Zagrożenia związane z obecnością w żywności bakterii z rodzaju Clostridium

• Autorzy: Leja Katarzyna , Szudera-Kończal Kamila , Czaczyk Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2019.3.2

Warianty tytułu

EN

Health hazard associated with the presence of Clostridium bacteria in foods

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

O istnieniu bakterii z rodzaju Clostridium wiedział już Hipokrates wiele lat przed naszą erą. Nazwę Clostridium zawdzięczamy polskiemu mikrobiologowi Adamowi Prażmowskiemu. Obecnie wiadomo, że bakterie te są szeroko rozpowszechnione w środowisku naturalnym, a ich obecność w produktach spożywczych stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Wzrost świadomości zdrowotnej konsumentów spowodował w ostatnich latach zwiększenie zainteresowania spożywaniem produktów o minimalnym stopniu przetworzenia, co wywołało konieczność opracowania nowych technik zapewniania bezpieczeństwa mikrobiologicznego żywności, związanych także z eliminacją bakterii należących do Clostridium spp. Z drugiej strony wysoka aktywność biochemiczna bakterii z rodzaju Clostridium umożliwia ich stosowanie w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym, a także w medycynie.

EN

Clostridium bacteria were already known to Hippocrates many years before Christ. The name of the Clostridium species is owed to the Polish microbiologist, Adam Prazmowski. It is now known that these bacteria are widespread in the natural environment, and their presence in food products is a threat to human health and life. The increase in consumer health awareness has increased interest in consuming products with minimal processing in recent years, which has led to the need to develop new techniques to ensure the safety of microbiological food, including elimination of bacteria from Clostridium genera. On the other hand, the high biochemical activity of Clostridium bacteria allows them to be used in the chemical, pharmaceutical and medical industries.

Słowa kluczowe

PL

bezpieczeństwo żywności; Clostridium spp; C; botulinum; patogeny żywności

EN

food safety; Clostridium spp; C; botulinum; food pathogens

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 73, nr 3
• Strony: 10--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz.

Twórcy

autor

Leja Katarzyna

• Katedra Biotechnologii i Mikrobiologii Żywności, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

autor

Szudera-Kończal Kamila

• Katedra Biotechnologii i Mikrobiologii Żywności, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

autor

Czaczyk Katarzyna

• Katedra Biotechnologii i Mikrobiologii Żywności, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Bibliografia

