Wybuchy zbiorników z gazami technicznymi – realne zagrożenie czy przejaskrawiony strach?

• Autorzy: Mazur R. , Porowski R. , Klapsa W.

Identyfikatory

DOI

10.12845/bitp.44.4.2016.3

Warianty tytułu

EN

Tank Explosions Involving Industrial Gases – a Real Threat or an Exaggerated Fear?

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Cel: Artykuł stanowi wprowadzenie do problematyki wybranych gazów technicznych, takich jak wodór, acetylen, metan (gaz ziemny) i propanbutan (LPG). Przedstawiono w nim analizę i charakterystykę zagrożeń związanych z omawianymi gazami. Rozważania przeprowadzono na podstawie dostępnych statystyk z interwencji jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz innych dostępnych źródeł danych. Wprowadzenie: Szerokie spektrum zastosowania gazów technicznych pociąga za sobą wzrost ich popularności na rynku przemysłowym, technicznym i naukowym, co z kolei niesie ze sobą szereg niebezpieczeństw. Niniejszy artykuł stanowi wprowadzenie do problematyki poprzez charakterystykę ogólną właściwości wybranych gazów, algorytmów zdarzeń związanych z ich uwolnieniem (Jet Fire, BLEVE, FireBall, wybuchy UVCE, VCE). W głównej mierze publikacja poświęcona jest analizie wyników badań statystycznych, w oparciu o dostępne źródła danych krajowe (liczba interwencji, rodzaj wybuchów, poszkodowani, kategoria urazów związanych z zarejestrowaną obecnością gazów lub wybuchami) i międzynarodowe. Artykuł powstał na podstawie wyników badań otrzymanych podczas realizacji jednego z tematów projektu Narodowego Centrum Badan i Rozwoju pn. „Opracowanie metod neutralizacji zagrożenia wybuchu wytypowanych zbiorników z gazami technicznymi, w tym alternatywnymi źródłami zasilania w środowisku pożarowym na potrzeby ratowników biorących udział w akcjach ratowniczo-gaśniczych”. Metodologia: W publikacji można wyróżnić trzy zasadnicze części. W pierwszej autorzy wprowadzają czytelnika do problematyki gazów technicznych w sensie ich właściwości i potencjalnych zagrożeń. Część druga poświęcona jest charakterystyce wyników badań przeprowadzonych na bazie informacji ze zdarzeń z interwencji jednostek ochrony przeciwpożarowej w latach 2000-2014, zaś trzecia przedstawia wyniki badań przeprowadzone w oparciu o inne dostępne, międzynarodowe źródła danych. Wnioski: Wnioski z badań skupiają się w głównej mierze na uwypukleniu najistotniejszych elementów związanych z analizą zagrożeń dot. gazów technicznych oraz analizą danych statystycznych. W pierwszej części podsumowania zwrócono uwagę na właściwości pożarowowybuchowe gazów oraz rodzaj zagrożeń, jakie generują (promieniowanie cieplne, pożar strumieniowy – Jet Fire, wybuchy w przestrzeni ograniczonej i nieograniczonej – UVCE, VCE). W drugiej części podsumowania zwrócono uwagę na zasadność modyfikacji mechanizmów pozyskiwania, udostępniania i analizy danych statystycznych z interwencji jednostek ochrony przeciwpożarowej. Ponadto podkreślono częstotliwość interwencji, w których zarejestrowano obecność i wybuchy gazów technicznych, liczbę poszkodowanych wraz z najczęstszymi rodzajami urazów.

EN

The aim: This paper is an introduction to the subject of industrial gases such as hydrogen, acetylene, methane (natural gas) and propane-butane (LPG). It includes the analysis and characteristics of threats associated with the said gases. The deliberations are based on available statistical data on firefighting unit interventions and other available data sources. Introduction: On the one hand the wide spectrum of the application of industrial gases enhances their popularity on industrial, technical and scientific markets, but on the other hand it is associated with a wide range of threats. This paper is a form of introduction to the subject covering the gases’ properties and the event-tree related to such industrial-gas release as Jet Fire, BLEVE, FireBall, Unconfined Vapour Cloud Explosions, and Vapour Cloud Explosions. However, the main goal of the paper is to publicise the findings on statistical research on hydrogen, acetylene, natural gas, and propane-butane, based on the Polish Incident Reporting System (industrial gases presence and their explosions, the type of explosions, the number of injured, the victims, and the types of injury) and also international databases. The paper is in the form of a report on scientific research - “The establishment of ways to neutralise the threat of the explosion of selected containers containing industrial gases, including alternative energy sources in the fire environment, for rescuers taking part in firefighting activities” funded by The National Centre for Research and Development. Methodology: The paper includes three logical parts. The first is an introduction to the subject of industrial gases in terms of their properties and potential threats. The second part is focused on the main findings from statistical research based on the Polish Incidents Reporting System (2000-2014), while the third is based on international database research related to industrial gases. Conclusions: The general conclusions on threats characteristics and statistical analysis are highlighted. The first part of the summary is focused on the most important aspect of threats like thermal radiation, JetFire, Unconfined Vapour Cloud Explosions, Vapour Cloud Explosions. The second part emphasises the general needs of changing the Incident Reporting System mechanism (involved with the industrial gases aspect too), and also the methods of acquisition and sharing data. Regarding the statistics, the frequency of State-Fire-Service incidents involving the presence of industrial gases and their explosions, the type of explosions, the number of injured, the victims and types of injury, are brought out.

