Choroba wibroakustyczna – przegląd piśmiennictwa

• Autorzy: Pawlaczyk-Łuszczyńska M.

Warianty tytułu

EN

Vibroacoustic disease – a review of the literature

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego nowej jednostki chorobowej – choroby wibroakustycznej. Choroba wibroakustyczna to ogólnoustrojowa choroba wywołana nadmierną ekspozycją na infradźwięki i hałas niskoczęstotliwościowy (0 ÷ 500 Hz). Wiąże się ona z nieprawidłowym rozrostem substancji międzykomórkowej (kolagenu i elastyny) przy nieobecności stanów za-palnych. Zgrubienia osierdzia przy nieobecności procesów zapalnych i braku zaburzeń diastolicznych to specyficzne oznaki tej choroby. U pacjentów z rozpoznaną chorobą wibroakustyczną standardowe testy diagnostyczne (ekg., eeg. i testy biochemiczne krwi) dają poprawne wyniki. Diagnostyka choroby wibroakustycznej wymaga stosowania metod umożliwiających identyfikację takich zmian strukturalnych, jak: echokardiografia, rezonans magnetyczny mózgu i badania histologiczne. Choroba wibroakustyczna była rozpoznawana głównie wśród osób eksponowanych na hałas niskoczęstoliwościowy: pracowników technicznych lotnictwa, pilotów i pozostałych członków załóg samolotów, obsługi statków, pracowników restauracji i dyskdżokejów. Przypadki tej choroby stwierdzano również wśród osób eksponowanych na hałas niskoczęstotliwościowy w miejscu zamieszkania. Nie określono jednak zależności dawka-skutek i nie przeprowadzono na dużą skalę badań epidemiologicznych. Choroba wibroakustyczna (vibroacoustic disease, VAD) jest nową jednostką chorobową wiązaną z nadmierną ekspozycją na infradźwięki (0 ÷ 20 Hz) i hałas niskoczęstotliwościowy (20 ÷ 500 Hz*). Pojęcie to wprowadzili w 1999 r. naukowcy portugalscy. Badania dotyczące skutków działania infradźwięków i hałasu niskoczęstotliwościowego są prowadzone od wielu lat w Portugalii przez zespół badaczy pod kierunkiem Nuno A. A. Castelo Branco i Mariany Alves-Pereira. Badania te rozpoczęto na początku lat 80. ubiegłego stulecia, kiedy to zauważono wśród personelu technicznego lotniczych zakła-dów produkcyjno-naprawczych Portugalskich Sił Powietrznych (Oficias Gerais de Ma-terial Aeronautico, OGMA) znacznie częstsze w stosunku do (portugalskiej) populacji generalnej występowanie padaczki (10% kontra 0,2%). Spostrzeżenie to zainicjowało badania neurofizjologiczne wśród pracowników eksponowanych na hałas niskoczęstotliwościowy (Alves-Pereira, Castelo Branco 2007). W 1983 r. zmarł pierwszy pacjent z badanej grupy pracowniczej, ale niemożliwe było wówczas przeprowadzenie sekcji zwłok. Sposobność taka pojawiła się cztery lata później, gdy inny poważnie chory pracownik OGMA wyraził życzenie przeprowadzania po jego śmierci autopsji. U 58-letniego mężczyzny, zmarłego z powodu tamponady serca wywołanej za-wałem mięśnia sercowego, z rozpoznaną wcześniej padaczką, stwierdzono zgrubienia w obrębie struktur serca (naczyń krwionośnych i osierdzia), zmiany nowotworowe mózgu i nerek oraz zwłóknienia w płucach (Castelo Branco, Alves-Pereira 2004a). Późniejsze wyniki badań mikroskopowych wykazały, że zgrubienia w obrębie struktur serca były spowodowane nienormalnym rozrostem włókien kolagenowych. Wyniki wspomnianej autopsji zainicjowały wykonywanie rutynowo badań echokardiograficznych wśród personelu technicznego OGMA. Rozpoczęto również badania histopatologiczne próbek osierdzia pobieranych przy okazji operacji chirurgicznych. Próbki takie pobrano m.in. od trzech pracowników technicznych, czterech pilotów samolotów, czterech pilotów helikopterów i jednego kierowcy ciężarówki (Leigthon 2007). Na podstawie wyników badań echokardiograficznych wykazano u wszystkich badanych techników lotniczych pogrubienie osierdzia, a u części – również zgrubienia zastawek serca (Marciniak i in. 1999). Wyniki te potwierdziły późniejsze badania z za-stosowaniem mikroskopu optycznego i elektronowego (Castelo Branco i in. 1999a; 2001; 2003a; b). Zgrubienia w obrębie struktur serca obserwowano także u zwierząt doświadczalnych (szczurów) eksponowanych na hałas niskoczęstotliwościowy (Castelo Branco i in. 2003c). Doświadczenia z udziałem zwierząt rozpoczęto w 1992 r., a jednym z powodów podjęcia tych badań był fakt, iż u wielu pacjentów stwierdzono występowanie wysięku opłucnowego o atypowej etiologii (Alves-Pereira, Castelo Branco 2007). Zgrubienia osierdzia przy braku procesów zapalnych i zaburzeń diastolicznych u osób eksponowanych na hałas niskoczęstotliwościowy są uznawane za specyficzne oznaki choroby wibroakustycznej (Holt 2000).