• [1] Barber J.M., F.T. Robb, J.R. Webster, D.R. Woods. 1979. „Bacteriocin production by Clostridium acetobutylicum in an industrial fermentation process”. Applied and Environmental Microbiology 37 : 433-437.
• [2] Bielec D., R. Modrzewska. 2007. „Zatrucie jadem kiełbasianym wczoraj i dziś – aspekty kliniczne”. Przegląd Epidemiologiczny 61 : 505-512.
• [3] Bielec D., G. Semczuk, J., Lis J. Firych, R. Modrzewska, R. Janowski. 2002. „Epidemiologia i klinika zatruć jadem kiełbasianym chorych leczonych w Klinice Chorób Zakaźnych w Akademii Medycznej w Lublinie w latach 1999-2000”. Przegląd Epidemiologiczny 56 : 435-442.
• [4] Bigalke H., L.F. Shoer. 2000. „Clostridial neurotoxins”. W: Bacterial Protein Toxins. Handbook of Experimental Pharmacology, red. K. Aktories, I. Just, Springer-Verlag, Berlin 407-443.
• [5] Brin M.F.: 1997. „Botulinum toxin: chemistry, pharmacology, toxicity, and immunology”. Muscle & Nerve 20 : 156-168.
• [6] Buckel W.: 2005. „Clostridial enzymes and fermentation pathways”. W: Handbook on Clostridia, CRC Press LLC, Boca Raton 81-83.
• [7] Chukwu E.E., F.O. Nwaokorie, A.O. Coker, M.J. Avila-Campos, R.L. Solis, L.A. Llanco, F.T. Ogunsola. 2016. „Detection of toxigenic Clostridium perfringens and Clostridium botulinum from food sold in Lagos, Nigeria”. Anaerobe 42 : 176-181.
• [8] Clarke D.J., R.R. Moyra, J.G. Morris. 1975. „Purification of two Clostridium bacteriocins by procedures appropriate to hydrophobic proteins”. AAC 3 : 256-264.
• [9] Dahlsten E., M. Lindstrom, H. Korkeala. 2015. „Mechanism of food processing and storage-related stress tolerance in Clostridium botulinum”. Research in Microbiology 166 : 344-352.
• [10] Danyluk B., A. Bilska, P. Kirklo. 2015. „Ocena mikrobiologiczna wybranych produktów drobiowych z grupy żywności wygodnej”. Nauka Przyroda Technologie 9 (3).
• [11] Durre P. 2001. „From Pandora’s Box to Cornucopia: Clostridia – A Historical Perspective”. W: Clostridia: biotechnology and medical applications, red. H. Bahl, P. Durre. Wiley-VCH Verlag GmbH, Germany, 1-6.
• [12] Eklund F.T., L.M. Poysky, T. Mseitif, M.T. Strom. 1988. „Evidence for plasmid-mediated toxin and bacteriocin production in Clostridium botulinum type G”. Appl. Environ. Microbiol. 54 : 1405-1408.
• [13] Erickson M.C., M.P. Doyle. 2017. „The challenges of eliminating or substituting antimicrobial preservatives in foods”. Annual Review of Food Science and Technology 8 : 371-390.
• [14] European Food Safety Authority and European Centre for Disease Prevention and Control. The European Union summary report on trends and sources of zoonoses, zoonotic agents and food-borne outbreaks in 2013. EFSA Journal 2014 14 (12) : 4634.
• [15] European Food Safety Authority and European Centre for Disease Prevention and Control. The European Union summary report on trends and sources of zoonoses, zoonotic agents and food-borne outbreaks in 2014. EFSA Journal 2015 14 (12) : 4634.
• [16] European Food Safety Authority and European Centre for Disease Prevention and Control. The European Union summary report on trends and sources of zoonoses, zoonotic agents and food-borne outbreaks in 2015. EFSA Journal 2016 14 (12) : 4634.
• [17] Franciosa G., J.L. Ferreira, C.L. Hatheway. 1994. „Detection of type A, B, and E botulism neurotoxin genes in Clostridium botulinum and other Clostridium species by PCR: evidence of unexpressed type B toxin genes in type A toxigenic organisms”. Journal of Clinical Microbiology 32 : 1911-1917.
• [18] Heap J. T., J. Theys, M. Ehsaan, A.M. Kubiak, L. Dubois, K. Paesmans, L. Van Mellaert, R. Knox, S.A. Kuehne, P. Lambin, N.P. Minton. 2014. „Spores of Clostridium engineered for clinical efficacy and safety cause regression and cure of tumors in vivo”. Oncotarget 5 (7) : 1761-1769.
• [19] Jaam O.E., I. Fliss, M. Aider. 2017. „Effect of electro-activated aqueous solutions, nisin and moderate heat treatment on the inactivation of Clostridium sporogenes PA 3679 spores in green beans puree and whole green beans”. Anaerobe 173-182.
• [20] Jankovic J., M. Hallet. 1994. „Therapy with botulinum toxin”, Marcel Dekker, Inc, New York, 43-46.
• [21] Jaroszewska E., D. Pietracha, A. Misiewicz. 2014. „Patogeny człowieka w żywności pochodzenia roślinnego – wady i zalety zastosowania techniki Real-Time PCR do ich wykrywania”. Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno-Spożywczego 69 : 44-54.