Słowa kluczowe

PL

gazy techniczne; wybuchy butli; butle z gazami; statystyka wybuchów

EN

industrial gases; cylinder explosion; cylinder with gas; statistics of explosions

• Wydawca: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 44, nr 4
• Strony: 31--49
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Mazur R.

• Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej

autor

Porowski R.

• Szkoła Główna Służby Pożarniczej

autor

Klapsa W.

• Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego – Państwowy Instytut Badawczy

Bibliografia

• [1] Jopek T., Postępowanie podczas zdarzeń z udziałem butli acetylenowych poddanych działaniu ognia, ciepła lub wielokrotnym uderzeniom, CNBOP-PIB, Józefów 2013.
• [2] Standardowe zasady postępowania podczas zdarzeń z udziałem butli z acetylenem, KG PSP, 27.08.2015.
• [3] Guidelines for Evaluating the Characteristics of Vapor Cloud Explosions, Flash Fires, and BLEVE’s, American Institute of Chemical Engineers, New York 1994.
• [4] Porowski R., Ziębaczewski E., Wybuch fizyczne typu BLEVE, „Przegląd Pożarniczy” 2006, 1.
• [5] Lesiak P., Porowski R., Ocena skutków awarii przemysłowej w instalacjach procesowych, w tym efektu domino – część 1, BiTP Vol. 27 Issue 3, 2012, pp. 13-26.
• [6] Guidelines for Evaluating the Characteristics of Vapor Cloud Explosion, Flash Fires, and BLEVE’s, Center for Chemical Process Safety, New York 1994.
• [7] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 grudnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. 1999 nr 111, poz. 1311).
• [8] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. 2011 nr 46, poz. 239).
• [9] Statystyki interwencji PSP. Strona internetowa Komendy Głównej PSP, http://www.straz.gov.pl/panstwowa_straz_pozarna/interwencje_psp) [dostęp: 23.10.2015].
• [10] Praca zbiorowa, Biuletyn informacyjny Państwowej Straży Pożarnej za lata 1999-2013, Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, Warszawa 2000-2014.
• [11] Strona internetowa International Association of Fire and Rescue Services, http://www.ctif.org/, [dostęp: 15.10.2015].
• [12] Brushlinsky N.N., Ahrens M., Sokolov S.V., Wagner P., World Fire Statistics, CTIF International Association of Fire and Rescue Services, Report No 14/2009, 19/2014, 20/2015.
• [13] Brushlinsky N. N., Hall J. R., Sokolov S. V., Wagner P., Center of Fire Statistics. World Fire Statistics, CTIF International Association of Fire and Rescue Services, Report No 11/2006, 12/2007, 13/2008, 15/2010, 16/2011, 17/2012, 18/2013.
• [14] FACTS chemical accident database, Hazardous materials accidents knowledge base, http://www.factsonline.nl/ [accessed: 15.10.2015].
• [15] Pipeline and Hazardous Materials Safety Administration, http://www.phmsa.dot.gov/hazmat/library/erg, http://phmsa.dot.gov/hazmat. [accessed: 15.10.2015].
• [16] Major Hazard Incident Data Service, http://w3.cetem.gov.br/infomimet/vercadastro1_en.asp?count=131) [accessed: 15.10.2015].
• [17] EM-DAT. The International Disaster Database. Centre for Research on the Epidemiology of Disaster – CRED, http://www.emdat.be/Database [accessed: 23.10.2015].
• [18] HSE (Health and Safety Executive Public Register, http://www.hse.gov.uk/noticeshistory/ [accessed: 23.10.2015].
• [19] U.S. Chemical Safety Board, http://www.csb.gov/ [accessed: 23.10.2015].
• [20] U.S. Environmental Protection Agency, http://www3.epa.gov [accessed: 23.10.2015].
• [21] EU - Major Accident Hazards Bureau (MAHB), http://actionguide.info/m/orgs/385/ [accessed: 23.10.2015].
• [22] The Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), http://www.oecd.org/about/ [accessed: 23.10.2015].
• [23] Occupational Safety & Health Administration, https://www.osha.gov/oshstats/index.html [accessed: 23.10.2015].
• [24] United Nations Environment Programme, Environment for development, http://www.unep.org/chemicalsandwaste/ [accessed: 23.10.2015].
• [25] Mazur R., Analiza danych statystycznych PSP w zakresie wybuchów zbiorników z gazami technicznymi w Polsce w latach 2000-2014, CNBOP-PIB, Józefów 2015.
• [26] Danish Emergency Management Agency Centre for Emergency Preparedness, www.brs.dk [accessed: 15.10.2015].

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.