Monumentalizm odzyskany, czyli anastyloza filarowych funeralnych pomników z Mariny El-Alamein

• Autorzy: Czerner R.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc150301

Warianty tytułu

EN

The monumentality retrieved, in other words the anastylosis of the pillar funerary monuments of Marina El-Alamein

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Filarowe grobowce, datowane na II w. p.n.e.–I w. n.e., są najbardziej charakterystycznymi zabytkami hellenistyczno-rzymskiego miasta odkrytego na stanowisku Marina El-Alamein w Egipcie. Wyjątkowo silną ekspresję, mimo stosunkowo niedużych rozmiarów, osiągały one dzięki szczególnej koncepcji architektonicznej. Polega ona na przedstawieniu kompletnego architektonicznego porządku w postaci pojedynczego filara lub kolumny. Jej analogie są sporadyczne. Formy dekoracji grobowców są hellenistyczne, mają rodowód aleksandryjski i wiązać je należy z początkowym okresem antycznego miasta. Ich specyficzne uproszczenie i geometryczna stylizacja wzmagają architektoniczną ekspresję. Spośród kilku odkrytych w latach 1987–1994 przez Polską Misję Archeologiczną Uniwersytetu Warszawskiego, odsłoniętych jako całkowicie zwalone, pięć zrekonstruowano metodą anastylozy przez kolejne polsko-egipskie misje konserwatorskie. Dzięki monumentalności są uważane dziś za główne zabytki stanowiska archeologicznego. W artykule przedstawiono historię odkrycia pomników, ideę ich architektonicznej formy i poszukiwania jej rodowodu. Omówiono kwestię anastylozy tych zabytków.

EN

The pillar tombs, dated back from 2nd century BC to 1st century, are the most characteristic monuments of the city from the Hellenistic Roman period excavated on the site of modern Marina El-Alamein in Egypt. Despite relatively small sizes, they achieved exceptionally strong expression thanks to the particular architectural concept. It is based on presentation of a complete architectural order in the form of a single pillar or column. Its analogues are rare. Forms of the tombs decoration are Hellenistic; they are of Alexandrian origin and should be associated to the initial period of the development of the ancient city. Their particular simplification and geometric stylization enhance the architectural expression. Among few discovered in the years 1987–1994 by the Polish Archaeological Mission of the University of Warsaw and unearthed as completely collapsed, five have been reconstructed by the anastylosis by successive Polish-Egyptian conservation missions. Thanks to their monumentality they are considered today to be the main monuments of the archaeological site. The article presents the history of the discovery of monuments, the idea of their architectural form, and attempts to find its origin. Questions of anastylosis of the monuments were discussed.

Słowa kluczowe

PL

Egipt; Marina El-Alamein; architektura hellenistyczna; groby filarowe; monumentalizm

EN

Egypt; Marina El-Alamein; Hellenistic architecture; pillar tombs; monumentality

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 3(43)
• Strony: 5--12
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys.

