Problematyka przejmowania infrastruktury kolejowej przez samorząd terytorialny – przykład województwa dolnośląskiego

• Autorzy: Smolarski Mateusz

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.21.012.14955

Warianty tytułu

EN

Problems of taking over of the railway infrastructure by local governments – an example of dolnośląskie voivodeship

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Regionalny kolejowy transport pasażerski w ostatnich latach dotknięty był zmianami w kontekście organizacji przewozów. Dotyczy to kwestii zarządzania oraz zasięgu obsługiwanej sieci kolejowej. Zauważalne są tendencje do reaktywacji połączeń oraz tworzenia nowych powiązań komunikacyjnych. Jest to związane zarówno z obsługą aglomeracji miejskich, jak i transportu regionalnego. Proces kreowania nowego układu komunikacji kolejowej oparty może być na reaktywacji nieczynnych tras albo budowie nowych połączeń. Procedura przejmowania niewykorzystywanych linii przez samorząd województwa jest elementem odtwarzania pierwotnego systemu kolejowego. Z jednej strony pozwala to na zachowanie infrastruktury, a z drugiej może być rozwiązaniem służącym poprawie dostępności transportowej. Przyczynić się może do zmniejszenia zjawiska wykluczenia transportowego. Dodatkowym działaniem może być wykorzystanie transportu autobusowego jako pełniącego funkcję dowozową do linii kolejowych. Przeprowadzone badanie wykazało, że na terenie województwa dolnośląskiego przejęto 16 linii, a kolejnych pięć jest planowane do włączenia do systemu kolejowego. Większość tras ma charakter krótkich odcinków łącznikowych. Badanie wykazało brak umiejscowienia większości z nich w głównych dokumentach planistycznych (m.in. plan transportowy województwa). W ujęciu przestrzennym największa koncentracja przejętych tras występuje w południowej części województwa oraz w obrębie aglomeracji wrocławskiej. Całość działania samorządu powinna mieć charakter kompleksowy, a efektem powinien być wojewódzki system regionalnego transportu publicznego.

EN

Regional passenger rail transport has been affected by changes in the organisation of transport in recent years. This concerns both management issues and the extent of the railway network served. There are noticeable tendencies to reactivate rail connections and to create new transport links. This is related both to service of urban agglomerations and regional transport. The process of creating new railway communication system can be based on: reactivation of inactive tracks or building new connections. The procedure of taking over unused lines by voivodeship self-government is an element of restoring the original railway system. On the one hand it allows to preserve the infrastructure, and on the other hand it may be a solution for improving transport accessibility. It may contribute to reducing the phenomenon of transport exclusion. An additional measure may be the use of bus transport as a feeder to the railway line. The survey carried out has shown that in Dolnośląskie voivodeship 16 sections of railway lines have been taken over and another 5 are planned to be connected to the rail system. Most of the routes are short connecting sections. The study showed that most of the routes are not located in the main planning documents (including the voivodeship transport plan). From the spatial point of view the highest concentration of routes takes place in the southern part of the voivodeship and within the Wrocław agglomeration. The entirety of the local government’s activities should be of a comprehensive nature, and the voivodeship’s regional public transportation system should be the result.

Słowa kluczowe

PL

regionalny transport publiczny; transport kolejowy; samorząd wojewódzki; przejmowanie linii kolejowych; województwo dolnośląskie

EN

regional public transport; rail transport; provincial government; Lower Silesian Voivodeship

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2021
• Tom: nr 24(2)
• Strony: 83--93
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Smolarski Mateusz

• Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Wydział Ekonomiczny, Uniwersytet Opolski, Ozimska 46a, 45-058 Opole

