Chemizm polowego spływu powierzchniowego na tle uwarunkowań agrotechnicznych, w wybranym gospodarstwie województwa zachodniopomorskiego

• Autorzy: Pietrzak S. , Wesołowski P. , Brysiewicz A. , Dubil M.

Warianty tytułu

EN

Surface runoff chemistry in relation to agrotechnical conditions in a selected farm in zachodniopomorskie province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przeprowadzono ocenę składu chemicznego wody spływającej z gruntu ornego, a w szczególności stężenia zawartego w niej fosforu, w aspekcie różnych czynników kształtujących ten skład. Ocenę przygotowano głównie na podstawie wyników analiz laboratoryjnych próbek spływu powierzchniowego, pobranych w latach 2011–2012 z pola uprawnego wybranego gospodarstwa w województwie zachodniopomorskim, wyników oznaczeń równolegle pobranych z nimi próbek gleby, oraz na podstawie rejestru przebiegu czynności agrotechnicznych wykonywanych na polu, również w okresie poprzedzającym pobór próbek. Stwierdzono, że: a) stężenia wszystkich analizowanych składników w spływie powierzchniowym przekraczały ich przeciętne wartości stwierdzone w opadach atmosferycznych w okresie 2009–2011 – w wielu przypadkach z bardzo dużą wielokrotnością, przy czym największe różnice występowały w odniesieniu do potasu i fosforu, najmniejsze zaś dotyczyły azotu azotanowego i cynku; b) zawartość fosforu przyswajalnego w wierzchniej, pięciocentymetrowej warstwie gleby była dodatnio skorelowana ze stężeniem tego składnika w spływie powierzchniowym, natomiast tego rodzaju zależność nie występowała w odniesieniu do mineralnych form azotu; c) spływająca z pola woda stanowiła potencjalne źródło eutrofizacji wód powierzchniowych (zawierała bardzo dużo składników biogennych, zwłaszcza fosforu).

EN

An assessment of chemical composition of surface runoff from arable lands with particular reference to phosphorus was performed and related to various factors affecting this composition. The assessment was based on the laboratory analyses of water samples collected in 2011–2012 from surface runoff from selected farm in zachodniopomorskie province, on parallel analyses of soil samples and on the record of agrotechnical measures performed in the field also before sampling. It was found that: a) concentrations of analysed components in surface runoff exceeded (of ten many times) their average concentrations in rainfalls in the years 2011–2012. The greatest differences were found for phosphorus and potassium and the smallest for nitrate-nitrogen and zinc; b) the kontent of available phosphorus in the upper 5 cm soil layer was positively correlated with its concentration in surface runoff; no such relationship was found for mineral forms of nitrogen; c) surface runoff from the field was a potential source of eutrophication of surface waters since it contained much nutrients, particularly phosphorus.

Słowa kluczowe

PL

fosfor przyswajalny; składniki mineralne; spływ powierzchniowy; użytki rolne; zabiegi agrotechniczne

EN

agricultural lands; agrotechnical measures; available phosphorus; mineral components; surface run-off

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2013
• Tom: T. 13, z. 3
• Strony: 115--129
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., il.

Twórcy

autor

Pietrzak S.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Zakład Ochrony Jakości Wody, al. Hrabska 3, 05-090 Raszyn; tel. + 48 22 735-75-62

autor

Wesołowski P.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Zachodniopomorski Ośrodek Badawczy w Szczecinie

autor

Brysiewicz A.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Zachodniopomorski Ośrodek Badawczy w Szczecinie

