Assessment of the financial situation of rural municipalities in Poland depending on the activity of their inhabitants in the development of non-agricultural business activity

• Autorzy: Sołtysiak Mirosław , Zając Dariusz

Identyfikatory

DOI

10.29119/1641-3466.2023.170.30

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Purpose: The purpose of the article is to identify and assess the financial situation of rural communes in Poland depending on the activity of their inhabitants in undertaking and developing non-agricultural economic activity. Design/methodology/approach: The financial situation of rural communes in Poland was identified and assessed depending on the activity of their inhabitants in undertaking and developing non-agricultural economic activity. The empirical material of the article applies to both the whole country and all rural communes in Poland. Numerical data come from the Local Data Bank of the Central Statistical Office in Warsaw and concerns 2019-2021. The empirical material collected and ordered was developed in a descriptive, tabular, and graphic form, using the comparative analysis method. Furthermore, a point assessment of all diagnostic characteristics was performed that illustrates the financial situation of rural communes in Poland against the background of the entire country for the years 2019-2021. Findings: The analysis of statistical data has confirmed the research hypothesis, which assumes that the financial situation of rural communes in Poland is related to the activity of their inhabitants in undertaking and developing non-agricultural business activity, with it clearly the best in units with high activity of residents in this area. Originality/value: The originality of the work is the original approach to the analysis of the research issues undertaken. For the use of the research, the article combined and uses an original indicator of residents' activity in the development of non-agricultural economic activity in a given local government unit (commune) against the background of the country and other local government units (communes). In addition, the financial situation of the examined local government units was also assessed in the context of the country. The work is addressed primarily to local government officials responsible for public local government finances, as well as for conditions and possibilities and directions of local socioeconomic development of rural communes in Poland.

Słowa kluczowe

EN

financial situation; rural communes in Poland; economic activity of residents; non-agricultural economic activity

PL

sytuacja finansowa; gminy wiejskie w Polsce; aktywność gospodarcza mieszkańców; pozarolnicza działalność gospodarcza

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2023
• Tom: z. 170
• Strony: 481--498
• Opis fizyczny: Bibliogr. 60 poz.

