Problematyka kształtowania śródmieścia miasta. Studia nad rozwojem przestrzennym Rzeszowa

• Autorzy: Moskal Tomasz

Identyfikatory

DOI

10.4467/00000000PUA.20.013.13062

Warianty tytułu

EN

The issues of shaping the city centre – studies on the spatial development of Rzeszów

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tworzenie śródmieścia miasta odbywa się na drodze ewolucji jako proces przekształceń obejmujących w formie fizycznej zabudowę i infrastrukturę techniczną, a w formie niefizycznej kwestie społeczne i własnościowe. Kiedy proces przekształceń ma charakter płynny, istnieje szansa na budowę układów i form harmonijnych. Kiedy proces ten odbywa się na drodze skokowej, rewolucyjnej, prawdopodobne jest, że pozostawi on ślad w strukturze urbanistycznej. Współczesny kształt przestrzenny Śródmieścia Rzeszowa jest efektem procesu przekształcania pierwotnej struktury jaki odbywał się wraz z dynamicznym rozwojem miasta w latach powojennych. Struktura ta jest odzwierciedleniem podejmowanych działań jak i zaniechań. Artykuł podejmuje problematykę kształtowania śródmieścia miasta w ośrodku szybko rozwijającym się na przykładzie Śródmieścia Rzeszowa.

EN

The creation of the city centre occurs through evolution as a process of transformations involving buildings and technical infrastructure in a physical form, and social and ownership issues in a non-physical form. When the transformation process is fluid, there is the opportunity to build harmonious systems and forms. When this process takes place in a revolutionary step, it is likely that it will leave a mark on the urban structure. The contemporary spatial shape of Śródmieście Rzeszów is the result of the process of transforming the original structure that occurred along with the dynamic development of the city in the post-war years. This structure reflects both the actions taken and omissions. The article deals with the issues of shaping the city centre in a rapidly developing centre, based on the example of Rzeszów city centre.

Słowa kluczowe

PL

Rzeszów; centrum miasta; tkanka śródmiejska

EN

Rzeszów; city centre; downtown tissue

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 2
• Strony: 125--147
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., il.

