Szkodliwe oddziaływanie wód w podziemnych kopalniach soli

• Autorzy: Kortas Grzegorz

Warianty tytułu

EN

Damaging water effects in underground salt mines

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca ma charakter przeglądowy, pomija problematykę określonego przepisami górniczymi zagrożenia wodnego kopalń soli, przedstawia głównie szkodliwości spowodowane obecnością wody w wyrobiskach podziemnych polskich kopań soli. Omówiono geomechaniczne oddziaływania wód w wyrobiskach, w powietrzu kopalnianym i w mieszaninach podporowych wypełniających wyrobiska. Także oddziaływanie zatopionych wyrobisk pod szybami, odcieków z podsadzki oraz określania długookresowych wpływów zaciskania wyrobisk wypełnionych solanką i podsadzką. Omówiono symptomy i szkodliwe skutki przepływu wilgotnego powietrza przez wyrobiska i spowodowane tym charakterystyczne cykliczne przyrosty odkształceń prowadzące do rozwarstwień skał w stropach komór. Wskazano na doraźne i długotrwałe skutki przepływów wód przez górotwór i wskazano na konieczność dalszej kontroli wpływów wód z zatopionych podziemnych kopalń soli na tereny górnicze.

EN

The paper presents damaging effects of the presence of water in the underground workings, mainly of the uderground Wieliczka and Bochnia Salt Mines. The authors identify the water type classification parameters. A description of water hazards in salt mines is presented briefly. The consequences of the presence of water in the underground air and backfill mixes is discussed. The damaging effects of brine basins at the levels located under shafts and of uncontrolled leaks from the floor of the zones of occurrence of the waters penetrating the salt deposit are mentioned. There is also a broader treatment of the hazardous influence of humid air flows through the protected workings of the Wieliczka and Bochnia Salt Mines, leading to several times faster deformations occurring in the chamber ceilings during the summer time. Uncontrolled salt leaching results from unplugged leaks from the rock mass. The author describe the consequences of water encroachment, causing salt mine flooding, as well as considerable damage on land surface. The author identify the need to study the relationship between the flooded workings of the salt mine and the technical condition of the shafts, a long-term influence of the convergence of the workings backfilled with sand on the surroundings of the Wieliczka Salt Mine, and the consequences of seasonal increases of deformations found in the chamber ceilings of the uderground salt mines. The authors also suggest the necessity to conduct the observations of water and ground subsidence above the flooded underground salt mines in Inowrocław and Wapno.

Słowa kluczowe

PL

wody kopalniane; kopalnie soli; wody podsadzkowe; wilgotne powietrze; zatopione kopalnie

EN

underground waters; salt mines; backfill water; humid air; flooded mines

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 75, nr 7
• Strony: 37--45
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., fot., wykr.

