 46.Kehoe D.F. (1991a) 52-week dietary chronic toxicity study with thiram in dogs. Unpublished report nr HLA 6111-112 from Hazleton Laboratories, Inc., Wisconsin, USA. Submitted to WHO by UCB Chemicals, Brussels, Belgium (cyt. za JMPR 1993).
• 47.Kehoe D.F. (1991b) 104-week combined chronic toxicity and carcinogenicity study with thiram in rats. Unpublished report No. HLA 6111-113 from Hazleton Laboratories, Inc., Wisconsin, USA. Submitted to WHO by UCB Chemicals, Brussels, Belgium (cyt. za JMPR 1993).
• 48.Kieć-Świerczyńska M. (1995) Occupational sensitivity to rubber. Contact Derm. 32, 171-172.
• 49.Kita K. i in. (1985) Sprawozdanie nr 8010014 “Z badań wpływu tiuramu na powstawanie nowotworów u szczurów”. Biblioteka IPO, Pszczyna [uzyskano ustną zgodę doc. Kazimierza Kity na wykorzystanie sprawozdania].
• 50.Knapek R. i in. (1985) Sprawozdanie nr 8010020 “Badanie toksyczności chronicznej tiuramu”. Biblioteka IPO, Pszczyna (uzyskano ustną zgodę doc. Kazimierza Kity na wykorzystanie sprawozdania).
• 51.Knudsen B.B. i in. (1993) Release of thiurams and carbamates from rubber gloves. Contact Derm. 28, 63-69.
• 52.Lee C.C., Peters P.J. (1976) Neurotoxicity and behavioral effects of thiram in rats. Environ. Health Perspect. 17, 35-43.
• 53.Lee C.C., Russell J.Q., Minor J.L. (1978) Oral toxicity of ferric dimethyldithiocarbamate (ferbam) and tetramethylthiuram disulfide (thiram) in rodents. J. Toxicol. Environ. Health 4, 93-106.
• 54.Lijinsky W. (1984) Induction of tumors of the nasal cavity in rats by concurrent feeding of thiram and sodium nitrite. J. Toxicol. Environ. Health 13, 609-614 (cyt. za IARC 1991; OSH ROM: NIOSHTIC2 2002).
• 55.Lisi P., Caraffini S., Assalve D. (1987) Irritation and sensitization potential of pesticides. Contact. Derm. 17, 212-218.
• 56.Lowy R. i in. (1979) The dietary no-effect level of a dithiocarbamate fungicide, thiram, as evaluated from measurement data on rats. II. The various sensitivities of the various parameters. Toxicology 14, 39-53.
• 57.Lowy R. i in. (1980) The dietary no-effect level of a dithiocarbamate fungicide, thiram, as evaluated from measurement data on rats. I. Choice of the model of the dose-response relationship. J. Toxicol. Environ. Health 6, 403-419.
• 58.Maita K., Tsuda S., Shirasu Y. (1991) Chronic toxicity studies with thiram in Wistar rats and Beagle dogs. Fundam. Appl. Toxicol. 16, 667-686.
• 59.Marcinkowski T., Manikowski W. (1973) Zejście śmiertelne w następstwie dolegliwości, które wystąpiły po pracy przy “Zaprawie nasiennej T”. Med. Pr. 24, 91-95.
• 60.Marinovich M. i in. (1997) Thyroid peroxidase as toxicity target for dithiocarbamates. Arch. Toxicol. 71, 508-512.
• 61.McManus J.P. (1991) Metabolism of [14C] thiram in the rat: urinary metabolite identification. Unpub-lished report from Uniroyal Chemical Company, Inc., Middlebury, USA. Submitted to WHO by UCB Chemicals, Brussels (cyt. za JMPR 1993).
• 62.NIOSH (1978) Occupational health guideline for thiram. US Department of Health and Human Ser-vices, US Department of Labor [dostępne również w internecie: http://www.cdc.gov/ niosh/pdfs/0612.pdf].
