Charakterystyka zbiorowisk użytków zielonych małej zlewni sudeckiej w Boguszynie na tle warunków przyrodniczych

• Autorzy: Helis M. , Paszkiewicz-Jasińska A.

Warianty tytułu

EN

Characteristics of grassland communities in a small catchment of the Sudety Mountains in Boguszyn on the background of natural conditions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę zbiorowisk użytków zielonych (skład florystyczny, bogactwo gatunkowe i różnorodność florystyczną), wykorzystywanych rolniczo, na tle warunków przyrodniczych małej zlewni sudeckiej w Boguszynie. Na podstawie zdjęć fitosocjologicznych wyróżniono zbiorowiska użytków zielonych należących do klasy Molinio-Arrhenatheretea i rzędu Arrhenatheretalia: zespół Arrhenatheretum elatioris oraz dwa zbiorowiska z gatunkiem dominującym - Poa pratensis-Festuca rubra i z Agrostis capillaris. Fitocenozy te charakteryzują się zróżnicowanym bogactwem gatunkowym (50-74 gatunków ogółem). Największą liczbę gatunków stwierdzono na łące użytkowanej kośno-pastwiskowo z dominacją Agrostis capillaris. Wartości wskaźnika H' wyróżnionych zbiorowisk zawierają się w granicach 2,00÷2,37, a największą jego wartość stwierdzono w zbiorowisku Poa pratensis-Festuca rubra. Wyróżnione zbiorowiska wykształciły się na stokach słabo nachylonych, o ekspozycjach w przewadze południowych, o umiarkowanych wartościach nasłonecznienia, głównie na glebach brunatnych właściwych. Większość z tych zbiorowisk to użytki zielone pochodzenia porolnego, co przekłada się na ich skład gatunkowy. Na skład gatunkowy użytków zielonych i ich bogactwo miały wpływ czynniki przyrodnicze, sposób użytkowania oraz ich geneza.

EN

The paper presents the characteristics of natural grassland communities (floristic composition, species richness and floristic diversity) used for agriculture, located in the basin of the Sudety (142 ha), the edge of Klodzko Valley in Boguszyn, on the background of natural conditions. To accomplish this task we used cartographic data, which was converted to digital form and after that placed into GIS (Geographic Information System). Soil conditions were obtained from agricultural soil maps on a scale of 1:5000. Digital Terrain Model was obtained by interpolation and conversion of elevation data derived from the basic map scale of 1:1000, topographic maps at a scale of 1:10 000 and tacheometric image. The current map of land use has been developed base on the cadastral map of land and buildings, on local observations and data obtained from the Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture. Result of the cartographic attribute transformation base on Śtružka method is total solar radiation map, allowing parameterized slopes with regard of insolation. The resulting cartographic data and their derivatives obtained by the transformation of the model were compared with the result of floristic and phytosociological research conducted on grassland, used for agricultural purposes. The resulting material was used to distinctions of meadow communities and assessing their species richness and floristic diversity (index H'). On the basis of phytosociological relevés made with the Braun-Blanquet method, communities of the studied grasslands were ascribed to the Molinio-Arrhenatheretea and the order Arrhenatheretalia: Arrhenatheretum elatioris association and two communities with dominating species - Poa pratensis-Festuca rubra and Agrostis capillaris. Phytocoenoses are characterized by diverse species richness (50-74 species in total). The greater number of species were found in the meadow used mown-grazed with Agrostis capillaris domination. The index of floristic diversity varied between 2.00 and 2.37, with the highest one observed in Poa pratensis-Festuca rubra community. Distinguished grassland communities have developed on the slopes weakly sloping, the exposures in predominantly southern sunshine and mild values of insolations, on mainly cambisoils. Most of these grassland communities is after arable origin. Distinguished on the species composition of grassland communities and their wealth has been influenced by natural factors, usage, and their genesis. Influence on species composition and its abundance of distinguished grasslands has been natural conditions, usage and origin.

Słowa kluczowe

PL

system informacji geograficznej; GIS; czynniki fizyczno-geograficzne; czynniki przyrodnicze; mała zlewnia sudecka; zbiorowiska użytków zielonych; wartość przyrodnicza

EN

natural conditions; little Sudety basin; grassland communities; natural values; geographic information system (GIS); GIS

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
• Czasopismo: Inżynieria i Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 18, nr 1
• Strony: 83--96
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Helis M.

• Dolnośląski Ośrodek Badawczy we Wrocławiu, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, ul. Z. Berlinga 7, 51-209 Wrocław

autor

Paszkiewicz-Jasińska A.

