Metoda waloryzacji przydrożnych obiektów sakralnych

• Autorzy: Kulesza Piotr , Lubiarz Magdalena , Żak-Kulesza Małgorzata

Identyfikatory

DOI

10.30450/201904

Warianty tytułu

EN

Method of valorisation of roadside sacral objects

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Przydrożne obiekty sakralne stanowią ważny element polskiego krajobrazu kulturowego świadcząc o jego dziedzictwie i tożsamości. Dotychczasowe studia nad tego typu obiektami są różnorodne, jednak wiążą się przede wszystkim z ich znaczeniem kulturowym. Niewiele jest badań dotyczących także roślinności towarzyszącej przydrożnym obiektom sakralnym oraz poruszających kwestie analiz krajobrazowych. Niniejsza praca prezentuje próbę połączenia powyższych zagadnień. Autorzy zaproponowali wieloaspektową metodę oceny przydrożnych obiektów sakralnych w trzech ujęciach: krajobrazowym (ocena wizualno-przestrzenna), kulturowym (ocena unikalności) i przyrodniczym (ocena roślinności towarzyszącej). Metoda jest rodzajem bonitacji punktowej, gdzie poszczególnym kryteriom ewaluacyjnym przyznawane są wartości punktowe. Im wyższy wynik końcowy, tym większa wartość krajobrazowa badanego obiektu. Zaletą metody jest powtarzalność, a czytelność formularza ewaluacyjnego zapewnia możliwość jej stosowania przez różnych badaczy.

EN

Roadside sacral objects are an important element of the Polish cultural landscape, bearing testimony to its heritage and identity. Previous studies into this type of objects are diverse, although they relate predominantly to their cultural meaning. There is little research related to vegetation accompanying roadside sacral objects and approaching the matter of landscape analysis. This paper is an attempt at combining the above issues. The authors present a multi-aspect method of evaluating roadside sacral objects in three aspects: landscape (visual-spatial evaluation), cultural (evaluation of uniqueness), and natural (evaluation of accompanying vegetation). This method is a type of point bonitation, wherein individual evaluation criteria are given points. The higher the total score, the greater the landscape value of the object studied. A great advantage of this method is repeatability, and the readability of the evaluation form makes it easy for various researchers to use.

Słowa kluczowe

PL

metoda badawcza; waloryzacja; przydrożne obiekty sakralne

EN

research method; valorisation; roadside sacral objects

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 41 (1)
• Strony: 57--71
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., tab.

Twórcy

autor

Kulesza Piotr

• The John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Mathematics, Informatics and Landscape Architecture, Department of Environmental Protection and Landscape Preservation

autor

Lubiarz Magdalena

• The John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Mathematics, Informatics and Landscape Architecture, Department of Environmental Protection and Landscape Preservation

autor

Żak-Kulesza Małgorzata

• The John Paul II Catholic University of Lublin, The Faculty of Philosophy, Department of the Theory of Culture and Art