• [22] Kądzielska J., P. Obuch-Woszczatyński, H. Pituch, G. Młynarczyk. 2012. „Clostridium perfringens jako czynnik etiologiczny biegunki poantybiotykowej”. Postępy Mikrobiologii 51 : 17-25.
• [23] Kręgiel D., A. Piątkiewicz, Z. Żakowska, A. Kunicka-Styczyńska. 2008. „Zanieczyszczenia mikrobiologiczne surowców”. W: Mikrobiologia Techniczna tom 2, red. Z. Libudzisz, K. Kowal, Z. Żakowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, 235-252.
• [24] Kreydon O.P., M.L. Geiges, R. Boni, G. Burg. 2000. „Botulinum toxin: from poison to medicine. A historical review”. Hautarzt 51 : 733-737.
• [25] Leja K., K. Czaczyk, K. Myszka. 2011. „Biotechnological synthesis of 1,3-propanediol using Clostridium ssp.”. African Journal of Biotechnology 10 : 11093-11101.
• [26] Leja K., K. Czaczyk, K. Myszka. 2011. „The use of microorganisms in 1,3-propanediol production”. African Journal of Microbiology Research 5 : 4652-4658.
• [27] Leja K., K. Myszka, M. Czaczyk. 2014. „Przemysłowe wykorzystanie bakterii z rodzaju Clostridium”. Postępy Mikrobiologii 53 : 15-24.
• [28] Leja L., K. Myszka, M. Olkowicz, W. Juzwa, K. Czaczyk. 2014. „Clostridium bifermentans as an aero-tolerant exponent of strictly anaerobe genera”. Advances in Microbiology 4 : 216-224.
• [29] Libudzisz Z. 2008. „Bakterie fermentacji mlekowej”. W: Mikrobiologia Techniczna, red. Z. Libudzisz, K. Kowal, Z. Żakowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, 25-58.
• [30] Lim S., N.F. Foster, T.V. Riley. 2016. „Susceptibility of Clostridium difficile to the food preservatives sodium nitrite, sodium nitrate and sodium metabisulphite”. Anaerobe 31 : 67-71.
• [31] Lindstrom M., A. Heikinheimo, P. Lahti, H. Korkeala. 2011. „Novel insights into the epidemiology of Clostridium perfringens type A food poisoning”. Food Microbiology 28 : 192-198.
• [32] Mayr E. 1969. „Principles of systematic zoology”. McGraw-Hill, New York, 34-37.
• [33] Moriishi K., M. Koura, N. Abe, N. Fujii, Y. Fujinaga, K. Inoue, K. Ogumad. 1996. „Mosaic structures of neurotoxins produced from Clostridium botulinum strain NCTC 2916”. FEMS Microbiology Letters 140 : 151-158.
• [34] Nalepa B., L.H. Markiewicz. 2017. „PCR-DGGE markers for qualitative profiling of microbiota in raw milk and ripened cheeses”. LWT – Food Science and Technology 84 : 168-174.
• [35] Nowak A., E. Ołtuszak-Walczak, T. Świtonia. 2008. „Zatrucia i zakażenia pokarmowe”. W: Mikrobiologia Techniczna, red. Z. Libudzisz, K. Kowal, Z. Żakowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, 265-288.
• [36] Nowak A., A. Piątkiewicz. 2008, „Mikrobiologiczne psucie żywności”. W: Mikrobiologia Techniczna, red. Z. Libudzisz, K. Kowal, Z. Żakowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, 235-252.
• [37] Nowicka P., A. Wojdyło, J. Oszmiański. 2014. „Zagrożenia powstające w żywności minimalnie przetworzonej i skuteczne metody ich eliminacji”. Żywność Nauka Technologia Jakość 2 : 5-18.
• [38] Num S.M., N.M. Useh. 2014. „Clostridium: pathogenic roles, industrial uses and medicinal prospects of natural products as ameliorative agents against pathogenic species”. Jordan Journal of Biological Sciences 7 : 81-94.
• [39] Parish M.E, L.R. Beuchat, T.V. Suslow, L.J. Harris, E.H. Garrett, J.N. Farber, F.F. Busta. 2003. „Methods to reduce/eliminate pathogens from fresh and fresh-cut produce”. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 2 : 161-173.
• [40] Przetaczek-Rożnowska I., M. Kuźniak. 2016. „Źródła zanieczyszczeń mikrobiologicznych ziół leczniczych i przypraw oraz metody ich dekontaminacji”. Postępy Fitoterapii 1 : 59-62.
• [41] Rodgers S. 2002. „Survival of Clostridium botulinum in hot-fill meals”. Food Service Technology 2 : 69-79.
• [42] Samul D., P. Worsztynowicz, K. Leja, W. Grajek. 2013. „Beneficial and harmful roles of bacteria from the Clostridium genus”. Acta Biochimica Polonica 60 : 515-521.
• [43] Schiavo G., M. Matteoli, C. Montecucco. 2000. „Neurotoxins affecting neuroexocytosis”. Physiological Reviews 80 : 717-766.
• [44] Ścieżyńska H., E. Maćkiw, Ł. Mąka, K. Pawłowska. 2012. „Nowe zagrożenia mikrobiologiczne w żywności”. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 63 : 397-402.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).