Twórcy

autor

Moskal Tomasz

• Biuro Projektów Tomasz Moskal, Kraków

Bibliografia

• 1. Aleksiewicz M., Rzeszów w 20-leciu PRL, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej i Towarzystwo Przyjaciół Nauki i Sztuki w Rzeszowie, Rzeszów 1965.
• 2. Biuletyn Komitetu do Spraw Urbanistyki i Architektury, nr 3 (8), Rok II–57.
• 3. Burger T., Społeczne skutki zmiany czynników miastotwórczych Rzeszowa. Wnioski dla planowania przestrzennego, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa 1986.
• 4. Dzieje Rzeszowa, t. I, Rzeszów od najdawniejszych czasów do I rozbioru, red. F. Kiryk, Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1994.
• 5. Dzieje Rzeszowa, t. II, Rzeszów w czasach zaborów i niewoli (1772–1918), red. F. Kiryk, KAW-Rzeszów, Rzeszów 1998.
• 6. Dzieje Rzeszowa, t. III, Rzeszów w okresie międzywojennym i okupacji (1918–1944), red. F. Kiryk, Wydawnictwo Libri Ressovienses, Rzeszów 2001.
• 7. Dzieje Rzeszowa, t. IV, Rzeszów w latach 1945–1989, red. W. Bonusiak, Urząd Miasta Rzeszowa, Rzeszów 2012.
• 8. Encyklopedia Rzeszowa, red. J. Draus, Rzeszów 2011.
• 9. Goldzamt E., Architektura zespołów śródmiejskich i problemy dziedzictwa,PWN, Warszawa 1956.
• 10. Hennig W., Perspektywy rozwoju miasta [w:] Rzeszów w 20-leciu PRL, red. M. Aleksiewicz, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej i Towarzystwo Przyjaciół Nauki i Sztuki w Rzeszowie, Rzeszów 1965.
• 11. Hennig W., Monografia opracowań urbanistycznych z lat 1938–1969 oraz rozwoju miasta, jaki miał miejsce w latach 1955–1969, Rzeszów 1969.
• 12. Hennig W., Opinia dotycząca programu i zadań badawczych dla II etapu opracowania tematu „Podstawy kształtowania przestrzennego miast szybko rozwijających się”, opracowywanego w Zakładzie Planowania Miast Instytutu Urbanistyki i Architektury w Warszawie, Rzeszów 1971 (mps w zbiorach autora).
• 13. Hennig W., Struktura przestrzenna miasta Rzeszowa – ocena stanu istniejącego i tendencji rozwojowych, Rzeszów 1971 (mps w Archiwum BRMRz).
• 14. Hennig W., Rola zieleni w kształtowaniu krajobrazu miejskiego na przykładzie miasta Rzeszowa, Rzeszów 1980 (mps w Archiwum BRMRz).
• 15. Hennig W., Rzeszów po czterdziestu latach, [w:] Rzeszów – moje miasto, Towarzystwo Przyjaciół Rzeszowa, Rzeszów 1984.
• 16. Humięcki L., Rozwój Rzeszowa jako siedziby województwa, „Miasto”, nr 5, 1976, s. 11–19.
• 17. Humięcki L., Plan rewaloryzacji zespołu staromiejskiego w Rzeszowie, Rzeszów 1979 (mps w Archiwum BRMRz).
• 18. Humięcki L., Rozwój Rzeszowa jako ośrodka wojewódzkiego, [w:] Problemy rozwoju ośrodków wojewódzkich w makroregionie południowo-wschodnim, red. B. Tazbir-Tomaszewska, Towarzystwo Urbanistów Polskich, Warszawa 1981.
• 19. Humięcki L., Malisiewicz E., Woźniak W., Perspektywy rozwojowe miasta Rzeszowa, jako ośrodka ponadregionalnego, [w:] Rozwój Rzeszowa na przestrzeni dziejów. Przyczynek do historii miasta. Materiały na konferencję organizowaną przez Zakład Urbanistyki i Architektury Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 1995.
• 20. Idziemy naprzód, red. E. Jakubowska, Miejski Komitet Frontu Jedności Narodu w Rzeszowie, Rzeszów 1965.
• 21. „Informator Oddziału SARP w Rzeszowie” – notatki dotyczące konkursu na zagospodarowanie Rynku Starego Miasta w Rzeszowie w numerach: XII 2003, VII 2004, IV 2005.
• 22. Juchnowicz S., Śródmieścia miast Polskich. Studia nad ukształtowaniem i rozwojem centrów, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańska 1971.
• 23. Kardyś A., Stan opracowań urbanistycznych dla potrzeb rewaloryzacji miast województwa rzeszowskiego, Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie, Rzeszów 1984.
• 24. Konkurs nr 520 SARP Centrum Rzeszowa, Materiały do użytku służbowego, Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział w Rzeszowie, Łańcut 1974.
• 25. Kotarski H., Malicki K., Stolica Podkarpacia wczoraj i dziś. Studium socjologiczne społecznych aspektów przemian w Rzeszowie w latach 1989–2009, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2013.
• 26. Kwiatkowski Z., Byłem niemilczącym świadkiem, Iskry, Warszawa 1965.
• 27. Moskal T., Wpływ założeń Ogólnego Planu Zabudowania miasta Rzeszowa z 1939 roku na dokumenty planistyczne miasta w latach 1939–2003, Politechnika Krakowska, Kraków 2018. Niepublikowana rozprawa doktorska, promotor M. Motak.
• 28. Nowakowski M., Sto lat planowania przestrzeni polskich miast (1919–2010), Warszawa 2013.
• 29. Rzeszów. Regionalny Pokaz Architektury 21–27 października 1956, Biuletyn Komitetu do Spraw Urbanistyki i Architektury, nr 3 (8), Rok II–57.
• 30. Skorowidz Gmin Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 1935.
• 31. Wywiad z Władysławem Hennigiem (przeprowadził T. Moskal), Rzeszów, 21.02.2014.
• 32. Wzorek Z., Kompozycja Planu Śródmieścia, archiwum P. Wzorka.
• 33. Wzorek Z., Studium do planu miasta Rzeszowa, archiwum P. Wzorka.