Bibliografia

• Adamowski J., Wójcicka M. (eds.), 2011: Krzyże i kapliczki przydrożne jako znaki społecznej, kulturowej i religijnej pamięci. Wydawnictwo UMCS, Lublin, 319 pp.
• Antolak M., Szyszkowski W., 2013: Funkcjonowanie krzyża przydrożnego w krajobrazie kulturowym Polski. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 21: 57-66.
• Białczak A., 2002: Krzyże i kapliczki przydrożne zachodniej Kurpiowszczyzny. Zeszyty Naukowe OTN 16: 253-286
• Cała A., 2007: Krajobraz z sacrum w tle – kapliczki przydrożne jako element krajobrazu wsi opolskich. Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN 3: 24-34.
• Czerwiński T., 2012: Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce. MUZA, Warszawa, 378pp.
• Fortuna-Antoszkiewicz B., Kimic K., 2007: Miejsce kapliczek i przydrożnych krzyży w krajobrazie terenów wiejskich Mazowsza. Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN 3: 35-47.
• Golonka-Czajkowska M., Maj M., 2006: Kapliczki, krzyże i figury przydrożne Studium sakralizacji przestrzeni. KLINgraf, Bukowina Tatrzańska, 115 pp.
• Havlíček T., 2014: Development and transformation of the religious landscape in Prague after the fall of communism. Prace Geograficzne 137: 51 -67.
• Hernik J., Ostrowski M., Nowak P., 2013: Kapliczki i przydrożne krzyże elementem krajobrazu kulturowego. Studium Przypadku gminy Miechów. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 21: 89-102.
• Holly G., 2012: Krzyże i kapliczki przydrożne na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim. Roczniki Bieszczadzkie 20: 309-345.
• Hochleitner J., 2014: Kapliczki w krajobrazie kulturowym Warmii na przełomie stuleci XIX i XX. Mrągowskie Studia Humanistyczne 1,10: 70-92.
• Janicka-Krzywda U., 1991: Kapliczki i krzyże przydrożne polskiego Podkarpacia. Towarzystwo Karpackie, Warszawa, 77 pp.
• Kijowska J., 2015: Krzyże w krajobrazie wiejskim Wielkopolski – istniejące czy utracone dziedzictwo kulturowe? Карпатський Край 1-2, 6-7: 358-366.
• Kong L., 1990: Geography and religion: trends and prospects. Progress in Human Geography 14, 3: 355- 371.
• Kozaczyńska B., 2007: Kapliczki, figury i krzyże przydrożne elementem krajobrazu przyrodniczo -kulturowego południowo-zachodniego Podlasia [in:] Przyroda a turystyka we wschodniej Polsce (eds): M. Żabka, R. Kowalski, Siedlce, Wydawnictwo Akademii Podlaskiej: 256-270.
• Kozaczyńska B., 2010: Mała architektura sakralna w krajobrazie kulturowym Ziemi Łosickiej. Problemy Ekologii Krajobrazu 27: 203-207.
• Kulesza P., Lubiarz M., 2013: Przydrożne obiekty sakralne w gminie Mełgiew (woj. lubelskie) – analiza kulturowo-krajobrazowa. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 21: 127-140.
• Kulesza P., Lubiarz M., Żak-Kulesza M., 2017: Dendroflora of roadside sacral objects in the Trzydnik Duży Commune (Lublin Voivodeship). Acta Scientiarum Polonorum Administratio Locorum 16, 4: 239-247.
• Kuprjaniuk S., 2014: Ludowa rzeźba drewniana w wyposażeniu warmińskich kapliczek i krzyży dawniej i dziś. Studia Ełckie 16, 2: 183-202.
• Lubiarz M., Kulesza P., 2013: Dendroflora przydrożnych obiektów sakralnych w gminie Mełgiew (woj. lubelskie) w aspekcie przyrodniczo-krajobrazowym. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych PAN 9, 1: 42-54.
• Lubiarz M., Kulesza P., Żak-Kulesza M., 2019: Small roadside sacral structures in Borzechów Commune (Lublin Region) and their dendroflora. Acta Horticulturae et Regiotecturae 22,1: 23-28.
• Łapiński J. L., 2012: Zagadnienia sacrum natury niektóre uwagi i dopowiedzenia. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 17: 24-32.
• Majdecka-Strzeżek A., 2003: Zieleń obiektów sakralnych w Polsce – tradycja i współczesność [in:] Ogrody przyświątynne i klasztorne. Rekonstrukcja, rewaloryzacja, pielęgnacja (ed.): F. Gospodarczyk, Wrocław, Stowarzyszenie Ogrody Dolnośląskie; 87-101.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy sakralne i religijne próba umiejscowienia w typologii krajobrazów kulturowych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 17: 13-23.
• Pacyniak C., Smólski S., 1973: Drzewa godne uznania za pomniki przyrody oraz stan dotychczasowej ochrony drzew pomnikowych w Polsce. Roczniki AR w Poznaniu, 67: 41-65.
• Paczos J., 2011: Floralne otoczenie przydrożnych krzyży [in:] Krzyże i kapliczki przydrożne jako znaki społecznej, kulturowej i religijnej pamięci (eds.): J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin, Wydawnictwo UMCS; 57-67.
• Plit J., 2012: Ślady sacrum w krajobrazie. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 17: 33-40.
• Przybylska L., Czepczyński M., 2016: Landscape Sacralisation in Post-communist Poland. Scottish Geographical Journal: 1-21.
• Pudelska K., 2011: Zieleń towarzysząca kapliczkom i krzyżom przydrożnym powiatu przeworskiego. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 568: 101-110.
• Pukowiec K., Pytel S., 2013: Typologia i waloryzacja małych form architektury sakralnej w krajobrazie Ziemi Wodzisławskiej. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 21: 103-113.
• Radziszewski M., 2008: Krzyże, kapliczki i figury świętych. Obiekty kultu religii chrześcijańskiej w gminie Przygodzice. 2008, Przygodzice.
• Rembiś M., Sowa M., Uhryńska A., 2012: Przydrożne kapliczki piaskowcowe z południowej części Krakowa. Przegląd Geologiczny 60, 7: 368-371.
• Rydzewska A., Wilkaniec A., 2013: Kapliczki i krzyże w krajobrazie otwartym i zurbanizowanym Wielkopolski. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 21: 89-102.
• Seweryn T., 1958: Kapliczki krzyże przydrożne w Polsce, PAX, Warszawa: 213 pp.
• Sowińska B., 2012: Kształtowanie tożsamości krajobrazów sakralnych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 17: 78-95.
• Walerzak M.T., 2014: An analysis and assessment of the state of conservation of historic values in historic garden and park estates. Analiza i ocena stanu zachowania wartości zabytkowych w historycznych założeniach ogrodowych i parkowych. Czasopismo Techniczne 5-A:113-129.
• Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych zabytków niewpisanych do rejestru zabytków, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2011. [dostęp on line: www.nid.pl/zabytki-nieruchome/wzór]

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).