Instytucjonalne podporządkowanie polskich nauk historycznych Związkowi Radzieckiemu. 1944 – połowa lat 60.

• Autorzy: Szumski J.

Warianty tytułu

EN

Institutional subordination of Polish historical sciences to the Soviet Union 1944 - mid 1960s.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The below text aims to analyse the structure of dependency of Poland from the USSR in reference to historical sciences, and the mechanisms by which Moscow imposed its vision of history on Warsaw. The control system of science in the Soviet Union and in the countries of the so-called „People’s democracies” was based on a few large-scale pillars, each dully fulfilling their role. At the top of the pyramid of power and the party hierarchy was the Central Committee of the CPSU (the Communist Party of the Soviet Union), which, above all, combined the functions of a body governing the state’s life, and secondly dealt with matters concerning the party ideology and propaganda. The various departments of the Central Committee, all subordinate research institutes and state institutions, created a complex body controlling the historical sciences in the USSR and abroad on behalf of the Communist Party. On the second level, which may be conventionally described as scientific, one may find different research institutions concentrated in the structure of the Academy of Social Sciences of the USSR, with the Institute of Slavic Studies of the Academy of Social Science of the USSR, having a special place. The Institute of Slavic Studies and the Institute of History of the USSR were considered a kind of a laboratory where, in consultation and close cooperation with various institutions and the Central Committee’s The History of the All-Union Communist Party (bolshevics) / CPSU, the Soviet vision of the Polish history was being forged. An important role in the control of scientific relations between the Soviet Union and the countries of Central and Eastern Europe, were assigned to the so-called, social organizations of cultural and educational nature, among others Slavonic Committee, Union of Soviet Societies for Friendship and Cultural Relations with Foreign Countries, et al. The key, however, place was given to a Science Division of the CPSU, which formulated the most important guidelines for historians, research centres and publications. The historical science was one of the tools used by ideology and state policy. Changing priorities or the specific way of treating certain issues, which meant matching the facts to respective concepts or frequently upfront falsification, were not due to the requirements of theoretical and methodological nature, but merely a temporary „correction” of a current course.

Słowa kluczowe

PL

Komitet Centralny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego; Komitet Słowiański; nauka polska

EN

Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union; Slavonic Committee; Polish science

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 57, nr 3/4
• Strony: 67--88
• Opis fizyczny: Bibliogr. 55 poz.

Twórcy

autor

Szumski J.

