Cartographic sources as a base of knowledge about land use in selected areas in the north-western Poland

• Autorzy: Ławniczak Radzym , Kubiak Jarosław

Identyfikatory

DOI

10.2478/pcr-2022-0010

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The aim of the research was to analyse land use changes and to develop a coherent base on the basis of available cartographic source materials – archival and contemporary topographic maps and spatial databases. The presented research is a continuation of works related to the cartographic visualization of changes in the distribution of the settlement network in the Noteć Forest – one of the largest forest complexes in Poland. The analysis was performed for nine villages together with their immediate surroundings, located in this area. The total surface area of lands covered by the study was 32,468 km2 . Cartographic source materials were collected for selected areas. The archival maps were georeferenced and then digitized. In this way, the data has been transformed into a homogeneous system enabling further comparisons and analyses in an automated manner. Geodetic software (C-Geo), GIS (MapInfo, QGIS) and GNSS technology were used in the work. Cartographic sources can be successfully used for spatial analyses and environmental studies, providing reliable and available quantitative data. This type of research is important because it shows the changes taking place in the natural environment and can be used in works related to spatial planning, landscape ecology and social research.

Słowa kluczowe

EN

topographic map; archival map; cartographic analysis; land use; Poland

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polish Cartographical Review
• Rocznik: 2022
• Tom: Vol. 54, No. 1
• Strony: 143--157
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz., mapy, tab., wykr.

Twórcy

autor

Ławniczak Radzym

• Faculty of Geographical and Geological Sciences, Institute of Physical Geography and Environmental Planning, Cartographic and Geodetic Environment Research Laboratory, Poznań, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-0119-6661

autor

Kubiak Jarosław

• Faculty of Geographical and Geological Sciences, Institute of Physical Geography and Environmental Planning, Cartographic and Geodetic Environment Research Laboratory, Poznań, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-5706-8493