EN

A review of literature data concerning the vibroacoustic disease (VAD) is presented. VAD is a whole-body pathology that develops in individuals excessively exposed to infrasound and low-frequency noise (0 500 Hz). It is associated with an abnormal growth of extra-cellular ma-tricses (collagen and elastin), in the absence of an inflamantory process. Pericardial thickening with no diastolic dysfunction, and in the absence of an inflamantory process is a specific sign of this disease. Common medical diagnostic tests (ECG, EEG, blood chemistry analyses) in VAD patients present normal values. VAD diagnosis requires methods giving the possibility of identifying structural changes, such as echocardiography, brain MRI or histological tests. VAD has been mainly diagnosed in professionals exposed to low-frequency noise, such as air-craft technicians, commercial and military pilots and cabin crew, ship machinists, restaurant workers and DJs. It has also been observed in people exposed to low-frequency noise in the living environment. However, a valid dose-response has not been yet established and there are still no large-scale epidemiological studies.

Słowa kluczowe

PL

infradźwięki; hałas niskoczęstotliwościowy; ekspozycja zawodowa; skutki zdrowotne; choroba wibroakustyczna

EN

infrasound; low frequency noise; occupational exposure; health effects; vibroacoustic disease

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2009
• Tom: Nr 2 (60)
• Strony: 17--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., tab.