• https://orcid.org/0000-0003-0363-5039

Bibliografia

• [1] Bocheński T., Wojtkiewicz S., 2019, Regionalizacja kolei w Polsce i województwie zachodniopomorskim, Problemy Transportu i Logistyki, 1(45), 7-18.
• [2] Buehler R., Pucher J., 2012, Demand for Public Transport in Germany and the USA: An Analysis of Rider Characteristics, Transport Reviews, 32(5), 541-567.
• [3] Chen Z., Haynes K. E., 2017, Impact of high-speed rail on regional economic disparity in China, Journal of Transport Geography, 65, 80-91.
• [4] Ciechański A., 2020, Bariery w przemieszczaniu się osób dorosłych na obszarach wykluczonych transportowo – przykład rejonu Komańczy, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(5), 34-52.
• [5] Ciechański A., Więckowski M., Michniak D., 2021, Czy regres publicznego transportu zbiorowego na obszarach wartościowych przyrodniczo prowadzi do rozwoju niezrównoważonego – przykład z Beskidu Niskiego i Bieszczad, Przegląd Geograficzny, 93(2), 207-231.
• [6] Domański R., 1963, Zespoły sieci komunikacyjnych, Prace Geograficzne, 41.
• [7] Dominas P., Przerwa T., 2017, Od kolei na Dolnym Śląsku po Koleje Dolnośląskie, Księży Młyn, Łódź.
• [8] Dyr T., 2005, Reforma kolei i regionalizacja przewozów kolejowych – sukcesy i porażki, Technika Transportu Szynowego, 4, 39-47.
• [9] Dyr T., 2008, Szanse i zagrożenia dla rozwoju rynku kolejowych przewozów regionalnych, Technika Transportu Szynowego, 11, 51-57.
• [10] Górny J., 2013, Zróżnicowanie poziomu dofinansowania przez samorządy wojewódzkie kolejowych regionalnych przewozów pasażerskich, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 22, 15-28.
• [11] Górny J., 2016, Samorząd wojewódzki jako organizator kolejowych regionalnych przewozów pasażerskich, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(4), 72-81.
• [12] Gubański J., 2008, Nieczynne linie kolejowe na obszarach o wysokich walorach krajobrazowych, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 10, 186-196.
• [13] Jerczyński M., Koziarski S., 1992, 150 lat kolei na Śląsku, Instytut Śląski, Opole, Wrocław.
• [14] Kowalczyk K., 2019, Pasażerski transport kolejowy na obszarach aglomeracyjnych w Polsce a rozwiązania multimodalne w codziennych dojazdach do pracy, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• [15] Koziarski S., 1993, Sieć kolejowa w Polsce w latach 1918-1992, Państwowy Instytut Naukowy, Instytut Śląski, Opole.
• [16] Koziarski S., 2017, Kierunki modernizacji sieci kolejowej w Polsce, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(3), 7-31.
• [17] Król M., Taczanowski J., 2016, So close, so different – regional rail transport in Poland, the Czech Republic and Slovakia, Yearbook of Antitrust and Regulatory Studies, 9(14), 159-179.
• [18] Krzymuski M., 2016, Charakter prawny planu transportowego, Transport Miejski i Regionalny, 1, 11-16.
• [19] Kwarciński T., 2019, Rola województw samorządowych w rozwoju pasażerskich przewozów regionalnych w Polsce, Transport Miejski i Regionalny, 11, 3-7.
• [20] Lijewski T., 2006, Świetność i upadek Polskich Kolei Państwowych, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, XII, 109-112.
• [21] Lijewski T., Koziarski S., 1995, Rozwój sieci kolejowej w Polsce, Kolejowa Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• [22] Lijewski T., Sujko E., 2001, Regres przestrzenny sieci kolejowej w Polsce, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 7, 133-148.
• [23] Majewski J., 2006, Koleje regionalne w nowych warunkach społeczno-ekonomicznych w świetle badań potoków podróżnych, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 12, 31-42.
• [24] Petersen T., 2016, Watching the Swiss: A network approach to rural and exurban public transport, Transport Policy, 52, 175-185.