Twórcy

autor

Czerner R.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

Bibliografia

• [1] Daszewski W.A., Majcherek G., Sztetyłło Z., Zych I., Excavations at Marina el-Alamein 1987–1988, „Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Abteilung Kairo” 1990, Nr. 46, 16–51, pl. 10–17.
• [2] Dobrowolski J., Polish-Egyptian Restoration Mission at Marina El-Alamein in 1990, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 1991, Nr 2 (Reports 1989–1990), 44–47.
• [3] Daszewski W.A., Marina El-Alamein 1991, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 1992, Nr 3 (Reports 1991), 29–38.
• [4] Daszewski W.A., Marina El-Alamein 1994, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 1995, Nr 6 (Reports 1994), 28–36.
• [5] Dobrowolski J., Polish-Egyptian Restoration Project at Marina/ El-Alamein, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 1992, Nr 3 (Reports 1991), 39–48.
• [6] Dobrowolski J., Polish-Egyptian Restoration Mission to Marina El-Alamein, 1993, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 1994, Nr 5 (Reports 1993), 34–39.
• [7] Medeksza S. et al., Marina El-Alamein. Conservation Work in the 2003 Season, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 2004, Nr 15 (Reports 2003), 91–100.
• [8] Medeksza S. et al., Marina El-Alamein. Conservation Work in 2004, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 2005, Nr 16 (Reports 2004), 107–118.
• [9] Medeksza S., Czerner R., Bąkowska G., Mrozek M., Zambrzycki P., Grzegorek W., Krawczyk M., Marina El-Alamein. Preservation and Conservation in 2005, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 2006, Nr 17 (Reports 2005), 99–115.
• [10] Medeksza S. et al., Marina El-Alamein. Conservation and Restoration Work in 2006, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 2008, Nr 18 (Reports 2006), 69–82.
• [11] Daszewski W.A., Marina el Alamein. The Site of an Unknown Graeco-Roman Settlement on the Mediterranean Coast of Egypt, [w:] L. Krzyżanowski (red.), Archaeological Background and Conservation Problems. The Polish-Egyptian Preservation Mission at Marina 1988. The Polish Excavation Mission at Marina 1987-88, Vol. 1, State Enterprise, the Ateliers for Conservation of Cultural Property (PKZ), Warsaw 1991, 5–18.
• [12] Strabo, Geographica, wyd. i tłum. N. Biffi, L’Africa di Strabone.Libro XVII della Geografia, Edizioni dal Sud, Modugno (Bari) 1999.
• [13] Claudius Ptolemaeus, Geographia, IV, wyd. C. Müller, Paris 1901
• [14] Daszewski W.A., La nécropole de Marina El-Alamein, [w:] S. Marchegay, M.-T. Le Dihanet, J.-F. Salles (red.), Nécropoles et Pouvoir. Idéologies, pratiques et interprétations. Actes du colloque Théories de la nécropole antique, Lyon 21–25 janvier 1995, Boccard, Paris 1998, 229–242.
• [15] Knigge U., Kerameikos IX, Der Südhügel, De Gruyter, Berlin 1976. [16] Daszewski W.A., Graeco-Roman town and necropolis in Marina el-Alamein, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 2011, Nr 20 (Research 2008), 421–456.
• [17] Stucchi S., Architettura Cirenaica, Monografie di archeologia libica IX, „L’Erma” di Bretschneider, Roma 1975.
• [18] Łajtar A., Four inscriptions from Marina el-Alamein, „The Journal of Juristic Papyrology” 2005, No. 35, 99–108.
• [19] Patrich J., The Formation of the Nabatean Capital, [w:] K. Fittschen, G. Foerster (red.), Judaea and the Greco-Roman World in the Time of Herod in the Light of Archaeological Evidence, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1996, 197–218.
• [20] Callot O., Éléments d’architecture romaine à Larnaca, „Report of the Department of Antiquities Cyprus” 1988, Part 2, 219–228.
• [21] Pensabene P., Elementi Architettonici di Alessandria e di altri siti egiziani, „L’Erma” di Bretschneider, Roma 1993.
• [22] Daszewski W.A., Nouvelles recherches sur la côte Nord de l’Égypte. Un type méconnu de chapiteaux, „Études et Travaux. Travaux du Centre d’Archéologie Méditerranéenne de l’Académie Polonaise des Sciences” 1990, Nr 15, 110–124.
• [23] Sabottka M., Ausgrabungen in der West-Nekropole Alexandriens (Gabbari), [w:] G. Grimm, H. Heinen, E. Winter (red.), Das römisch-byzantinische Ägypten. Akten des Inter. Symp. 26–30 Sept. 1978 in Trier, Aegyptiaca Treverensia. Trierer Studien zum griechischrömischen Ägypten 2, Mainz am Rhein 1983, 195–203, tab. 38–43.
• [24] Laroche-Traunecker F., Chapiteaux «nabatéens», «corinthiens inachevés» ou «simplifiés»? Nouveaux exemples en Égypte, „Civilisations de l’Orient, de la Grèce et de Rome Antiques” 2000, Nr 25, 207–213.
• [25] Von Hersberg H., Konsolengeisa des Hellenismus und der frühen Kaiserzeit, „Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Römische Abteilung”, Ergänzungsheft 24, Mainz 1980.
• [26] McKenzie J., The Architecture of Alexandria and Egypt c. 300 BC to AD 700, Yale University Press, New Haven–London 2007.
• [27] Anti C., Les restaurations architectoniques de Cyrene, „Museion: Revue Internationale de Muséographie” 1932, Vol. 20, Nr 4, 69–75.