Twórcy

autor

Sołtysiak Mirosław

• Rzeszow University of Technology

• https://orcid.org/0000-0003-3366-1537

autor

Zając Dariusz

• University of Rzeszow

• https://orcid.org/0000-0001-7918-1366

Bibliografia

• 1. Adamczyk, A., Dawidowicz, D. (2016). Wartość informacyjna wskaźników oceny kondycji finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Ekonomiczne Problemy Usług, 25, pp. 25-36. https://doi.org/10.18276/epu.2016.125-02.
• 2. Bień, W. (2017). Ocena kondycji finansowej gmin województwa małopolskiego w latach 2007-2016. ZN UE w Katowicach. Współczesne Finanse, 1, nr 345, pp. 45-62.
• 3. Błachut, B., Cierpiał-Wolan, M., Czudec, A., Kata, R. (2018). Wydatki inwestycyjne jednostek samorządu terytorialnego a rozwój przedsiębiorczości w regionie Polski południowo-wschodniej. Rzeszów: Urząd Statystyczny w Rzeszowie.
• 4. Brodziński, Z., Brodzińska, K. (2016). Uwarunkowania aktywności społeczno-gospodarczej podmiotów sektora MSP na terenach przygranicznych województwa warmińsko-mazurskiego. Journal of Agribusiness and Rural Development, 1(39), pp. 31-38.
• 5. Chojna-Duch, E. (2003). Polskie prawo finansowe. Finanse publiczne. Warszawa: Lexis Nexis.
• 6. Czudec, A. (2021). Finanse jednostek samorządu terytorialnego w okresie pandemii. Finanse Komunalne 5, pp. 7-18.
• 7. Drucker, P.F. (1992). Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady. Warszawa: PWE.
• 8. Duczkowska-Małysz, K., Duczkowska-Piasecka, M. (2014). Rodzinna przedsiębiorczość na obszarach wiejskich wobec wyzwań globalnych. In: R. Sobiecki (ed.), Przedsiębiorstwo rodzinne w gospodarce globalnej. Warszawa: SGH, pp. 117-145.
• 9. Duczkowska-Piasecka, M. (1997). Małe i średnie przedsiębiorstwa na terenach wiejskich (ich rola, znaczenie oraz możliwości i bariery rozwojowe). In: M. Kłodziński, A. Rosner (ed.), Ekonomiczne i społeczne uwarunkowania i możliwości wielofunkcyjnego rozwoju wsi w Polsce. Warszawa: SGGW, pp. 245-265.
• 10. Dylewski, M., Filipiak, B., Gorzałczyńska-Koczkodaj, M. (2011). Analiza finansowa budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Municipium.
• 11. Dziemianowicz, R., Kargol-Wasiluk, A., Bołtromiuk, A. (2018). Samodzielność finansowa gmin w Polsce w kontekście koncepcji good governance. Optimum. Economic Studies, 4(94), pp. 209. https://doi.org/10.15290/ oes.2018.04.94.16.
• 12. Filipiak, B. (2011). Finanse samorządowe. Nowe wyzwania bieżące i perspektywiczne. Warszawa: Difin.
• 13. Filipiak, B. (ed.) (2009). Metodyka kompleksowej oceny gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego. Warszawa: Difin.
• 14. Filipiak, B., Kogut-Jaworska, M. (2009). Modele pobudzania przedsiębiorczości na poziomie lokalnym. Gospodarka lokalna i regionalna w teorii i praktyce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 46, pp. 193-202.
• 15. Firlej, K. (2003). Wpływ zarządzania gminą na rozwój przedsiębiorczości lokalnej. In: Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości – szanse i zagrożenia. Tarnobrzeg: PWSZ w Tarnobrzegu, pp. 409-417.
• 16. Gołaszewska-Kaczan, U. (2005). Partnerstwo publiczno-prywatne a atrakcyjność regionu. In: A. Kopczyk, M. Proniewski (ed.), Atrakcyjność inwestycyjna regionu. Białystok: Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania, pp. 545-552.
• 17. Gospodarowicz, M., Kołodziejczyk, D., Wasilewski, A. (2007). Działalność samorządów lokalnych na rzecz rozwoju nierolniczych dziedzin gospodarczych. Raport Programu Wieloletniego 2005-2009 „Ekonomiczne i społeczne uwarunkowania rozwoju polskiej gospodarki żywnościowej po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej”, nr 70. Warszawa: IERiGŻ-PIB.
• 18. Gruszecki, T. (1994). Przedsiębiorca w teorii ekonomii. Warszawa: Cedor.
• 19. Grzebyk, M., Sołtysiak, M., Stec, M., Zając, D. (2020). Społeczne, ekonomiczne i środowiskowe uwarunkowania gospodarki finansowej samorządu lokalnego (przykład województwa podkarpackiego). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• 20. Hybel, J. (2000). Makroekonomiczne uwarunkowania rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw. In: Rola małych i średnich przedsiębiorstw w rozwoju obszarów wiejskich. Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej w Siedlcach, pp. 21-26.
