Porównanie metod bioindykacyjnych w ocenie stopnia zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi w Warszawie

• Autorzy: Baczewska A. H. , Dmuchowski W. , Gworek B. , Dąbrowski P. , Brągoszewska P.

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2016.3.1

Warianty tytułu

EN

Comparison of bioindication methods for assessing the level of air pollution with heavy metals in Warsaw

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Oceniono wpływ przemysłowego i drogowego źródła emisji na rozprzestrzenianie się zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi (Pb, Zn, Cd i Cr), charakterystycznymi dla obszarów narażonych na emisje pochodzenia antropogenicznego, z wykorzystaniem dwóch metod bioindykacyjnych. Zastosowano metodę moss bag polegającą na określeniu zawartości metali w eksponowanym mchu (Sphagnum Falla H. Klinggr.) oraz w igłach sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Wykazano, że przestrzenny obraz zanieczyszczeń uzyskany dwiema metodami był podobny. Igły sosny akumulowały mniej metali niż mech. Największe różnice stwierdzono dla Pb. Mech akumulował 45–345% więcej tego pierwiastka niż igły sosny. Rejon huty ArcelorMittal należy uznać za w znacznym stopniu zanieczyszczony metalami ciężkimi. Zawartości tych metali w eksponowanym mchu i igłach sosny były znacznie większe niż dla innych lokalizacji (droga wojewódzka, osiedle mieszkaniowe i Puszcza Białowieska jako teren kontrolny). Wykazano, że wraz ze zwiększaniem odległości od huty i drogi zawartość metali w bioindykatorach znacznie się zmniejszała.

EN

The Pb, Zn, Cd and Cr contents were detd. in moss samples (Sphagnum fallax H. Klinggr.) and pine needles (Pinus sylvestris L.) collected near the sources of pollution (steel mill, provincial road, housing estate). The pine needles accumulated smaller amts. of metals than the moss. The biggest differences were found for Pb. The contents of heavy metals in bioindicators placed in around steel mill were approx. twice higher than those in other locations. Along with increasing distance from the source of pollution, the metal contents in bioindicators significantly decreased.

Słowa kluczowe

PL

metody bioindykacyjne; zanieczyszczenie środowiska; metale ciężkie

EN

bioindication method; air pollution; heavy metals

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 95, nr 3
• Strony: 334--338
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., rys., wykr., tab.

Twórcy

autor

Baczewska A. H.

• Polska Akademia Nauk Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej w Powsinie, ul. Prawdziwka 2, 02-973 Warszawa

autor

Dmuchowski W.

• Polska Akademia Nauk Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej, Warszawa
• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa

autor

Gworek B.

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Dąbrowski P.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa

autor

Brągoszewska P.