• [25] Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego. Perspektywa 2020, 2014, IRT, Wrocław.
• [26] Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla województwa dolnośląskiego, 2014, UMWD, Wrocław.
• [27] Połom M., Tarkowski M., 2018, Rola Pomorskiej Kolei Metropolitalnej w kształtowaniu struktury przestrzenno-funkcjonalnej Gdańska, Studia Miejskie, 30, 39-55.
• [28] Pucher J., 1999, The transformation of urban transport in the Czech Republic, 1988-1998, Transport Policy, 6(4), 225-236.
• [29] Smolarski M., 2018, Transport kolejowy w planach zagospodarowania przestrzennego województw oraz planach transportowych (województwa: dolnośląskie, opolskie, śląskie), Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 42, 23-38.
• [30] Smolarski M., Raczyk A., 2017, Przestrzenne zróżnicowanie wykluczenia komunikacyjnego w transporcie kolejowym na przykładzie województwa dolnośląskiego, Studia Miejskie, 22, 9-25.
• [31] Šťastná M., Vaishar A., 2017, The relationship between public transport and the progressive development of rural areas, Land Use Policy, 67, 107-114.
• [32] Šťastná M., Vaishar A., Stonawská K., 2015, Integrated Transport System of the South-Moravian Region and its impact on rural development, Transportation Research Part D: Transport and Environment, 36, 53-64.
• [33] Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2030, 2018, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wrocław.
• [34] Taczanowski J., 2015, The effects of liberalisation of the passenger railway market on the situation of regional rail connections in Poland, Czech Republic, Slovakia and Austria, Review of Economic Perspectives, 15(3), 249-268.
• [35] Taylor Z., 1984, The diffusion of railway network in Poland as a space-time process, Geographia Polonica, 50, 75-88.
• [36] Taylor Z., 1998, Możliwości poprawy dostępności usług w obszarach wiejskich, Przegląd Geograficzny, 70(1,2), 47-68.
• [37] Taylor Z., 1999, Przestrzenna dostępność miejsc zatrudnienia, kształcenia i usług a codzienna ruchliwość ludności wiejskiej, Prace Geograficzne, Wydawnictwo Continuo, Wrocław.
• [38] Taylor Z., 2003, Zamknięcia dla ruchu pasażerskiego linii kolejowych w Polsce i ich społeczne konsekwencje, Przegląd Geograficzny, 75(3), 351-383.
• [39] Taylor Z., 2006, Railway closures to passenger traffic in Poland and their social consequences, Journal of Transport Geography, 14(2), 135-151.
• [40] Taylor Z., 2007, Rozwój i regres sieci kolejowej w Polsce, Monografie, 7, IGiPZ PAN, Warszawa.
• [41] Taylor Z., 2008, The dismantling and removal of railway lines by Soviet Red Army troops on present-day Polish territory, 1944-1948, Journal of Transport Geography, 16(3), 217-228.
• [42] Taylor Z., Ciechański A., 2005, Deregulacja w polskim transporcie kolejowym, Przegląd Geograficzny, 77(2), 139-169.
• [43] Taylor Z., Ciechański A., 2008, What happened to the national road carrier in a post-communist country? The case of Poland’s State Road Transport, Transport Reviews, 28(5), 619-640.
• [44] Taylor Z., Ciechański A., 2010, Niedawne przekształcenia organizacyjno-własnościowe przedsiębiorstw transportu kolejowego w Polsce – część I, Przegląd Geograficzny, 82(4), 549-571.
• [45] Taylor Z., Ciechański A., 2011, Niedawne przekształcenia organizacyjno-własnościowe przedsiębiorstw transportu kolejowego w Polsce – część II, Przegląd Geograficzny, 83 (2), 205-231.
• [46] Taylor Z., Ciechański A., 2017, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE, Prace Geograficzne, 357, IGiPZ.
• [47] Urząd Transportu Kolejowego, 2021, Podsumowanie 2020 Przewozy pasażerskie i towarowe, UTK, Warszawa.
• [48] Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, 2003, Dziennik Ustaw, 86, poz. 789.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).