Grodno Castle in the iconography from the 18th and 19th centuries

• Autorzy: Sanik Grzegorz

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc210407

Warianty tytułu

PL

Zamek Grodno w ikonografii z XVIII i XIX wieku

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The aim of the article is to describe the image of Grodno Castle in Zagórze Śląskie in the iconography from the 18^th and 19^th centuries. The subject of the research covered graphics which were made by draftsmen and engravers at the end of the 18^th and the 1^st half of the 19^th centuries, i.e., at the moment of the greatest changes in the substance of the monument. The article analyzes the state of preservation of the walls of Grodno Castle in individual representations. First of all, the analysis covered residential wings of the upper castle as well as the buildings of the lower courtyard with particular emphasis on the elements destroyed, dismantled, or rebuilt during transformations of the castle in the 19^th century. Historic, analytical, and comparative methods were applied in our research. During the analysis, it was possible to describe and indicate the non-existent fragments of the upper castle buildings. According to the author, the gable above the southern wing and the attics are particularly important. The information collected in this way may be helpful in the future when trying to reconstruct the historic roof and restore its cubature. From the 1820s to the end of the century, major changes also took place in the lower courtyard. The farm buildings were demolished, i.e. stables, a shed and a bakery building with a bathhouse. The remnants of early modern roundel bastions have been adapted to tourist needs. The described non-existent structures of the lower castle may also be helpful in the future when trying to reconstruct these buildings.

PL

Celem artykułu było opisanie wizerunku zamku Grodno w Zagórzu Śląskim w ikonografii z XVIII i XIX w. Przedmiotem badań były grafiki wykonane przez rysowników i rytowników pod koniec XVIII i w 1. połowie XIX w., czyli w momencie największych zmian zachodzących w substancji zabytku. W artykule dokonano analizy stanu zachowania murów zamku Grodno na poszczególnych przedstawieniach. Przede wszystkim analizie zostały poddane skrzydła mieszkalne zamku górnego, a także zabudowania dziedzińca dolnego, ze szczególnym naciskiem na elementy zniszczone, rozebrane lub przemurowane w czasie przekształceń zamku zachodzących w XIX w. Podczas badań stosowano metody historyczno-analityczne i porównawcze. W trakcie analizy udało się opisać i wskazać nieistniejące już fragmenty zabudowań zamku górnego. W ocenie autora szczególnie ważny jest szczyt nad skrzydłem południowym i attyki. Zebrane w ten sposób informacje mogą być w przyszłości pomocne przy próbie rekonstrukcji historycznego dachu i przywrócenia jego kubatury. Od lat 20. XIX w. do końca stulecia duże zmiany zaszły również w obrębie dziedzińca dolnego. Rozebrane zostały zabudowania gospodarcze: stajnie, szopa i budynek piekarni z łaźnią. Na cale turystyczne zostały zaadaptowane pozostałości nowożytnych bastei. Opisane nieistniejące już zabudowania zamku dolnego mogą w przyszłości być również pomocne przy próbie rekonstrukcji tych budowli.

Słowa kluczowe

EN

Grodno Castle; Zagórze Śląskie; Kynsburg; Kinsberg; Kynau; iconography of 19th century

PL

zamek Grodno; Zagórze Śląskie; Kynsburg; Kinsberg; Kynau; ikonografia XIX w.

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 4 (68)
• Strony: 73--81
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz., il.

Twórcy

autor

Sanik Grzegorz

• https://orcid.org/0000-0002-2558-9582

Bibliografia

• [1] Rozpędowski J., Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim i zamki Nowy Dwór, Radosno, Rogowiec, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1960.
• [2] Büsching J.G., Burg Kinsberg in Schlesien. Beschreibung und Geschichte derselben nach urkundlichem Material, J.D. Gruson & Comp., Breslau 1827, https://opacplus.bsb-muenchen.de/title/BV001565274 [accessed: 20.12.2020].
• [3] Schubert H., Die Kinsburg in ihrem gegenwärtigen Zustande: mit Erinnerungen aus dem Fremdenbuch auf derselben, Verlag von Max Woywod, Breslau 1886, https://bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/108380/edition/106578 [accessed: 20.12.2020].
• [4] Halawa E., Kody pamięci. Ikonografia Śląska w grafice i rysunku od XVIII do początku XX w., Muzeum Narodowe, Wrocław 2015.
• [5] Mattis C.T., Salzbrunn und dessen Umgebungen. Brunnen und Promenade, https://sbc.org.pl/dlibra/publication/50666/edition/47175/content [accessed: 20.12.2020].
• [6] Werner F.B., Topographia Silesiae, https://archivdatenbank.gsta.spk-berlin.de/midosasearch-gsta/MidosaSEARCH/xvii_ha_rep_135/index.htm?kid=GStA_xvii_ha_rep_135_2&uid=GStA_xvii_ha_rep_135_XVII_HA_Rep_135_Nr_526-2 [accessed: 20.12.2020].