Miejsca pamięci mniejszości ukraińskiej na Podkarpaciu a upamiętnienie zbrojnego konfliktu na pograniczu polsko-ukraińskim po II wojnie światowej

• Autorzy: Stojak Grażyna

Warianty tytułu

EN

Memorial sites of the Ukrainian minority in the Podkarpacie Region vs. commemoration of the military conflict on the Poland-Ukraine borderland after World War II

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Miejsca pamięci są materialnym dowodem zbrojnego konfliktu polsko-ukraińskiego na Podkarpaciu, który rozegrał się w latach 1944-50. To właśnie tutaj, na południowo-wschodnim pograniczu dochodzi do permanentnego konfliktu interesów społeczności lokalnych o różnej tożsamości historycznej. W celu upamiętnienia krwawych zajść i licznych ofiar po obu stronach, wznoszone są upamiętnienia na ziemiach polskich i ukraińskich, stanowiąc zarzewie konfliktów, zarówno w przeszłości, jak i obecnie. W artykule wykazałam wagę zależności pomiędzy pamięcią społeczności etnicznej, a specyfiką języka grupy, która dążąc do upamiętnienia ważnych dla siebie wydarzeń i miejsc pamięci, nie przestrzega istniejących przepisów prawa państwa Polskiego. Analiza podstaw prawnych wznoszenia upamiętnień pokazuje, że wymagana jest aktualizacja przepisów prawa. Powszechnie niedoceniana wartość warstwy mentalnej w kontekście wartości niematerialnej dziedzictwa kulturowego poszczególnych grup etnicznych doprowadza do sytuacji konfliktogennych, które wykraczają poza teren pogranicza, stając się konfliktami o zasięgu ogólnopolskim, a coraz częściej nawet międzynarodowym.

EN

Memorial sites are a material proof of the Poland-Ukraine military conflict in the Podkarpacie Region, which took place in the years 1944-50. It is here, on the Poland-Ukraine borderland that there is a permanent conflict of interests of the local community of different historical identity. In order to commemorate bloody incidents and numerous victims on both sides memorial sites are erected both in Poland and in Ukraine causing conflicts in the past and present. In the article I have shown the significance of the dependence between the memory of the ethnical community and the specifics of the language of the group, which while aiming at the commemoration of events and memorial sites important for them, do not obey the regulations of Polish law. The analysis of the legal basis for erecting these commemorations shows that there is a need to update the law. The importance of the mental layer in context of the intangible value of the cultural heritage of individual ethnic groups, which is often underestimated, can lead to conflicts that reach beyond the border area becoming conflicts of nationwide or even international concern.

Słowa kluczowe

PL

dziedzictwo kulturowe mniejszości narodowych; konflikt zbrojny; miejsca pamięci; przepisy prawa; pogranicze polsko-ukraińskie

EN

cultural heritage of national minorities; military conflict; memorial sites; law; Poland-Ukraine borderland

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 5
• Strony: 155--166
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz.

Twórcy

autor

Stojak Grażyna

• Zakład Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego Polska

Bibliografia

• 1. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 marca 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o grobach i cmentarzach wojennych.
• 2. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• 3. Osadczuk B., Pawłokoma pojednania (z dnia 14 maja 2006 roku), „WPROST.pl” https://www.wprost.pl/90024/Pawlokoma-pojednania (dostęp: 31.05.2017).
• 4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 października 1936 r. wydane w porozumieniu z Ministrami Spraw Wojskowych i Opieki Społecznej w sprawie wykonania ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych.
• 5. Stojak G., Wpływ nielegalnych upamiętnień UPA na stan bezpieczeństwa wewnętrznego Polski, wystąpienie (referat) w ramach programu Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt.: „Współczesna polityka bezpieczeństwa – aspekty militarne i społeczno-gospodarcze” w Rzeszowie, Uniwersytet Rzeszowski, w dniach 17-18 października 2017.
• 6. Stojak G., Wpływ nielegalnych upamiętnień UPA na stan bezpieczeństwa wewnętrznego Polski, referat pokonferencyjny.
• 7. Uchwała nr 1 Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa z 25 stycznia 1995 r. w sprawie niezgodnych z obowiązującymi przepisami prawa upamiętnień ukraińskich na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
• 8. Ustawa o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. poz. 935),
• 9. Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, ustawy o grobach i cmentarzach wojennych.
• 10. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 12, poz. 115).
• 11. Ustawa z dnia 21 stycznia 1988 r. o Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
• 12. Ustawa z dnia 23 czerwca 2006 roku o zmianie ustawy o grobach i cmentarzach wojennych. (Dz. U. Nr 144, poz. 1041).
• 13. Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych. Dz. U. 2017 poz. 681.
• 14. Ustawa z dnia 29 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 749).
• 15. Ustawa z dnia 29 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw. (Dz.U. 2016 poz. 749).
• 16. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. Nr 175, poz. 1462).
• 17. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.
• 18. Zapałowski A., Nacjonalizm ukraiński w Polsce – trend czy zaplanowana polityka? http://geopolityka.net//andrzej-zapalowski-nacjonalizm-ukrainski-w-polsce-trend-czy-zaplanowana-polityka/.