• 21. Hybel, J. (2010). Regionalne zróżnicowanie sytuacji finansowej gmin w Polsce w latach 2005-2009. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie, Ekonomika i organizacja gospodarki żywnościowej, nr 86, pp. 29-39.
• 22. Kamerschen, D., McKenzie, R., Nardinelli, C. (1992). Ekonomia. Gdańsk: NSZZ Solidarność.
• 23. Kamińska, W. (2011). Pozarolnicza aktywność gospodarcza osób fizycznych na obszarach wiejskich w Polsce. In: W. Kamińska, K. Heffner (ed.), Obszary wiejskie. Wielofunkcyjność. Migracje. Nowe wizje rozwoju, Tom CXXXIII. Warszawa: STUDIA KPZK PAN, pp. 103-127.
• 24. Kamiński, R. (2000). Rola lokalnych organizacji pozarządowych w rozwoju przedsiębiorczości wiejskiej. In: Rozwój przedsiębiorczości wiejskiej w warunkach integracji z Unią Europejską. Warszawa: IRWiR PAN, AR w Szczecinie, pp. 45-60.
• 25. Kata, R., Czudec, A., Zając, D., Zawora, J. (2022). Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego – wybrane zagadnienia. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• 26. Kłodziński, M. (2012). Dywersyfikacja gospodarki ważnym celem polityki wiejskiej. In: M. Drygas, K. Zawalińska (ed.), Uwarunkowania ekonomiczne polityki rozwoju polskiej wsi i rolnictwa. Warszawa: IRWiR PAN, pp. 95-115.
• 27. Kłodziński, M., Rosner, A. (2000). Małe i średnie firmy a rozwój gospodarczy obszarów wiejskich. In: M. Kłodziński, A. Rosner (ed.), Rozwój przedsiębiorczości na terenach wiejskich wschodniego i zachodniego pogranicza. Warszawa: IRWiR PAN, pp. 136-147.
• 28. Kopacz-Wyrwał, I. (2015). Przedsiębiorczość a poziom życia na obszarach wiejskich Polski Wschodniej. Przedsiębiorczość-Edukacja, vol. 11, pp. 82-97.
• 29. Kopyściański, T., Rólczyński, T. (2014). Analiza wskaźników opisujących sytuację finansową powiatów w województwie dolnośląskim w latach 2006-2012. Studia Ekonomiczne, 206, pp. 61-73.
• 30. Kosek-Wojnar, M., Surówka, K. (2007). Podstawy finansów samorządu terytorialnego. Warszawa: PWN.
• 31. Kotowska, E. (2016). Przesłanki racjonalnej polityki budżetowej w jednostkach samorządu terytorialnego. In: A. Gołębiowska, P.B. Zientarski (ed.), Funkcjonowanie samorządu terytorialnego – uwarunkowania prawne i społeczne. Warszawa: Kancelaria Senatu RP.
• 32. Kulawiak, A. (2022). Pozarolnicza działalność gospodarcza a rozwój społeczno-gospodarczy gmin wiejskich województwa łódzkiego. Przedsiębiorczość-Edukacja, 18(1), pp. 64-78. https://doi.org/10.24917/20833296.181.6.
• 33. Makarski, S. (2003). Subregionalne uwarunkowania przedsiębiorczości w województwie podkarpackim. In: A. Czudec (ed.), Regionalne uwarunkowania ekonomicznego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, tom 2. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, pp. 166-174.
• 34. Mrówczyńska-Kamińska, A., Kucharczyk, A., Średzińska, J. (2011). Analiza finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego na przykładzie miasta i gminy Środa Wlkp. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 89, pp. 175-185.
• 35. Natrini, N.D., Taufiq Ritonga, I. (2017). Design and Analysis of Financial Condition Local Government Java and Bali (2013-2014). SHS Web of Conferences, 34: 03003 https://doi.org/10.1051/shsconf/20173403003.
• 36. Ociepa-Kicińska, E., Gorzałczyńska-Koczkodaj, M., Brzozowska, K., Pluskota, P. (2022). Ocena kondycji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w obliczu pandemii COVID-19 na przykładzie województw samorządowych w Polsce. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 59, pp. 149-165.
• 37. Ossowska, L., Ziemińska, A. (2010). Kondycja finansowa gmin wiejskich i miejsko-wiejskich województwa pomorskiego. Journal of Agribusiness and Rural Development, nr 4(18), pp. 73-85.
• 38. Podstawka, M. (2005). Podstawy finansów. Teoria i praktyka. Warszawa: SGGW.
• 39. Rosner, A. (2000). Samorządy lokalne i ich wpływ na średnią i drobną przedsiębiorczość lokalną. Wieś i Rolnictwo, 1.
• 40. Rosner, A. (2012). Zmiany rozkładu przestrzennego zaludnienia obszarów wiejskich. Wiejskie obszary zmniejszające zaludnienie i koncentrujące ludność wiejską. Warszawa: IRWiR PAN.