autor

Dubil M.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska

Bibliografia

• 1. BOCHEŃSKA T., DOWGIAŁŁO J., KLECZKOWSKI A.S., MACIOSZCZYK T., RÓŻKOWSKI A. (red.) 2002. Słownik hydrogeologiczny [online]. Pr. zbior. Warszawa. PIG. [Dostęp: 9.07.2013]. Dostępny w Internecie: http://www.mos.gov.pl/g2/kategoriaPliki/2009_04/d6e1baf4ccc946e5c1f7cac62c532e96.pdf
• 2. CARPENTER S.R., CARACO N.F., CORRELL D.L., HOWARTH R.W., SHARPLEY A.N., SMITH V.H. 1998. Nonpoint pollution of surface waters with phosphorus and nitrogen. Journal of Applied Ecology. Vol. 8 s. 559–568.
• 3. DALY K., CASEY A. 2003. Eutrophication from agricultural sources. Environmental soil phosphorus test (2000-LS-2.1.6-M2). Final report prepared for the Environmental Protection Agency [online]. Teagasc, Johnstown Castle, Wexford. [Dostęp: 9.07.2013]. Dostępny w Internecie: http://www.epa.ie/pubs/reports/research/water/EPA_environmental_soil_phosphorus_test_ERTD I14_final.pdf
• 4. FROSSARD E., CONDRON L.M., OBERSON A., SINAJ S., FARDEAU J.C. 2000. Processes governing phosphorus availability in temperate soils. Journal of Environmental Quality. Vol. 29 s. 15–23.
• 5. GIOŚ – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Chemizm opadów atmosferycznych – stężenia i ładunki. Dane dot. chemizmu opadów atmosferycznych za 2011 r. [online]. [Dostęp: 9.07.2013]. Dostępny w Internecie: http://powietrze.gios.gov.pl/gios/site/chemistry?year=2011& chemistryType=S&contaminationType=Cl&show;http://powietrze.gios.gov.pl/gios/site/measuringstation/C/preview/100062
• 6. GIOŚ – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. 2008. Informacja o realizacji zadań Inspekcji Ochrony Środowiska w 2007 roku. Warszawa ss. 177.
• 7. HANSEN N.E., VIETOR D.M., MUNSTER C.L., WHITE R.H., PROVIN T.L. 2012. Runoff and nutrient losses from constructed soils amended with compost [online]. Applied and Environmental Soil Science. Vol. 2012. Article ID 542873. [Dostęp: 9.07.2013]. Dostępny w Internecie: http://www. hindawi.com/journals/aess/2012/542873/
• 8. KIRYLUK A., RAUBA M. 2011. Wpływ rolnictwa na stężenie fosforu ogólnego w wodach powierzchniowych zlewni rzeki Śliny. Inżynieria Ekologiczna. Nr 26 s. 122–132.
• 9. KOMISKEY M.J., STUNTEBECK T.D., FRAME D.R., MADISON F.W. 2011. Nutrients and sediment in frozen-ground runoff from no-till fields receiving liquid-dairy and solid-beef manures [online]. Journal of Soil and Water Conservation. Vol. 66. No. 5. [Dostęp: 9.07.2013]. Dostępny w Internecie:http://www. jswconline.org/content/66/5/303.abstract
• 10. KOSZELNIK P., TOMASZEK J. 2011. Spływy powierzchniowe azotu do wód Sanu i jego dopływów. W: Turystyka wiejska, ochrona środowiska i dziedzictwo kulturowe Pogórza Dynowskiego. Pr. zbior. Red. J. Krupa, T. Soliński. Dynów. Związek Gmin Pogórza Dynowskiego s. 179–186.
• 11. LENTZ R.D., LEHRSCH G.A. 2010. Nutrients in runoff from a furrow-irrigated field after incorporating inorganic fertilizer or manure [online]. Journal Environ Quality. Vol. 39(4) s. 1402–1415. Dostęp: 9.07.2013]. Dostępny w Internecie: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20830928
• 12. LIANA E., POBUDEJSKI M., BOŻEK A. 2012. Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża w województwie śląskim w 2011 roku. IMGW-PIB Oddz. Wroc. [Dostęp: 9.07.2013]. Dostępny w Internecie: http://www.katowice.pios.gov.pl/monitoring/ informacje/stan2011/opady.pdf
• 13. LUDWICKA A., GRZYBEK A. 2010. Bilans biomasy rolnej (słomy) na potrzeby energetyki Problemy Inżynierii Rolniczej. Nr 2 s. 101–111.
• 14. OBOJSKI J., STRĄCZYŃSKI S. 1995. Odczyn i zasobność gleb Polski w makro i mikroelementy. Puławy. IUNG ss. 40.
• 15. PIETRZAK S. 2008. Procedura bilansowania składników nawozowych metodą „u wrót gospodarstwa”. Materiały Instruktażowe. Procedury 122/6. Falenty. Wydaw. IMUZ. ISBN 978-83-88763-88-5 ss. 21.
• 16. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Dz.U. 2002. Nr 241 poz. 2093.
• 17. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Dz.U. 2011. Nr 257 poz. 1545.
• 18. SCHIERER R.A., DAVIS J.G., ZUMBRUNNEN J.R. 2007. Predicting phosphorus runoff from calcareous soils [online]. Western Nutrient Management Conference. 2007. Vol. 7. Salt Lake City, UT. [Dostęp: 9.07.2013]. Dostępny w Internecie: http://isnap.oregonstate.edu/WERA_103/2007_ Proceedings/WNMC07.p130.Schierer.pdf
• 19. SCHINDLER F.V., GERMAN D., GELDERMAN R., 2002. Establishing a relationship between soil test P and runoff P for a South Dakota soil using simulated rainfall. Annual Report: 2002 USGS 104b Research Projects [online]. [Dostęp: 9.07.2013]. Dostępny w Internecie: http://www.sdstate.edu/ abe/wri/ research/upload/Establishing-a-Relationship-Between-Soil-Test-P-and-Runoff-P-for-a-South-Dakota-Soil-Using-Simulated-Rainfall-4.pdf
• 20. SHARPLEY A.N. 1985. Depth of surface soil-runoff interaction as affected by rainfall, soil slope and management. Soil Science Society of America Journal. Vol. 49 s. 1010–1015.
• 21. SHARPLEY A.N., SMITH S.J., BERG W.A., WILLIAMS J.R. 1985. Nutrient runoff losses as predicted by annual and monthly soil sampling. Journal of Environmental Quality. Vol. 14. No. 3 s. 354–360.
• 22. SMITH K.A., JACKSON D.R., PEPPER T.J. 2001. Nutrient losses by surface run-off following the application of organic manures to arable land. 1. Nitrogen [online]. Environmental Pollution. Vol. 112 (1). Dostępny w Internecie: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11202653
• 23. SMOROŃ S. 2012. Zagrożenie eutrofizacją wód powierzchniowych wyżyn lessowych Małopolski. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 1 (37) s. 181–191.
• 24. SZEWCZUK CZ. 2010. Zanim sprzedaż słomę – bilans substancji odżywczych [online]. Wiadomości Rolnicze Polska. Nr 9. [Dostęp: 26.08.2013]. Dostępny w Internecie: http://www.wrp.pl/ Indhold/sider/ show_article-7/default.aspx?id=8929
• 25. THAYER CH. 2011. Nutrient runoff following manure application [online]. Biological Systems Engineering. Dissertations, Theses, and Student Research. Paper 17. [Dostęp: 9.07.2013]. Dostępny w Internecie: http://digitalcommons.unl.edu/biosysengdiss/17
• 26. WRZASZCZ W. 2009. Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (7). Bilans nawozowy oraz bilans substancji organicznej w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Warszawa. IERiGŻ--PIB ISBN 978-83-7658-092-0 ss. 98.