• 63.NIOSH (1996) Thiram – IDLH Documentation [dostępne również w internecie: http://www.cdc.gov/ niosh/idlh/137268.html].
• 64.Nomeir A.A., Markham P. (1990) Disposition and metabolism of thiram rats after pretreatment with thiram for 14 days. Unpublished report No. ADL 65492 from Arthur D. Little, Inc., Massachusetts, USA. Submitted to WHO by UCB Chemicals, Brussels, Belgium (cyt. za JMPR 1993).
• 65.NTP (2003) National Toxicology Program Chemical Repository. Tetramethylthiuram disulfide.
• 66.Obwieszczenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 28 maja 2002 r. w sprawie wykazu środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu i stosowania. MP nr 24, poz. 406.
• 67.OSH ROM, NIOSHTIC2 (2002) [baza danych].
• 68.OSHA (1999) Occupational safety and health guideline for thiram [dostępne w internecie: http://www.osha-slc.gov/SLTC/healthguidelines/thiram/].
• 69.Osicka-Koprowska A., Rakoto J. (1997) Effect of single and repeated administration of thiram on se-lected adrenocortical function parameters in rats. Acta Pol. Toxicol. 5, 131-139.
• 70.Oskarsson A. (1987) Comparative effect of ten dithiocarbamate and thiuram compounds on tissue distribution and excretion of lead in rats. Environ. Res. 44, 82-93.
• 71.Oskarsson A., Lind B. (1985) Increased lead levels in brain after long-term treatment with lead and dithiocarbamate or thiuram derivatives in rats. Acta Pharmacol. Toxicol. (Copenh.) 56, 309-315.
• 72.Patty’s Industrial hygiene and toxicology (1981) [Red.] G.D. Clayton, F.E. Clayton. 3rd rev. 2A Toxi-cology.
• 73.Perocco P. i in. (1989) Toxic and DNA-damaging activities of the fungicides mankozeb and thiram (TMTC) on human lymphocytes in vitro. Teratogen. Carcinog. Mutagen. 9, 75-81 (cyt. za Crebelli i in. 1992; Cancer 1999).
• 74.Piechocka J. (1980) Badanie toksyczności tiuramu na szczurach. Roczn. PZH 31, 67-72.
• 75.Pienkowska M., Zielenska M. (1990) Genotoxic effects of thiram evaluated by sister-chromatid ex-changes in human lymphocytes. Mutat. Res. 245, 119-123.
• 76.Rahden-Staroń I. i in. (1997) Bacterial mutagenicity of dithiocarbamate fungicide thiram. Roczn. PZH 48, 119-127.
• 77.Rannug A., Rannug U. (1984) Enzyme inhibition as a possible mechanism of the mutagenicity of di-thiocarbamic acid derivatives in Salmonella typhimurium. Chem. Biol. Interact. 49, 329-340 (cyt. za Hayes, Laws 1991; Cancer 1999).
• 78.Rapiejko P. i in. (2001) Uczulenie na rękawice chirurgiczne a nieżyt nosa. Terapia, marzec 2001. Alergologia z. 1, 40-42
• 79.Reduta T., Laudańska H., Chodynicka B. (2000) Uczulenie na gumę naturalną. Opis przypadku. Przegl. Dermatol. 87, 39-41.
• 80.Robens J.F. (1969) Teratologic studies of carbaryl, diazinon, norea, disulfiram, and thiram in small laboratory animals. Toxicol. Appl. Pharmacol. 15, 152-163.
• 81.Roll R. (1971) Teratologische untersuchungen mit thiram (TMTD) an zwei Mäusestämmen. Arch. Toxicol. 27, 173-186.
• 82.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 217, poz. 1833, zmiana rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z dnia 10 października 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 212, poz. 1769.