Twórcy

autor

Pawlaczyk-Łuszczyńska M.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

• 1. Alves-Pereira M. (1999) Noise-induced extra-aural pathology: a review and commentary. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A721.
• 2.Alves-Pereira M., Joanaz de Melo J., Castelo Branco N.A.A. (2004a) Low frequency noise in trains. [W:] Proceedings of Internoise. Prague, Czech Republic 643, 5.
• 3.Alves-Pereira M., Joanaz de Melo J., Castelo Branco N.A.A. (2004b) Public transportation and low frequency noise, a health hazard? [W:] Proceedings of the 11th International Congress on Sound and Vibration, St. Petersburg, Russia, 1761–1766. 4.Alves-Pereira M. (2005) And again low frequency noise – a possible solution. [W:] Proceedings of the 12th International Congress on Sound and Vibration. Lisbon, Portugal 584, 8.
• 5.Alves-Pereira M., Castelo Branco N.A.A. (2007) Vibroacoustic disease. Biological effects of infrasound and low frequency noise explained by mechanotransduction cellular signaling. Progress in Biophysics and Molecular Biology 93, 256–279. 24
• 6.Araujo A. i in. (2001) Echocardiography in noise-exposed flight crew. [W:] Proceedings of In-ternoise 2001. The Hague, Holland, 1007–1010.
• 7.Araujo A. i in. (2004) Environmentally-induced vibroacoustic disease in a suburban family. [W:] Proceedings of the 11th International Congress on Sound and Vibration. St. Petersburg, Russia 1767–1774.
• 8.Arnot J.W. (2003) Vibroacoustic disease I, the personal experience of a motorman. Inst. Acous-tics (UK) 25 (Pt 2), 66–71.
• 9.Bento Coelho J.L. i in. (1999) Noise assessment during aircraft run-up procedures. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A2231.
• 10.Berglund B., Hassmen P., Job R.F. (1996) Sources and effects of low-frequency noise. J Acoust. Soc. Am. 99(5), 29853002.
• 11.Castelo Branco N.A.A. (1999a) The clinical stages of vibroacoustic disease. Aviat. Space Envi-ron. Med. 70(3 Pt 2), A3239.
• 12.Castelo Branco N.A.A. (1999b) A unique case of vibroacoustic disease. A tribute to an extraor-dinary patient. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A27–A31.
• 13.Castelo Branco N.A.A., Rodriguez E. (1999a) The vibroacoustic disease – an emerging patholo-gy. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A16.
• 14.Castelo Branco N.A.A. i in. (1999b) The human pericardium in vibroacoustic disease. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A54–A62.
• 15.Castelo Branco N.A.A. i in. (2001) The pericardium in noise exposed individuals. [W:] Proceed-ings of Internoise 2001. The Hague, Holland 1003–1006.
• 16.Castelo Branco N.A.A. i in. (2003a) Pericardial cellular death in vibroacoustic disease. [W:] Proceedings of the Eighth International Congress of Noise as a Public Health Problem. Rotter-dam, Holland 376–377.
• 17.Castelo Branco N.A.A. i in. (2003b) Pericardial features in vibroacoustic disease patients. [W:] Proceedings of the Eighth International Congress of Noise as a Public Health Problem. Rotter-dam, Holland 380–381.
• 18.Castelo Branco N.A.A. i in. (2003c) SEM and TEM study of rat respiratory epithelia exposed to low frequency noise. [W:] Science and technology education in microscopy. An overview, for-matex, badajoz. Spain, vol. II, 505533.
• 19.Castelo Branco N.A.A. i in. (2003d) Low frequency noise and intra-cellular edema. [W:] Pro-ceedings of the Eighth International Congress of Noise as a Public Health Problem. Rotterdam, Holland 378–379.
• 20.Castelo Branco N.A.A., Alves-Pereira M. (2004a) Vibroacoustic disease. Noise and Health 6 (23), 320.
• 21.Castelo Branco N.A.A., Alves-Pereira M. (2004b) Vibroacoustic disease – what is known to date. [W:] Proceedings of the 11th International Meeting on Low Frequency Noise, Vibration and its Control. Maastricht, The Netherlands 30 August–1 September 2004, 295–308.
• 22.Holt B.D. (2000) The pericardium. [W:] Hurst’s the heart. New York, McGraw-Hill 2061–2082.
• 23.Leighton T.G. (2007) Rapporteur report. Mechanism and interaction. Progress in Biophysics and Molecular Biology 93, 256–279.
• 24.Leventhall H.G. (2004) Low frequency noise and annoyance. Noise and Health 6(23), 5972.
• 25.Marciniak W. i in. (1999) Echocardiographic evaluation in 485 aeronautical workers exposed to different noise environments. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A4653. 25
• 26.Martinho Pimenta A.J.F., Castelo Branco M.S.N., Castelo Branco N.A.A. (1999a). The palmo-mental reflex in vibroacoustic disease. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A100–A106.
• 27.Martinho Pimenta A.J.F., Castelo Branco M.S.N., Castelo Branco N.A.A.(1999b). Balance dis-turbances in individuals with vibroacoustic disease. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A96–A99.
• 28. Martinho Pimenta A.J.F., Castelo Branco M.S.N., Castelo Branco N.A.A. (1999c). The palmo-mental reflex in vibroacoustic disease. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A100–A106.
• 29.Martinho Pimenta A.J.F., Castelo Branco N.A.A. (1999d). Facial dyskinesia induced by audito-ry stimulation. A report of four cases. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A119–A121.
• 30.Martinho Pimenta A.J.F., Castelo Branco N.A.A. (1999e). Epilepsy in vibroacoustic disease a case report. Aviat. Space Environ. Med. 70(3 Pt 2), A122–A127.
• 31.Martins dos Santos J. i in. (2002) Vascular lesions and vibroacosutic disease. Eur. J. Anat. 6 (1), 17–21.
• 32.Martins dos Santos J. i in. (2004) Lymphatic lesions in vibroacoustic disease. Eur. J. Lymphol. 12 (40), 13–16.
• 33.Monteiro M.B. i in. (2004). Vibroacoustic disease and respiratory pathology III tracheal and bronchial lesions. [W:] Proceedings of the Internoise 2004. Prague, Czech Republic, 22–25 August 638, 5.
• 34.Reis Ferreira i in. (2003a) The human trachea in vibroacoustic disease. [W:] Proceedings of the Eighth International Congress of Noise as a Public Health Problem. Rotterdam, Holland 388–389.
• 35.Reis Ferreira i in. (2003b) The human lung and pleura in vibroacoustic disease. [W:] Proceedings of the Eighth International Congress of Noise as a Public Health Problem. Rotterdam, Hol-land 386–387.
• 36.Reis Ferreira J. i in. (2006) Involvement of central airways in vibroacoustic disease patients. Rev. Port. Pneumol. XII (2), 93–105.
• 37.Torres R. i in. (2001) Vibroacoustic disease induced by long-term exposure to sonic booms. [W:] Proceedings of the Internoise 2001. The Hague, Holland 1095–1098.