Bibliografia

• Affek, A. (2012). Kalibracja map historycznych z zastosowaniem GIS. Źródła kartograficzne w badaniach krajobrazu kulturowego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 16, 48-62.
• Anders, P. (1978). Znakowane szlaki piesze województwa poznańskiego. 3, Część południowo-zachodnia. WOIT.
• Anders, P., & Kusiak, W. (2005). Puszcza Notecka. Przewodnik krajoznawczy. Oficyna Wydawnicza G&P.
• Anders, P., & Kusiak, W. (2011). Puszcza Notecka. Oficyna Wydawnicza G&P.
• Biszak, E., Biszak, S., Timár, G., Nagy, D., & Molnár, G. (2017). Historical topographic and cadastral maps of Europe in spotlight - Evolution of the MAPIRE map portal. 12th ICA Conference Digital Approaches to Cartographic Heritage, Venice, Italy, 26-28 April, 204-208. https://static-cdn.arcanum.com/media/mapire/pub/biszak_2017_dach.pdf
• Chodyła, Z. (2001). Zarys osadnictwa olęderskiego w Polsce od XVI do XVIII w. Ogólnopolska konferencja Olędrzy i ich dziedzictwo w Polsce. Historia, stan zachowania, ochrona, Toruń, Poland, 11-13 October. http://holland.org.pl/art.php?kat=art&dzial=polska&id=1_2
• Czerny, A. (Ed.). (2015). Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
• Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego. (2015). Uchwała Rady Miasta i Gminy Wronki z dnia 24 września 2015 r. w sprawie przyjęcia ‘Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Wronki na lata 2015-2018’ [Resolution of the Wronki City and Commune Council of September 24, 2015 on the adoption of the ‘Municipal Program for the Care of Monuments for the City and Commune of Wronki for the years 2015-2018’]. (Uchwała nr X/124/2015 poz. 5571).
• Engelmann, G. (1968). Die Kartographen und Kartenbearbeiter der Preußischen Urmesstischblätter. In K.-H. Meine (Ed.), Kartengeschichte und Kartenbearbeitung. Festschrift zum 80. Geburtstag von Wilhelm Bonacker, Geograph und Wissenschaftlicher Kartograph in Berlin, am 17. März 1968, dargebracht von Fachkollegen und Freunden beider Wissenschaften (pp. 227-232). Kirchbaum Verlag.
• Geomatyka w Lasach Państwowych. (2022, September 15). Standard LMN. https://www.geomatyka.lasy.gov.pl/standard-lmn
• Geoportal Infrastruktury Informacji Przestrzennej. (2022, September 19). Baza danych szczegółowych osnów geodezyjnych (BDSOG). https://www.geoportal.gov.pl/dane/baza-danych-szczegolowychosnow-geodezyjnych-bdsog
• Guerra, F. (2000). New technologies for the georeferenced visualization of historic cartography. International Archives of Photogrammetry and Remote Sensing. Amsterdam, XXXIII, B5, 339-346.
• Hebdaś, J. (2001). Przedstawianie zabudowy na współczesnych polskich mapach topograficznych. Polski Przegląd Kartograficzny, 33(2), 127-136.
• Jancewicz, K., Traczyk, A., & Migoń, P. (2021). Landform modifications within an intramontane urban landscape due to industrial activity, Wałbrzych, SW Poland. Journal of Maps, 17(4), 174-201. https://doi.org/10.1080/17445647.2020.1805805
• Janicka, J. (2012). Odporna na błędy grube transformacja Helmerta ze zmodyfikowaną korektą Hausbrandta. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, 59(1), 159-168.
• Kadaj, R. J. (2000). Rady na układy. Zasady transformacji współrzędnych pomiędzy różnymi układami kartograficznymi na obszarze Polski. Geodeta, 9(64), 14-18.
• Kadaj, R. J. (2002). Polskie układy współrzędnych. Formuły transformacyjne, algorytmy i programy. AlgoRes soft.
• Klassen Pater, J. (2002). Ojczyzna dla przybyszów: wprowadzenie do historii mennonitów w Polsce i Prusach. ABORA.
• Kozieł, Z. (1997). Concerning the need for development of the geomatic research method. Geodezja i Kartografia, 46(3), 217-224.
• Kubiak-Wójcicka, K., Piątkowski, K., & Juśkiewicz, W. W. (2021). Lake surface changes of the Osa River catchment (northern Poland), 1900-2010. Journal of Maps, 17(2), 18-29. https://doi.org/10.1080/17445647.2020.1857856
• Kuna, J. (2018). ‘Partially compiled’ maps 1:25,000 by Polish Military Geographical Institute (1919-1939) Polish Cartographical Review, 50(1), 31-46. https://doi.org/10.2478/pcr-2018-0003
• Kusiak, W. (2013). Geograficzne, przyrodnicze, gospodarcze, rolnicze, historyczne i inne nazwy z obszaru Puszczy Noteckiej. Studia i Materiały Ośrodka Kultury Leśnej, 12, 61-72.
• Kusiak, W., & Dymek-Kusiak, A. (2002). Puszcza Notecka monografia przyrodniczo-gospodarcza. Wydawnictwo Przegląd Leśniczy.
• Kusiak, W., & Mysiak, W. (2019). Przedwojenna granica polsko-niemiecka (1920–1939) jako narzędzie edukacji historycznej i promocji turystyki na terenie Puszczy Noteckiej. Przegląd Leśniczy, 29(12), 26-29.
• Lasy Państwowe. (2022, September 15). Leśne kompleksy promocyjne. https://www.lasy.gov.pl/pl/nasze-lasy/lesne-kompleksy-promocyjne