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

Bibliografia

• [1] B. Wolterbeek, Environ. Pollut. 2002, 120, 11.
• [2] D.H. Brown, G. Brǔmelis, Sci. Total Environ. 1996, 187, 153.
• [3] W. Chmielewski, W. Dmuchowski, S. Supłat, Ocena zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi na terenie Bielska Białej na podstawie metody bioindykacyjnej, Sprawozdanie z badań, Ogród Botaniczny PAN, 1992.
• [4] M. Badurek, Skażenie związkami talu i ołowiu wybranych biotycznych elementów ekosystemów w strefie oddziaływania emisji z KGH ‘Bolesław’ (Bukowno koło Olkusza), praca magisterska, Uniwersytet Warszawski, 1999.
• [5] Y.M. Chen Fang, Y. Yan, B.J. Chen, Environ. Sci. 2014, 25, nr 5, 1901.
• [6] K. Grodzińska, G. Szarek-Łukaszewska, B. Godzik, Sci. Total Environ. 1999, 229, 41.
• [7] H. Salo, M.S. Bu’cko, E. Vaahtovuo, J. Limo, J. Mäkinen, L.J. Pesonen, J. Geochem. Explor. 2012, 115, 69.
• [8] G.T. Goodman, T.M. Roberts, Nature 1971, 231, nr 4, 287.
• [9] H.M.C.F. Tavares, M.T.S.D. Vasconcelos, Toxicol. Environ. Chem. 1996, 54, 195.
• [10] H.G. Zechmeister, K. Grodzińska, G. Szarek-Łukaszewska, [w:] Bioindicators and biomonitors (red. B.A. Markert, H.G. Breure, H.G. Zechmeister), Elsevier Science, Amsterdam 2003.
• [11] W. Dmuchowski, A. Bytnerowicz, Environ. Pollut. 2009, 157, nr 12, 3413.
• [12] S.N. Linzon, B.L. Chai, P.J. Temple, R.G. Pearson, M.L. Smith, J. Air Pollut. Control Asses. 1979, 26, 650.
• [13] Environmental Data Report, United Nation Environment Programme, Blackwell, Oxford 1989/90.
• [14] E. Steinnes, N. Lukina, V. Nikonov, D. Aamlid, O. Royset, Environ. Monit. Assess. 2000, 60, 71.
• [15] W. Dmuchowski, A. Bytnerowicz, Environ. Pollut. 1995, 87, 87.
• [16] W. Dmuchowski, D. Gozdowski, A.H. Baczewska, J. Hazard. Mater. 2011, 197, 109.
• [17] M. Lodenius, K. Laaksovirta, Ann. Bot. Fennici 1988, 16, 7.
• [18] B. Molski W. Dmuchowski, Rep. Kevo Subarctic Res. Stat. 1990, 21, 27.
• [19] J. Zwoliński, I. Matuszczyk, B. Zwolińska, Folia Forestalia polonica, Series A, Forestry 1998, 40, 48.
• [20] Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim. Raport za rok 2014, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie.
• [21] W. Dmuchowski, B. Gworek, D. Gozdowski, A.H. Baczewska, D. Maciaszek, Przem. Chem. 2011, 90, nr 2, 92.
• [22] D.C. Adriano, Trace elements in the terrestrial environment, Springer- Verlag, New York 1996.
• [23] Dyrektywa Rady 87/416/EWG z dnia 21 lipca 1987 r., zmieniająca dyrektywę 85/210/EWG w sprawie zbliżenia przepisów prawa państw członkowskich dotyczących zawartości ołowiu w benzynie.
• [24] M. Kardas, Ekonomika Organizacja Przedsiębiorstwa 2008, nr 10, 79.
• [25] www.wios.warszawa.pl, data dostępu 5 maja 2014 r.
• [26] S.E. Allen, W.H.N. Grimsha, J.A. Parkinson, C. Quarmby, Chemical analysis of ecological materials, Blackwell Scientific Publications, Oxford 1974.
• [27] Perkin Elmer, Bodeneewerk, Pub. B. 1990, 353, 233.
• [28] B. Kieliszewska-Rokicka, W. Dmuchowski, E. Kurczyńska, [w:] Reakcje biologiczne drzew na zanieczyszczenia przemysłowe (red. R. Siwicki), wyd. Bogucki, Poznań 2001.
• [29] M.H. Martin, P.J. Coughtrey, Biological monitoring of heavy metal pollution. Land and air, Applied Science Publishers, London, New York 1982.
• [30] W. Dmuchowski, Use of plant bioindicators in assessment of environmental contamination with heavy metals. Reports of the Botanical Garden of the Polish Academy of Sciences, Series: Monographs and Treatises, Warszawa-Powsin 2005.
• [31] A. Kabata-Pendias, Trace elements in soils and plants, CRC Press, Boca Raton, USA, 2001.
• [32] European Union emission inventory report 1990–2013 under the UNECE Convention on Long-range Transboundary Air Pollution (LRTAP). Technical report No 8/2015, European Environment Agency, Copenhagen, Denmark, 2015.
• [33] A.L. Page, F. Bingham, A. Chang, [w:] Effect of heavy metal pollution on plants (red. N.W. Lepp), Applied Science Publishers, London 1981.
• [34] W.H. Smith, Air pollution and forest. Interaction between air contaminants and forest ecosystems, Springer-Verlag, New York 1981.
• [35] J. Greszta, A. Gruszka, M. Kowalkowska, Wpływ imisji na ekosystem, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 2002.
• [36] B. Gworek, P. Dąbrowski, B. Poniecka, J. Wrzosek, Przem. Chem. 2011, 90, nr 2, 267.
• [37] M. Wierzbicka, Plant Cell Environ. 1987, 10, 17.
• [38] A. Woźny, Ołów w komórkach roślinnych. Pobieranie, reakcje, odporność, Wyd. Sorus, Poznań 1999.
• [39] H. Terelak, T. Stuczyński, T. Motowicka-Terelak, M. Piotrowska, Arch. Ochr. Środ. 1997, 23, nr 3/4, 167.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.