• 83.Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 12 czerwca 2002 r. w sprawie ustalenia listy substancji nie-dozwolonych do stosowania w kosmetykach, listy substancji dozwolonych do stosowania w kosmetykach wyłącznie w ograniczonych ilościach, zakresie i warunkach stosowania, listy barwników, substancji konserwujących i promieniochronnych dozwolonych do stosowania w kosmetykach oraz znaku graficznego wskazującego na umieszczenie dodatkowych informacji. DzU nr 105, poz. 934, załącznik 1, punkt 354.
• 84.RPAP (2001) Thiuram category justification and testing rationale. Rubber and Plastic Additives Panel, American Chemistry Council [dostępne również w internecie, m.in. na stronie EPA: http://www.epa. gov/ chemrtk/thiurmct/c13348.pdf].
• 85.RTECS (2002) [baza danych dostępna również w internecie: http://www.cdc.gov/niosh/rtecs/ jo155cc0.html].
• 86.Rudzki E., Napiórkowska T. (1980) Odczyny krzyżowe i pseudokrzyżowe w obrębie tiuramów. Przegl. Derm. 67, 433-438.
• Shelley W.B. (1964) Golf-course dermatitis due to thiram fungicide. Cross-hazards of alcohol, disul-firam, and rubber. JAMA 188, 415-417.
• 87.Shirasu Y. i in. (1976) Mutagenicity screening of pesticides in the microbial system. Mutat. Res. 40, 19-30.
• 88.Short Jr. R.D. i in. (1976) Developmental toxicity of ferric dimethyldithiocarbamate and bis(dimethylthiocarbamoyl) disulfide in rats and mice. Toxicol. Appl. Pharmacol. 35, 83-94.
• 89.Stoker T.E., Goldman J.M., Cooper R.L. (1993) The dithiocarbamate fungicide thiram disrupts the hormonal control of ovulation in the female rat. Reprod. Toxicol. 7, 211-218.
• 90.Takahashi M. i in. (1983) Inhibition of spontaneous leukemia in F344 rats by tetramethylthiuram disulfide (Thiram). Gann. 74, 810-813 (cyt. za ACGIH 2002; HSDB 2001).
• 91.Themido R., Brandão F.M. (1984) Contact allergy to thiurams. Contact Derm. 10, 251.
• 92.Toksykologia (1990) [Red.] W. Seńczuk. Warszawa, PZWL.
• 93.Toksykologia kliniczna (1988) [Red.] T. Bogdanik. Warszawa, PZWL.
• 94.The e-pesticide manual 2000-2001 (2000) [Red.] C.D. Tomlin. 12th ed., version 2.0. British Crop Pro-tection Council.
• 95.Trutter J.A. (1992) Oncogenicity study in mice with thiram. Unpublished report No. 798-223 from Hazleton Laboratories, Inc., Vienna VA, USA. Submitted to WHO by UCB Chemicals, Brussels, Belgium (cyt. za JMPR 1993).
• 96.Van Kettel W.G. (1976) Thiuram-mix. Contact Derm. 2, 232-233.
• 97.Villani P. i in. (1998) Analysis of micronuclei and DNA single-strand breaks in mouse splenocytes and peripheral lymphocytes after oraz administration of tetramethylthiuram disulfide (thiram). Food Chem. Toxicol. 36, 155-164.
• 98.WHO/FAO (1985) Data Sheet on Pesticides No. 71. Thiram. VBC/DS/85.71 [dostępne również w internecie, np.: http://www.inchem.org/documents/pds/pds/ pest71_e.htm].
• 99.Witkowska D., Sędrowicz Ł. (1995) Effect of thiram on calcium metabolism and vitamin D3 metabo-lites synthesis in rats. Acta Pol. Toxicol. 3, 68-77.
• 100.Zdzienicka M. i in. (1979) Mutagenic activity of thiram in Ames tester strains of Salmonella typhi-murium. Mutat. Res. 68, 9-13.