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa

Bibliografia

• Чехословацкий кризис 1967-1969 гг. в документах ЦК КПСС: Статьи, исследования, документы, Составители: Л.А. Величанская (ответственный составитель), Т.А. Джалилов, М.Ф. Кишкина-Иваненко, М.Ю. Прозуменщиков, Moskwa 2010.
• Академия Наук в решениях Политбюро ЦК РКП (б) - ВКП (б). 1922-1952, председ. редкол. Ю.С. Осипов, составитель В.Д. Есаков, Москва 2000; Академия наук в решениях ЦК КПСС: Бюро Президиума, Президиум, Секретариат ЦК КПСС. 1952-1958 гг. Отв. ред. Фурсенко A.A., председ. редкол. Ю.С. Осипов. Отв. сост., чл. редкол., предисл. Афиани В.Ю. Moskwa 2010.
• P. Hübner: Polityka naukowa w Polsce 1944-1953: geneza systemu, t. 1 i 2, Warszawa 1992.
• R. Stobiecki: Historiografia w PRL. Ani dobra, ani piękna...ale skomplikowana, Warszawa 2007.
• T.P. Rutkowski: Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa 2007.
• Z. Romek m.in. w pracy Cenzura a nauka historyczna w Polsce 1944-1970, Warszawa 2010
• Z. Romek: Historycy radzieccy o historykach polskich. Uwagi o zjeździe wrocławskim (1948) i konferencji otwockiej (1951/52), [w:] Polska 1944/45-1989. Studia i materiały, t. 4, Warszawa 199, s. 177-203.
• Z. Romek: Polsko-radzieckie dyskusje o „Istorii Polszi w trech tomach” w latach 1950-1959, [w:] Klio polska. Studia i materiały z dziejów historiografii polskiej po II wojnie światowej, t. 1, red. nauk. A. Wierzbicki, Warszawa 2004, s. 169-189.
• Dokumenty do dziejów PRL, zeszyt 12, A. Kochański, G. Muraszk o, A. Noskowa, A. Paczkowski, K. Persa k, Warszawa 2000.
• Русский архив: Великая Отечественная. Том 14 (3-1). СССР и Польша, Moskwa 1994;
• Советский фактор в Восточной Европе. 1944-1953 гг. В 2-х тт. Документы. Т. 1. 1944-1948 гг. Отв. Ред.
• Т.В. Волокитинa, Moskwa 1999; Т. 2. 1949-1953 гг. Отв. Ред. Т.В.Волокитина, Moskwa 2002.
• Идеологические комиссии ЦК КПСС. 1958-1964. Документы, Moskwa 1998.
• Аппарат ЦК КПСС и культура. 1953-1957. Документы, Moskwa 2001.
• „А за мною шум погони...” Борис Пастернак и власть. 1956-1972 гг.: Документы. Moskwa 2001.
• Аппарат ЦК КПСС и культура. 1958-1964: Документы. Moskwa 2005 [krytyka i bibliografia Т.Ю. Красовицкая] „Отечественные архивы” nr 3 (2006), s. 105.
• H.C. Лебедева, M.M. Наринский: Роспуск Коминтерна [w:] Вторая мировая война. Актуальные проблемы, Moskwa 1995.
• Г. M. Адибеков: Коминтерн после формального роспуска (1943-1944), „Вопросы истории”, nr 8 (1998).
• Г. M. Адибеков: Коминформ и послевоенная Европа, 1947-1956, Moskwa 1994.
• Путеводитель по фондам и коллекциям документов КПСС, составители Ж. Г. Адибековаидр., Moskwa 2008.
• RGASPI, f. 17, op. 128, część 2, k. 1. Informacja o reorganizacji struktury Komisji Zagranicznej КС WKP(b).
• A.A. Данилов, A.B. Пыжиков: Рождение сверхдержавы: СССР в первые послевоенные годы, Moskwa 2001.
• RGASPI, f. 17, ор.132, d. 341, k. 2-4. Sprawozdanie z kontroli pracy Instytutu Słowianoznawstwa Akademii Nauk ZSRR skierowane do Stalina. 17 grudnia 1949 r.
• Отдел науки ЦК КПСС. 1953-1966: Справочник: (Аннотированные описи), Moskwa 2006.
• RGANI, f. 5, op. 28, d. 1, к. 9. Plan pracy Wydziału, notatka wysłana przez Wagana Grigorjana do Nikity Chruszczowa, 26 III 1953 roku.
• Отдел ЦК КПСС по связям с иностранными компартиями. 1953-1957: Аннотированный справочник, Сост. Е. С. Афанасьева, В. Ю. Афиани, М. Ю. Прозуменщиков и др., ред. Н.Г.Томилина, Moskwa 1999.
• H. Г. Томилина: Формирование в советском обществе представлений о Европе в сфере идеологии и культуры в конце 1950-х-начале 1960-х гг. По доку ментам РГАНИ, „Вестник архивиста”, nr 2 (2009).
• M. Pasztor: Między Paryżem, Warszawą i Moskwą : stosunki polsko-francuskie w latach 1954-1969, Toruń 2003
