Regionalizacja współczesnych krajobrazów historyczno – kulturowych Polski

• Autorzy: Plit J.

Warianty tytułu

EN

Regionalisation of the contemporary historical-cultural landscapes of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł prezentuje regionalizację krajobrazów historyczno-kulturowych współczesnej Polski. Zaproponowany podział odnosi się do terytorialnego zróżnicowania materialnych przejawów kultury. Uwzględnia czas zasiedlenia, liczbę nawarstwień kulturowych, przebieg historycznych granic politycznych, zróżnicowanie współczesnej sieci osadniczej, strukturę krajobrazu. Skalą opracowania jest mapa 1:1000000, lub 1:1500000. Zaprezentowane zostały podstawy teoretyczne, sprecyzowano kryteria podziału dla każdego szczebla regionalizacji współczesnych krajobrazów historyczno-kulturowych. Regionalizacja przeprowadzona została metodą „od góry”, obejmuje środkowe stopnie hierarchicznego podziału. Postawiono tezę, że Polska nie stanowi obszaru granicznego kręgów cywilizacyjnych.

EN

The article presents the regionalisation of the historical-cultural landscapes of contemporary Poland. The spatial division proposed in the article refers to the territorial differentiation of the material expressions of culture. It accounts for the time of settling, the number of cultural layers, the course of the historical political boundaries, the differentiation of the contemporary settlement network, and the structure of landscape. The scale of analysis is provided by the map of 1:1 000 000 or of 1:1 500 000. The theoretical foundations are presented, and the criteria of division are made concrete for each level of regionalisation of the contemporary historical-cultural landscapes. The regionalisation was performed with the top-down method, and it encompasses the middle degrees of the hierarchical structure. The proposition is forwarded that Poland does not constitute the border area in the broad divisions of civilisations.

Słowa kluczowe

PL

mapa; regiony historyczno-kulturowe; Polska

EN

map; historical-cultural regions; Poland

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2015
• Tom: nr 27
• Strony: 79--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., ryc., map.

Twórcy

autor

Plit J.

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, Polska

Bibliografia

• Awramiuk-Godun A., 2013: Rozmieszczenie obiektów sakralnych, jako kryterium wyznaczanie zasięgu krajobrazu pogranicza kulturowego [w:] Krajobrazy Pogranicza Kulturowego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego nr 19: 62-71.
• Barwiński M., 2013: Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 r. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Bogdanowski J., 1999: Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno-krajobrazowych (JARK-WAK) w studiach i projektowaniu. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
• Bogdanowski J., 1983: Wprowadzenie do regionalizmu architektoniczno-krajobrazowego [w:] Wiadomości ekologiczne, t. XXIX, Warszawa: 183-197.
• Buczek K., 1960: Historia osadnictwa ziem polskich w krótkim zarysie, Wydawnictwa Urzędu Ziemskiego, t. 1: 1-64, Warszawa.
• Bujak F.,1920: Historia osadnictwa ziem polskich w krótkim zarysie. Główny Urząd Ziemski, Warszawa.
• Bujak F. 1905: Studia nad osadnictwem Małopolskim. Rozpór. Wydz. Hist. Fil. AU, t. 47.
• Chilczuk M., 1970: Osadnictwo wielskie Polski (formy i układy przestrzenne), PWN, Warszawa.
• Cymerman R., Falkowski JU., Hopfer A., 1992: Krajobrazy wiejskie (klasyfikacja i kształtowanie). Wydawnictwa Akademii Rolniczo-Techniczna, Olsztyn.
• Dobrowolska M., 1972: Struktury osadnicze i ich regionalne zróżnicowanie [w:] Studia z zakresu socjologii i etnologii i historii ofiarowane K. Dobrowolskiemu.
• Dobrowolska M., 1985: Procesy osadnicze w dorzeczu Wisłoki i Białej Dunajcowej w Tysiącleciu, Prace Monograficzne Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków.
• Duszyńska E., 1947: Kształty osiedli wiejskich w woj. Lubelskim [w:] Planowanie Przestrzenne Regionu Lubelskiego, Ministerstwo odbudowy nr 7.
• Eberhard P. 1996: Struktura językowa i wyznaniowa w pierwszej połowie XX w. [w:] Atlas Rzeczpospolitej Polskiej,1993-1997. IGiPZ PAN, Główny Geodeta Kraju, PPWK. Warszawa
• Galos A., Janczak J., 1976: Ziemia i ludzie dawnej Polski. Studia z geografii historycznej. Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Wrocław, seria A, nr.179.
• Huntington S.P. 1997: Zderzenia cywilizacji i nowy kształt ładu światowego. Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa
• Kiełczewska-Zaleska, M., 1956: O powstawaniu i przeobrażaniu kształtów wsi Pomorza Gdańskiego. Prace Geogr. IG PAN, 5: 9-178.
• Kiełczeska-Zaleska M., 1965: Geografia osadnictwa, PWN.
• Kołodziejczyk K., Chylińska D., Zaręba A. (red.), 2014: Krajobraz, jako nośnik idei. Ujęcie teoretyczne i humanistyczne. Studia Krajobrazowe t. 4a i b. Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytet Wrocławski
• Kondracki J., 1976: Podstawy regionalizacji fizyczno-geograficzna Polski, Wyd. Naukowe PWN.
• Koneczny F.,1935: O wielości cywilizacji, Gebethner i Wolf, Kraków.
• Mapa przeglądowa Polski (dokument elektroniczny) Pomianowski W. (red.), 2007 IGiPZ PAN, Warszawa.
• Myga–Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne. Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Opach T., 2002: Koncepcja mapy dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego Polski 1:50000 na przykładzie arkusza Kolo N-34-134-A. Praca magisterska wykonana w Katedrze Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego
• Opach T., Pasławski J., 2003: Koncepcja mapy dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego Polski 1:500 000. Przegląd Kartograficzny T.35, nr 1: 3-11.
• Plit F. 2013: Elementy sakralne w krajobrazie pogranicza czy w krajobrazie granicy. [w:] Krajobrazy Pogranicza Kulturowego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego nr 19: 54-61.
• Plit F., 2014: Podlasie- the landsape of cultural borderland, and not of the boundary. PKKK nr 23: 165-176.
• Plit J. 2001: Współczesne kręgi cywilizacyjne [w:] Atlas Świata. Encyklopedia Geograficzna Świata. Opress, Kraków: 104.
• Plit J. Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany (w druku).
• Schwarz A., 1966: Zmiany krajobrazu Krainy Zielonogórskiej na tle rozwoju osadnictwa od XI do XX w.
• Szymańska D., 2009: Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa.
• Śleszyński T.P., 2012: Krajobraz kulturowy [w:] KPZK koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030, Warszawa, plansza 18
• Tkocz J., 1998: Organizacja przestrzenna wsi w Polsce, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 1734, Katowice.
• Zaborski B 1926: O kształcie wsi w Polsce i ich rozmieszczeniu, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
• Zaborski B., 1935: O kształtach wsi w Polsce i ich rozmieszczeniu, Toruń.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).