• 41. Safin, K. (2004). Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości – próba systematyzacji. In: K. Jaremczuk (ed.), Uwarunkowania przedsiębiorczości. Tarnobrzeg: PWSZ w Tarnobrzegu, pp. 44-55.
• 42. Sawicka, J. (2000). Założenie i prowadzenie małego przedsiębiorstwa. Warszawa: SGGW.
• 43. Schumpeter, J.A. (1960). Teoria rozwoju gospodarczego. Warszawa: PWN.
• 44. Sobczyk, A. (2010). Rozwój lokalny – wybrane problemy finansowania. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 81, pp. 125-136.
• 45. Sołtyk, P. (2017). Uwarunkowania efektywności systemu kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Studia i Prace WNEIZ US nr 47/3, pp. 381-393.
• 46. Sołtysiak, M. (2017). Budżet jednostki samorządu terytorialnego a wiedza i aktywność lokalnej społeczności. Humanities and Social Sciences - Quarterly, Vol. XXII, Research Journal, 24(4), pp. 181-193.
• 47. Sołtysiak, M., Suraj, M. (2018), Budget of local government unit versus state of art and engagement of young generation of Poles. Proceedings 16thInternational Scientific Conference “Economic Policy in the European Union Member Countries”. I. Majerova (ed.). Silesian University, pp. 327-336.
• 48. Standar, A. (2017). Ocena kondycji finansowej gmin oraz jej wybranych uwarunkowań na przykładzie województwa wielkopolskiego przy wykorzystaniu metody TOPSIS. Wieś i Rolnictwo, nr 2(175), pp. 69-92.
• 49. Stanny, M., Strzelczyk, W. (2018). Kondycja finansowa samorządów lokalnych a rozwój społeczno-gospodarczy obszarów wiejskich. Ujęcie przestrzenne. Warszawa: Scholar.
• 50. Strużycki, M. (2008). Przedsiębiorczość i zarządzanie przedsiębiorczością. In: M. Strużycki (ed.), Podstawy zarządzania. Warszawa: SGH, p. 212.
• 51. Szołno-Koguc, J. (2021). Samodzielność dochodowa jednostek samorządu terytorialnego – aspekty teoretyczne. Studia BAS, nr 1(65), pp. 9-13. https://doi.org/0.31268/ StudiaBAS.2021.02.
• 52. Świrska, A. (2016). Czynniki determinujące efektywne zarządzanie finansami samorządowymi (na przykładzie gmin powiatu siedleckiego). Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 16(65), pp. 88-99.
• 53. Wasilewski, A. (ed.) (2014). Efektywność instrumentów polityki regionalnej i strukturalnej wspierających rozwój pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. Raport Programu Wieloletniego 2011-2014 „Konkurencyjność polskiej gospodarki żywnościowej w warunkach globalizacji i integracji europejskiej”, nr 108. Warszawa: IERiGŻ-PIB.
• 54. Wilkin, J. (1997). Przedsiębiorczość na wsi - główne determinanty i uwarunkowania. In: S. Makarski (ed.), Przedsiębiorczość w agrobiznesie, a rozwój terenów wiejskich. Trzcinica: AR w Krakowie, Wydział Ekonomii w Rzeszowie, pp. 25-33.
• 55. Wiśniewski, M. (2011). Wyznaczniki sytuacji finansowej gminy. Ocena istotności za pomocą analizy skupień. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Nauki o Finansach, 9(215), pp. 110-119.
• 56. Wójtowicz, K. (2018). Znaczenie wybranych czynników ekonomiczno-społecznych dla kształtowania stabilności fiskalnej gmin miejskich w Polsce. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, vol. 334(2), pp. 213-234.
• 57. Zając, D. (2014). Znaczenie pozarolniczej działalności gospodarczej rolników w procesie rozwoju wielofunkcyjności rolnictwa i obszarów wiejskich. Prace Naukowe Wydziału Ekonomii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Seria: Monografie i Opracowania, nr 17. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• 58. Zając, D., Kata, R. (2004). Możliwości łagodzenia ograniczeń w rozwoju działalności pozarolniczej rolników przez samorządy lokalne. Roczniki Naukowe SERiA, Tom VI, Zeszyt 4, pp. 231-236.
• 59. Zarębski, P. (2015). Typy obszarów wiejskich w Polsce ze względu na poziom rozwoju społeczno-gospodarczego i dynamikę przedsiębiorstw. Wieś i Rolnictwo, 3(168), pp. 63-77.
• 60. Zawora, J. (2015). Analiza wskaźnikowa w procesie zarządzania finansami samorządowymi. Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, 4, pp. 33-45.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).