• P Pleskot: Intelektualni sąsiedzi. Kontakty historyków polskich ze środowiskiem ..Annales” 1945-1989, Warszawa 2010.
• П. Черкасов: Институт мировой экономики и между народных отношений. Портрет на фоне эпохи, Moskwa 2004.
• RGANI, f. 5, op. 28, d. 397, k. 290. Notatka w sprawie przekazania Polsce materiałów archiwalnych przesłana do sekretarzy КС KPZR Breżniewa, Pospiełowa, Belajewa, Furcewej, 09 VI 1956 r.
• Идеологические комиссии ЦК КПСС. 1958-1964: Документы, сост. Е.С. Афанасьева, В. Ю. Афиани (отв. ред.), Moskwa 1998.
• RGANI, f. 11, op. 1, d. 2, Uchwała Komisji Ideologicznej КС KPZR z dn. 29 stycznia 1958 r.
• М.Ю. Досталь: Как Феникс из пепла. Отечественное славяноведение в период Второй мировой войны и первые послевоенные годы, Москва 2009.
• М.Ю. Досталь: Как Феникс, s. 160. 33 J. Szumski: Władimir Piczeta i Zana Kormanowa. Przyczynek do polsko-radzieckich relacji naukowych, „Rozprawy z Dzejów Oświaty”, 2010 (XLVII), s. 139.
• ARAN (Архив Российской академии наук - Archiwum Rosyjskiej Akademii Nauk) f. 1965, op. 1, d. 275, к. 1-4. Записка о работе советской части совместной редколлегии по вопросам издания документов и материалов к истории советско-польских отношений, II 1961 г.
• T. Rutkowski: Rola Wydziału Historii Partii КС PPR/PZPR w kształtowaniu polityki historycznej w Polsce (1946 - 1956), [w:] Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, red. S. M. Nowinowski, J. Pomorski, R. Stobiecki, Łódź 2008, s. 357-371.
• M. Orzechowski: Partyjnego historyka doświadczenia z cenzurą, [w.] Cenzura w PRL. Relacje historyków, Warszawa 2000.
• ARAN, f. 1965, op. 1, d. 186, k. 1-5. Стенограмма обсуждения в Институте Славяноведения первого тома архивных документов по истории советско-польских отношений. 4 II 1957 г.
• J. Pajewski: Doświadczenia z cenzurą, [w:] Cenzura w PRL, Warszawa 2000.
• Materiały archiwalne do historii stosunków polsko-radzieckich, Tom 1, marzec 1917-listopad 1918, Warszawa 1957.
• Л. Горизонтов: Ин титут Славяноведения АН СССР: первые годы (поновым источникам), „Славяноведение”, 2007 (2), s. 37-39.
• GARF (Государственный архив Российской Федерации - Państwowe Archiwum Federacji Rosyjskiej), fond 9396 (Министерство высшего образования СССР), opis. 19, k. 2-12. Информация о содержании фонда.
• Фонды государственного архива Российской Федерации по истории СССР. Путеводитель, т. 3, под ред. СВ. Мироненко, Москва 1997.
• RGANI, f. 89, op. 20, d. 84, k. 1-3. Uchwała sekretariatu КС KPZR z dn. 5 września 1957 r. Protokół nr 48.
• GARF, f. 5283, op. 22, d. 555, k. 179-181. Notatka ambasadora Abrasimowado MSZ ZSRR. 25 X 1957 r. Rozdzielnik do: Nikity Chruszczowa, Andrieja Gromyki, Jurija Andropowa, Nikołaja Patoliczewa, Jurija Żukowa, A. I. Gorczakowa, КС KPZR.
• RGANI, f. 5, op. 28, d. 505, k. 44-104. Notatka do Michaiła Susłowa, 26 stycznia 1957 roku.
• Informacja kierownika sekcji КС KPZR A. Legasowa, 20 luty 1957 r. k. 148.
• J. Szumski: Władimir Piczeta i Żanna Kormanowa. Przyczynek dopohko-radzieckich relacji naukowych, „Rozprawy z dziejów oświaty”, t. XLVII (2010), s. 146-147.
• GARF, f. 6646, op. 4, d. 64, к. 13-39. Sprawozdanie z działalności Komitetu Słowiańskiego w Polsce i Towarzystw Przyjaźni za rok 1947 wysłane do siedziby WOKS-u w Moskwu, bez daty.
• T.P. Rutkowski: Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa 2007.
• RGASPI, f. 17, op. 132, d. 32, k. 39. Pismo nr 3507 z dn. 2 XII 1948 r. nadane przez Komitet Słowiański w Polsce do Piotra Tretjakowa.
• J. Kostrzewski, Z mego życia. Pamiętnik, Wrocław 1970.
• RGASPI, f. 17, op. 132, d. 32, k. 43. Informacja do Biura Organizacyjnego КС WKP(b )w sprawie nr 62846, 6 I 1949 r.
• GARF, f. 6646, op. 4, d. 20, к. 27-61. Sprawozdanie z pracy Słowiańskiego Komitetu ZSRR za rok 1949 r. 11 IV 1950 r.