• Lieskovský, J., Kaim, D., Balázs, P., Boltižiar, M., Chmiel, M., Grabska, E., Király, G., Konkoly-Gyuró, E., Kozak, J., Antalová, K., Kuchma, T., Mackovčin, P., Mojses, M., Munteanu, C., Ostafin, K., Ostapowicz, K., Shandra, O., Stych, P., & Radeloff, V. C. (2018). Historical land use dataset of the Carpathian region (1819–1980). Journal of Maps, 14(2), 644-651. https://doi.org/10.1080/17445647.2018.1502099
• Lorek, D. (2017). Ocena doboru metod implementacji XIX-wiecznych map topograficznych do współczesnego układu współrzędnych w aplikacji Qgis. Badania Fizjograficzne. R. VIII - Seria A - Geografia Fizyczna (A68), 47-59.
• Lorek, D., & Medyńska-Gulij, B. (2020). Scope of information in the legends of topographical maps in the nineteenth century - Urmesstischblätter. The Cartographic Journal, 57(2), 113-129. https://doi.org/10.1080/00087041.2018.1547471
• Ławniczak, R. & Kubiak, J. (2016). Geometric accuracy of topographical objects at Polish topographic maps. Geodesy and Cartography, 65(1), 55-66. https://doi.org/10.1515/geocart-2016-0003
• Ławniczak, R., & Kubiak J. (2021). Changes in the settlement network in the Noteć Forest (Poland) in a historical perspective. Journal of Maps. 17(1), 14-22. https://doi.org/10.1080/17445647.2020.1866701
• Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii. (2021). Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficznych, a także standardowych opracowań kartograficznych [The regulation of the Minister of Economic Development and Technology of 27 July 2021 on topographic objects database, general geographic objects database and standard maps]. (Dz.U. 2021 poz. 1412).
• Molewski, P. (2021). Anthropogenic degradation of dunes within a city: a disappearing feature of the cultural landscape of Toruń (Poland). Journal of Maps, 17(4), 162-169. https://doi.org/10.1080/17445647.2020.1736196
• Molnár, G., Timár, G., & Biszak, E. (2014). Can the First Military Survey maps of the Habsburg Empire (1763–1790) be georeferenced by an accuracy of 200 meters? 9th International Workshop on Digital Approaches to Cartographic Heritage Budapest, Budapest, Hungary, 4-5 September, 127-132. https://www.arcanum.com/media/uploads/mapire/pub/1survey_molnar_et_al.pdf
• Nita, J., & Myga-Piątek, U. (2012). Rola GIS w ocenie historycznych opracowań kartograficznych na przykładzie Wyżyny Częstochowskiej. Źródła kartograficzne w badaniach krajobrazu kulturowego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 16, 116-135.
• Ostrowski, W. (1994). Problematyka prezentacji osadnictwa na mapach topograficznych w skalach 1:10 000 do 1:200 000. IX Szkoła Kartograficzna, Polska kartografia map topograficznych, Komorowo, Poland, 10–14 październik, 142-147.
• Panecki, T. (2014). Problemy kalibracji mapy szczegółowej Polski w skali 1:25 000 Wojskowego Instytutu Geograficznego w Warszawie. Polski Przegląd Kartograficzny, 46(2), 162-172.
• Pietruńko, G., & Bańkowski, J. (2005). Mapy w gospodarce leśnej. In W. Pawlak & W. Spallek (Eds.), Projektowanie i redakcja map. Główne problemy współczesnej kartografii (pp. 122-139). Uniwersytet Wrocławski.
• Plit, J. (2006). Analiza historyczna jako źródło informacji o środowisku przyrodniczym. Regionalne Studia Ekologiczno-Krajobrazowe. Problemy Ekologii Krajobrazu, 16(1), 217-226.
• Polska Niezwykła. (2022a, September 25). http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,2,-1,-1,-1,-1,-1,dębowiec.html
• Polska Niezwykła. (2022b, September 25). http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,bronice.html
• Przewoźny, J., & Przewoźny, W. (2009). Szlakiem olędrów w północnej Wielkopolsce. Wydawnictwo Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury.
• Rusiński, W. (1947). Osady tzw. ‘Olędrów’ w dawnym województwie poznańskim. Polska Akademia Umiejętności.
• Stankiewicz, M. (2013). Zarys historii produkcji polskich urzędowych map topograficznych. In R. Olszewski & D. Gotlib (Eds.), Rola bazy danych obiektów topograficznych w tworzeniu infrastruktury informacji przestrzennej w Polsce (pp. 26-33). Główny Urząd Geodezji i Kartografii.
• Stankiewicz, W., & Głażewski, A. (2000). Współczesne mapy topograficzne w wersji cywilnej. Kartografia Polska u progu XXI wieku. Materiały Ogólnopolskich Konferencji Kartograficznych, 22, Warszawa, Poland, 8-9 grudzień, 7-32.
• Szady, B. (2018). Dawna mapa jako źródło w badaniach geograficzno-historycznych w Polsce. Kwartalnik historii kultury materialnej, 66(2), 129-142.
• Szałygin, J. (2002). Kolonizacja ‘olęderska’ w Polsce - niedoceniany fenomen. Opcja na prawo, (7-8).
• Targowski, M. (2016). Osadnictwo olęderskie w Polsce - jego rozwój i specyfika. In A. Pabian & M. Targowski (Eds.), Olędrzy - osadnicy znad Wisły. Sąsiedzi bliscy i obcy (pp. 11-26). Fundacja Ośrodek Inicjatyw Społecznych ANRO.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023)