Twórcy

autor

Kortas Grzegorz

• Instytut Mechaniki Górotworu PAN, Kraków

Bibliografia

• [1] Brudnik K., Przybyło J., Winid B. 2006 - Zawodnienie złoża soli Wieliczka na podstawie stanu wycieków kopalnianych. „Wiertnictwo Nafta Gaz” t. 23/1, s. 101-109.
• [2] Budryk W. 1933 - Zapadliska na terenie miasta Inowrocław. „Przegląd Górniczo-Hutniczy” t. 25, nr 8, s. 431-444.
• [3] Duliński M., Garlicki A., Grabarczyk J., Zuber A. 1997 - Badania izotopowe pochodzenia wód w polskich kopalniach. Naturalne zagrożenia w kopalniach soli. Materiały z IV Spotkania PSGS, Ślesin 16-18.10.1997, s. 16-27.
• [4] d’Obyrn K. 2011 - The analysis of destructive water infiltration into the Wieliczka Salt Mine – a unique UNESCO site. Geological Quarterly. No. 56 (1), s. 85-94.
• [5] Garlicki A., Gonet A., Stryczek S. 2004 - Target model for protecting the Wieliczka salt mine after a disastrous water influx in 1992. Proc. of the ISRM Inter. Symposium 3-rd ARMS, Kyoto Japonia.
• [6] Gonet A., Brudnik K., Stryczek S. 1997 - Zabezpieczenie Kopalni Soli Wieliczka przed zagrożeniem wodnym w otoczeniu poprzeczni „Mina”. „Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie” nr 12.
• [7] Górski J., Rasała M. 2008 - Hydrogeologia wybranych wysadów solnych regionu kujawskiego – aspekty poznawcze i utylitarne. GEOLOGOS 13 (2008), Monographiae 5. UAM Poznań, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, s. 152.
• [8] Kortas G. 1982 - Model stanu zagrożenia wodnego kopalń soli. „Archiwum Górnictwa” t. 27, z. 1-2, s. 57-89.
• [9] Kortas G. 1997 - Wpływy eksploatacji górniczej w Inowrocławiu na powierzchnię. „Przegląd Górniczy” nr 4, s. 7-15.
• [10] Kortas G. 2001 - Kształtowanie się zagrożeń i warunki przywrócenia ruchu kolejowego w Wieliczce po wdarciu wód do kopalni w 1992 r. Materiały Sympozjum „Warsztaty 2001” nt. Zagrożeń naturalnych w górnictwie. Wieliczka, 29.05-1.06.2001, s. 353-365.
• [11] Kortas G. (red.). 2004 - Ruch górotworu i powierzchni w otoczeniu zabytkowych kopalń soli. Wydawnictwo IGSMiE PAN. Kraków. s. 23-44, 46-90.
• [12] Kortas G. 2007 - Przemieszczenia powierzchni nad historyczną kopalnią w Wieliczce. „Przegląd Górniczy” nr 3, s. 4-12.
• [13] Kortas G. 2013a - Long- and Short-Term Process Indicated by the Displacement of the Chamber Roof in the Monumental Wieliczka Salt Mine. Archives of Mining Sciences. Vol. 58, Iss. 1, s. 119-130.
• [14] Kortas G. 2013b - Zagrożenie wodne w polskich podziemnych kopalniach soli. „Przegląd Górniczy” nr 5, s. 83-88.
• [15] Kortas G., Maj A. 2014 - Deformations of the protection shelf in the “Wapno” salt mine, based on model studies. Archives of Mining Sciences. Vol. 59, Iss. 4, s. 869-886.
• [16] Maj A. 2012 - Convergence of Gallery Workings in Underground Salt Mines. Archives of Minning Sciences. Monograph. No. 14, s. 111.
• [17] Maj A. 2018 - Przemieszczenia ścian wyrobiska komorowego w skałach solnych spowodowane jego wypełnieniem. „Przegląd Górniczy” nr 12, s. 15-19.
• [18] Maj A., Kortas G., Ulmaniec P. 2012 - Ground uplift after the closure of water leak on Mina drift of the Wieliczka Salt Mine. Geology, Geophysics & Environment. Vol. 38, No.1(2012), s. 9-22.
• [19] Poborska -Młynarska K. 2017 - Katastrofy wodne w górnictwie solnym na świecie – przyczyny, sposoby zwalczania, skutki. Prezentacja na Międzynarodowym Sympozjum Solnym Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego Quo Vadis Sal, Wieliczka 2017.
• [20] Ślizowski K., Kortas G. 1980 - Zagrożenie powierzchni spowodowane eksploatacją wysadów solnych na przykładzie Kopalni Soli im. T. Kościuszki w Wapnie. „Ochrona Terenów Górniczych” nr 51, s. 33-40.
• [21] Ulmaniec P. , Paraszczuk K . , M alinowska A ., Hejmanowski R. 2017 - Deformacje powierzchni terenu w aspekcie wycieku „Mina” w Kopalni Soli Wieliczka. Prezentacja na Międzynarodowym Sympozjum Solnym Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego Quo Vadis Sal, Wieliczka 2017.
• [22] Wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli, Wystąpienie pokontrolne z dnia 8 listopada 2010 r., znak: I/09/07, LOP-4114-17-01/2009, Tekst ujednolicony (do Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach)
• [23] Delegatura w Opolu, Wystąpienie pokontrolne z dnia 14 stycznia 2011 r., znak: I/09/017, LOP- 4114-17-02/2009, Tekst ujednolicony (do Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu)
• [24] Delegatura w Opolu, Wystąpienie pokontrolne z dnia 26 stycznia 2011 r., znak: I/09/017, LOP- 4114-17-03/2009, Tekst ujednolicony (do Prezydenta Miasta Inowrocławia)
• [25] Delegatura w Opolu, Wystąpienie pokontrolne z dnia 25 marca 2011 r., znak: I/09/017, LOP- 4114-17-04/2009, Tekst ujednolicony (do Prezesa Zarządu Inowrocławskich Kopalni Soli Solino S.A. w Inowrocławiu)
• [26] Zuber A., Grabczak J., Garlicki A. 2000 - Catastrophic and dangerous inflows to salt mines in Poland as related to the origin of water determined by isotope methods. Environmental Geology. No. 39, 3-4, s. 299-311.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).