Dynamika rozwoju procesów eutrofizacji w rzekach województwa podkarpackiego

• Autorzy: Neverova-Dziopak E. , Kowalewski Z.

Warianty tytułu

EN

Dynamics of eutrophication process development in the rivers of Subcarpathian Voivodeship

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Eutrofizacja stanowi powszechnie rozpowszechniony czynnik oddziaływania na ekosystemy wodne. Na niekorzystne konsekwencje eutrofizacji najbardziej narażone są słodkowodne jeziora i zbiorniki, lecz w ostatnich dziesięcioleciach na skutek intensywnej działalności gospodarczej zjawisko to coraz częściej występuje w wodach morskich oraz wodach płynących. W wyniku dużej dynamiczności tego procesu i jego zależności od całokształtu czynników, ocena stanu troficznego rzek jest znacznie bardziej skomplikowana, aniżeli wód stojących. Najlepiej poznaną jest prawidłowość przebiegu procesów eutrofizacji w wodach stojących – stawach i jeziorach oraz strefach przybrzeżnych mórz i oceanów. Zdecydowana większość metod oceny stanu troficznego jest opracowana również dla tych akwenów. Znacznie w mniejszym stopniu poznany jest przebieg procesów eutrofizacji ekosystemach wód płynących, których funkcjonowanie różni się od funkcjonowania ekosystemów wód stających ze względu na ich cechy charakterystyczne. Ważna rola rzek w gospodarce kraju oraz ich funkcje środowiskowe zmuszają do poszukiwania skutecznych sposobów ochrony przed eutrofizacją. Przedsięwzięcia ochronne powinny opierać się na wiarygodnej informacji o stanie faktycznym wód, uzyskanej za pomocą prostych i tanich wskaźników, nadających się również do celów aplikacyjnych. W referacie zostanie przedstawiony przegląd metod oceny stanu troficznego wód płynących stosowanych w różnych krajach oraz podstawy teoretyczne i możliwość praktycznego zastosowania opracowanej przez autorów metodologii oceny stanu troficznego oraz wyniki badań nad wieloletnią dynamiką rozwoju eutrofizacji w rzekach Województwa Podkarpackiego.

EN

Eutrophication is a widespread factor of the impact on aquatic ecosystems. The negative consequences of eutrophication are the most vulnerable in freshwater lakes and reservoirs, but in recent decades as a result intensive anthropogenic activity, this phenomenon occurs more often in marine ecosystems and running waters. As a result of high dynamism of eutrophication and its dependence on the entirety of the different factors the assessment of trophic status of the rivers of different types is much more complicated than in stagnant water. The regularity of eutrophication processes is best understood for stagnant waters – ponds, lakes and coastal areas of seas and oceans. The vast majority of trophic status assessment methods are also developed for these waters. Much less the eutrophication processes is understood for flowing water ecosystems which functioning is different from other water ecosystems due to their specific features. The important role of the rivers makes it necessary to search for effective ways of protection them against eutrophication. Protection measures should be based on reliable information about the actual state of water, obtained on the base of simple and cheap indicators, easy to interpret and suitable for solution of applied tasks. The paper presents an overview of trophic status assessment methods for running waters used in different countries, as well as theoretical basis and the possibility of practical application of theauthor’s methodology of trophic state assessment and the results of studies on long-term dynamics of eutrophication process in the rivers of different types in Subcarpathian Voivodeship.

Słowa kluczowe

PL

województwo podkarpackie; woda płynąca; eutrofizacja; ocena stanu; wskaźnik eutrofizacji

EN

Podkarpackie Voivodeship; flowing water; eutrophication; condition assessment; eutrophication indicator

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej
• Czasopismo: Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture
• Rocznik: 2013
• Tom: z. 60, nr 3
• Strony: 47--58
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Neverova-Dziopak E.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

autor

Kowalewski Z.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

Bibliografia

• [1] Bagotsky, S. V.: Mathematical model describing auto-oscillation in concentrations of toxins secreted by algae. Biofizika, 36(1), 1991 s. 117-121.
• [2] Correll D.L.: Phosphorus: a rate limiting nutrient in surface waters. Poultry Sci, 78, 1999, s. 674-682.
• [3] Dodds W.K.: Eutrophication and trophic state in rivers and streams. Limnolog. Oceanogr. 51(1, part 2), 2006, s. 671-680.
• [4] Francoeur S.N.: Meta-analysis of lotic nutrient amendment experiments: detecting and quantifying subtle responses. J.N.Am.Benthol.Soc.20, 2001, s. 515-528.
• [5] Goering J.J., Wallen D.D., Nauman R.M.: Nitrogen uptake by phytoplankton in the discontinuity layer of the eastern subtropical Pacific Ocean. Limnol.Oceanogr. 15, 1970, s. 789-796.
• [6] Hynes H.B.N.: The biology of polluted Walters. Liverpool Univ. Press, 1960.
• [7] Kowalewski Z.: Weryfikacja możliwości zastosowania integralnego kryterium do oceny stanu troficznego wód płynących. Rozprawa doktorska, AGH, Kraków, 2012.
• [8] Nauman E.: Limnologische Terminplogie. Hanb. Biol. Arbertmethod. Iabt. IX, Teil 8, Urban and Schwarzenberg, Berlin, 1932, s. 776.
• [9] Neverova-Dziopak E.: Ekologiczne aspekty ochrony wód powierzchniowych. Monografia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, 2007.
• [10] Neverova-Dziopak E.: Podstawy zarządzania eutrofizacja antropogeniczną. Monografia, Wydawnictwa AGH, Kraków, 2010.
• [11] Odum E.P.: Fundamentals of ecology. Third edition, W.B. Saunders Company, Philadelphia-London-Toronto, 1971.
• [12] Raport o stanie środowiska w województwie Podkarpackim w 2011 roku. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie, 2012.
• [13] Smith V.H.: Eutrophication of freshwater and coastal marine ecosystems. A global problem, Environ. Sci. Pollut. Res. 10, 2003 s. 126-139.
• [14] Thienemann A.: Die Binnengewässer Mitteleuropas. Die Binnengewässer, Vol. 1. Jena, 1925, s. 225.
• [15] Winberg G.G.: Pierwicznaja produkcja wodojemow. Mińsk, 1960, s. 213-223.
• [16] Zheng L., Paul M.J.: Effects of eutrophication on stream ecosystems. Tetra Tech Inc., 2003.