Węgiel brunatny w łuku Mużakowa – warunki sedymentacji, pozycja stratygraficzna, znaczenie złożowe

• Autorzy: Kasiński J. R. , Słodkowska B.

Warianty tytułu

EN

Lignite seams in the Muskau arch - sedimentation conditions, stratigraphic position, deposits importance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W strefie zaburzeń glacitektonicznych Łuku Mużakowa, na obszarze występowania bogatych złóż węgla brunatnego na obszarze Polski, Brandenburgii i Saksonii (Zagłębie Lubuskie i Zagłębie Dolnołużyckie), osady czwartorzędowe i znaczna część osadów neogeńskich uległy intensywnym deformacjom, W ich efekcie fragmenty kilku pokładów węgla brunatnego zostały wydźwignięte ku powierzchni w postaci łusek i stromych fałdów glacitektonicznych. Struktury te stanowiły w przeszłości przedmiot eksploatacji po obu stronach granicy. Badania palinostratygraficzne pozwoliły stwierdzić, że w skład struktur tektonicznych zostały zaangażowane trzy pokłady węgla z wyższej części profilu neogenu: I pokład środkowopolski. IIA pokład lubiński i II pokład łużycki. Pokłady węgla z niższej części profilu (III pokład ścianwski i IV pokład dąbrowski) nie zostały zaburzone. Liczne świadectwa wpływów morskich w zapisie palinologicznym, mikro- i makrofaunistycznym oraz sedymentologicznym pozwalają stwierdzić, że obszar zachodniej części Ziemi Lubuskiej był w miocenie kilkukrotnie inkorporowany w obręb Zatoki Brandenburskiej Morza Północnego.

EN

On the area of occurrence of rich lignite deposits in Western Poland, Brandenburg and Saxony, in the glaciotectonic deformation zone of the Muskau Arch, both Quaternary and the younger part of the Neogene sediments were extensively deformed. During this process, many fragments of some lignite seams have been uplifted to the soil surface in form of slices and steep glaciotectonic folds. These structures were formerly a subject of mining. Palynological studies displayed than three lignite seams have been involved within glaciotectonic structures. There were: 1st Mid-polish Seam, 2nd A Lubin Seam, and 2nd Lusatian Seam. The lignite seams from the lower part of Neogene 3rd Ścinawa Seam and 4th Dąbrowa Seam has been undeformed. Frequent marine influx are evidenced in palynological, micro- and macrofaunistic and sedimentary record. It confirms that this area was several times incorporated inside area of the Brandenburg Gulf of the North Sea.

Słowa kluczowe

PL

Łuk Mużakowa; pokłady węgla neogeńskie; procesy glacitektoniczne; wpływy morskie

EN

Muskau Arch; neogene lignite seams; glaciotectonic processes; marine impact

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2017
• Tom: R. 58, nr 3
• Strony: 20--31
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz.

Twórcy

autor

Kasiński J. R.

• Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Słodkowska B.

• Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

Bibliografia

• [1] Worms, T., Kupetz, M., 2010. Der Nationale Geopark Muskauer Faltenbogen – Geopark Narodowy Łuk Mużakowa. Schrifenreiche der Deutschen Gesellschaft für Geowissenschaften, 62; 16-22
• [2] Kupetz M., Keßler J., 1997. Eismächtigkeitsabschätzung für den „Muskauer Gletscher”. Freib. Forschungshf., C:470; 53-64, Freiberg
• [3] Kupetz M., 1997. Geologischer Bau und Genese der Stauchendermoräne Muskauer Falten bogen. Brandenburgische Geowiss. Beitr., 4:2; 1-19, Kleinmachnow
• [4] Alexovsky, W., Standke G., Suhr P., 1989. Beitrag zur weiteren lithostratigraphischen Kar tier gliederung des Tertiärprofiles in der Niederlausitz. Geoprofil, 1:1; 57-62, Freiberg
• [5] Standke G., 1996. Stratygrafia i facje dolnołużyckiej serii trzeciorzędowej. Przegl. Geol. 44:12; 1223-1228, Warszawa
• [6] Słodkowska B. 2014. The Miocene climatic changes in the western Poland in the palynological record. 9th European Palaeobotany – Palynology Conference, 26-31.08.2014, Padova – Italy, 251
• [7] Piwocki M., Ziembińska-Tworzydło M., 1995. Litostratygrafia i poziomy sporowo-pyłkowe neogenu na Niżu Polskim. Przegl. Geol., 43:11; 916-927, Warszawa. Warszawa
• [8] Strauss, C., 1991. Taxonomie und Biostratigraphie des marinen Mikroplanktons min organischer Wandung im Oligo-Miozän Ostdeutschlands, Dr. rer. Nat. Diss., 155 p., Bergakademie, Freiberg
• [9] Standke G., Rascher J., Strauss C., 1993. Relative sea-level fluctuations and brown-coal form ation around the Early/Middle Miocene boundary in the Lusatian Brown-Coal District. Geol. Rundsch., 82:2; 295-305, Berlin
• [10] Słodkowska B. 1995. Rozwój paleoflory, biostratygrafia i paleogeografia trzeciorzędowej formacji węgla brunatnego w Polsce Zachodniej. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa
• [11] Kasiński J.R., 2005. Zapis sedymentacyjny wpływów morskich w mioceńskiej asocjacji bru nat no węglo wej w rejonie Łuku Mużakowa. In: I. Lipiarski [ed.]: “28. Symp.: Geologia forma cji węglo nośnych Polski”, 28; 39-46, Akad. Górn.-Hutn., Kraków
• [12] Osijuk D., 1979. Cechy sedymentacji mioceńskich osadów węglonośnych na podstawie wy bra nych przykładów z obszarów zachodniej i środkowej Polski. Biul. Inst. Geol., 320; 56-131, Warszawa
• [13] Piwocki, M., Badura, J., Przybylski, B., 2004. Neogen. In: Budowa geologiczna Polski, stratygrafia, kenozoik: paleogen i neogen. 1:3a, 71-133, Państw. Inst. Geol., Warszawa
• [14] Woźny, E., 1962. Fauna mioceńska z okolic Bolesławca (Dolny Śląsk). Prace Inst. Geol., 30; 225-233, Warszawa
• [15] Osijuk D., 1970. Cechy sedymentacji mioceńskich osadów węglonośnych na podstawie wybranych przykładów z zachodniej i środkowej Polski. Rozprawa doktorska. 191pp., Arch. Inst. Geol. Podstaw. Uniw. Warszawskiego, Warszawa
• [16] Sadowska A. 1977. Roślinność i stratygrafia górnomioceńskich pokładów węgla brunatnego Polski południowo-zachodniej. Acta Palaeobot., 18;1; 87-122
• [17] Dyjor, S., 1968. Poziomy morskie w obrębie serii iłów poznańskich, Kwart. Geol., 12:4; 941-957, Warszawa
• [18] Dyjor, S., 1969. Budowa geologiczna zaburzonej glacitektonicznie strefy Mirostowic koło Żar (Ziemia Lubuska). Acta Univ. Wratisl., 86; 3-58, Wrocław
• [19] Dyjor, S., 1970. Seria poznańska w Polsce zachodniej. Kwart. Geol., 14:4; 819-835, Warszawa
• [20] Łuczkowska, E., Dyjor, S., 1971. Mikrofauna utworów trzeciorzędowych serii poznanskiej Dolnego Śląska. Rocznik Pol. Tow. Geol., 41:2, 337-358, Kraków
• [21] Suhr, P., 1982. Ophiomorpha nodosa Lundgren 1891im Miozän der Lausitz. Abh. Staatl. Mus. f. Mineralogie u. Geologie zu Dresden, 21; 173-176, Leipzig
• [22] Ciuk E., Piwocki m., 1990. Map of brown-coal deposits and prospect areas in Poland, scale 1:500 000. 22 p., Państw. Inst. Geol., Warszawa
• [23] Kasiński J.R., 2006. Złoża węgla brunatnego na obszarze Łuku Mużakowa – budowa geologiczna, dawne górnictwo, stan obecny, przyszłość. In: I. Lipiarski [ed.]: “29. Symp.: Geologia formacji węglonośnych Polski”, 29; 43-56, Akad. Górn.-Hutn., Kraków
• [24] Pietzsch K., 1925. Die Braunkohlen Deutschlands. 488 p., Borntraeger, Berlin
• [25] Klein G., 1927. Handbuch für den Deutschen Braunkohlenbergbau, 1:3; 1-511, Halle
• [26] Żaba J., 1976. Zarys historii eksploatacji surowców mineralnych na terenie województwa zielonogórskiego. Zesz. Nauk. Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Zielonej Górze – Budownictwo, 43:8; 107-133, Zielona Góra
• [27] Illner F., 1928. Das braunkohlenvorkommen bei Tzschöppeln, O.-L.. Abh. Nartur forsch. Ges. Gör litz, 30:2; 89-144, Görlitz
• [28] Dyjor S., Chlebowski W., 1973. Budowa geologiczna polskiej części Łuku Mużakowa. Acta. Univ. Wratislaviensis., Prace Geol.-Mineral.. 192:3; 3-41, Wrocław
• [29] Frankiewicz, J.K., 1982. Utwory mioceńskie w strefie uskokowej środkowej Odry między Lubinem a Bytomiem Odrzańskim (bez warstw poznańskich). Geol. Sudetica, 17:1-2; 7-56, Warszawa

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018)