• Dolnośląski Ośrodek Badawczy we Wrocławiu, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, ul. Z. Berlinga 7, 51-209 Wrocław

Bibliografia

• [1] Wellstein C., Otte A., Wajdhardt R., Impact of site and management on the diversity of central European mesic grassland, Agriculture, Ecosystem and Environment 2007, 122, 203-210.
• [2] Zarzycki J., Sposób użytkowania gruntów w przeszłości (XIX i koniec XX w.) jako czynnik kształtujący aktualny stan roślinności łąkowej w paśmie Radziejowej (Beskid Sądecki), Roczniki Bieszczadzkie 2011, 19, 37-46.
• [3] Pławska-Olejniczak J., Żywiczka A., Wpływ wypasu koników polskich i szkockiego bydła górskiego na florę naczyniową ekstensywnie użytkowanych Łąk Skoszewskich, Łąkarstwo w Polsce 2009, 12, 131-140.
• [4] Rogalski M., Wieczorek A., Kardyńska S., Płatek K., Wpływ pasących się zwierząt na bioróżnorodność florystyczną runi, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 2001, 478, 65-70.
• [5] Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2000.
• [6] Mapa ewidencji gruntów i budynków powiatu kłodzkiego, Geodeta powiatu kłodzkiego, wersja elektroniczna, opis atrybutowy: bonitacja i numery działek, Kłodzko 2009.
• [7] Mapa topograficzna układu 1965, skala 1:10 000, GUGiK, Warszawa 1989 r. (wersja elektroniczna).
• [8] Hutchinson M.F., A new procedure for gridding elevation and stream line data with automatic removal of spurious pits, Journal of Hydrology 1989, 106, 211-232.
• [9] Mapy glebowo-rolnicze powiatu kłodzkiego w skali 1:5000 (cięcie arkuszowo-obrębowe), Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Wrocław 1973.
• [10] Śtružka V., Metody badań bioklimatycznych, Przegląd zagranicznej literatury geograficznej, Zagadnienia klimatologii 3, PA, Warszawa 1959, 170-195.
• [11] Pawłowski B., Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania, [w:] Szata roślinna Polski, T. 1, red. W. Szafer, K. Zarzycki, PWN, Warszawa 1972, 237-269.
• [12] Dzwonko Z., Przewodnik do badań fitosocjologicznych, Vademecum Geobotanicum, Inst. Bot. UJ, Wydawnictwo Sorus, Poznań-Krakow 2007.
• [13] Tichỳ L., Juice, software for vegetation classification, Journal of Vegetation Scence 2002, 13, 451-453.
• [14] Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2007.
• [15] Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając M., Flowering plants and Pteridophytes of Poland - a checklist - W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Krakow 2002, 442.
• [16] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin, DzU 2014, poz. 1409.
• [17] Krebs Ch., Ekologia, Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2007.
• [18] Grynia M., Kryszak A., Ocena geobotaniczna zbiorowisk łąkowych Obniżenia Dusznickiego oraz Gór Bystrzyckich, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 1996, 442, 97-104.
• [19] Kryszak A., Kryszak J., Strychalska A., Natural and use value of meadow communities of mountain and lowland regions, Grassland Science in Europe 2011, 16, 490-492.
• [20] Nadolna L., Wartości przyrodnicze sudeckich użytków zielonych o zróżnicowanym sposobie użytkowania na tle warunków siedliskowych i fizjograficznych, Woda Środowisko Obszary Wiejskie 2012, 10, 4(32), 307-318.
• [21] Paszkiewicz-Jasińska A., Nadolna L., Zbiorowiska łąkowe w powiecie wałbrzyskim - możliwości ich ochrony w ramach pakietów przyrodniczych programu rolnośrodowiskowego, Woda Środowisko Obszary Wiejskie 2013, 13, 1(41), 115-128.
• [22] Żyszkowska M., Nadolna L., Paszkiewicz-Jasińska A., Charakterystyka zbiorowisk użytków zielonych Gór Suchych (Sudety) pod kątem zróżnicowanego gospodarowania, Acta Botanica Silesiaca 2011, 6, 115-124.
• [23] Żyszkowska M., Paszkiewicz-Jasińska A., An assessment of the natural value of selected meadow-pasture communities in the Middle Sudetes region, Journal of Water and Land Development 2011, 15, 53-64.
• [24] Paszkiewicz-Jasińska A., Natural and utility characteristic of Sudetes grasslands used in extensive beef cattle breeding, Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering 2014, 59(4).
• [25] Paszkiewicz-Jasińska A., Walory krajobrazowe i wartość przyrodnicza zbiorowisk łąkowych obszaru Natura 2000 „Ostoja Nietoperzy Gór Sowich”, Inżynieria Ekologiczna 2013, 33, 96-103.
• [26] Paszkiewicz-Jasińska A., Żyszkowska M., Charakterystyka i ocena stopnia synantropizacji zbiorowisk łąkowych Gór Sowich (Sudety Środkowe), Acta Botanica Silesiaca 2011, 7, 37-47.
• [27] Nadolna L., Znaczenie sudeckich pastwisk w ochronie różnorodności florystycznej i wartości użytkowej, Inżynieria Ekologiczna 2013, 43, 77-85.
• [28] Żyszkowska M., Chronione gatunki roślin i siedliska użytków zielonych w dolinie rzeki górskiej - Bystrzycy Dusznickiej, Woda Środowisko Obszary Wiejskie 2006, 6, 2(18), 387-396.
• [29] Kostuch R., Przyczyny występowania różnorodności florystycznej ekosystemów trawiastych, Annales UMCS, Sectio E. Suppl. L 1995, 23-32.
• [30] Kostuch R., Przyrodnicze podstawy gospodarki łąkowo-pastwiskowej w górach, PWRiL, Warszawa 1976.