Stratygrafia dewońsko-karbońskiej serii węglanowej w rejonie Rajbrotu i Tarnawy

• Autorzy: Matyja H. , Tomaś A. , Lipiec M. , Turnau E.

Warianty tytułu

EN

Stratigraphy of the devonian-carboniferous carbonates in the Rajbrot-Tarnawa area (Palaeozoic basement of the Polish Quter Carpathians)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zintegrowane badania biostratygraficzne, polegające na równoczesnym badaniu tych samych profilów przy pomocy konodontów, otwornic i palinomorf, aczkolwiek nie dały w pełni satysfakcjonujących wyników, pozwoliły na datowanie granic jednostek litostratygraficznych wyróżnionych przez Narkiewicza (2001), na dość wiarygodną wzajemną korelację profilów, przynajmniej na poziomie chronostratygraficznym, na oszacowanie rozmiaru lokalnych luk erozyjnych, a w przyszłości stać się mogą podstawą do szerszych korelacji na skalę regionalną. Początek sedymentacji węglanowych osadów dewońskich przypada w analizowanym obszarze na przełom wczesnego i środkowego dewonu, na pogranicze emsu i eiflu. W obrębie serii węglanowej stwierdzono obecność niewielkiej miąższości osadów środkowego dewonu, prawdopodobnie franu (jego obecności można się jedynie domyślać na podstawie położenia w profilach, brak jest natomiast, jak na razie, datowań biostratygraficznych), relatywnie dużej miąższości datowanych osadów famenu oraz turneju i wizenu: hastaru i iworu, prawdopodobnie również czadu i arundu, a także dobrze datowanego holkeru. Granica między dewonem a karbonem przebiega w obrębie jednej jednostki litostratygraficznej, kompleksu wapieni gruzłowych i ziarnistych, ale jej natura — ciągłość sedymentacji między dewonem a karbonem z objawami spłycenia, jak to ma miejsce w części profilów na świecie, czy też luka erozyjna — pozostaje nadal nieznana. Sedymentacja osadów węglanowych karbonu trwała w badanym obszarze od końca emsu lub początku eiflu aż do wizenu, co najmniej po holker, natomiast sedymentacja osadów klastycznych rozpoczęła się być może już w asbie, a na pewno w namurze, prawdopodobnie w arnsbergu—w dobie triangulus-knoxi (TK), jak wynika z badań Trzepierczyńskiej (2001). Obserwowana luka o tektoniczno-erozyjnym charakterze obejmuje więc późny wizen, asb i brigant. W żadnym z badanych trzech profilów nie znaleziono osadów tego wieku, natomiast w najwyższych partiach serii węglanowej w profilu Tarnawa 1, wydatowanych na podstawie otwornic jako wyższy turnej — iwor, zona Tournayella (Cf2), znalezione zostały w odwróconym porządku stratygraficznym, w niewielkim stopniu wymieszane, zespoły miospor identyfikujące wspomniane brakujące piętra najwyższej części wizenu, niżej miospory dolnej części brigantu (zona VF), wyżej asbu (zony TC i NM). W dolnych partiach osadów klastycznych w profilu Tarnawa 1, datowanych jako namur (prawdopodobnie arnsberg), notowane są również liczne i zróżnicowane taksonomicznie miospory, reprezentujące poziomy TC i NM asbu oraz poziom VF brigantu. Taki zapis stratygraficzny na pograniczu serii węglanowej i klastycznej w profilu Tarnawa 1 sugeruje dość skomplikowany scenariusz procesów i zdarzeń geologicznych, jakie mogły mieć miejsce w tym niewielkim obszarze pod koniec wizenu i na początku namuru: (1) depozycję osadów węglanowych prawdopodobnie aż po holker; (2) śródwizeński epizod tektoniczno-erozyjny, w wyniku którego usuwane mogły być węglanowe osady holkeru, arundu, czadu i części iworu; (3) prawdopodobnie depozycję niewielkiej miąższości klastycznych osadów asbu, brigantu i pendleju; (4) późnowizeński epizod tektoniczno-erozyjny, w wyniku którego usuwane być mogły sukcesywnie klastyczne osady pendleju, brigantu i asbu i (5)uruchomienie sedymentacji w namurze - prawdopodobnie w Arnsbergu.

EN

The subdivision in lithostratigraphical units presently used (Narkiewicz 2001) is schematically shown on Figure 4. Biostratigraphy of the Devonian and Carboniferous in the Tarnawa-Rajbrot area has been established using conodonts and foraminifers and palynomorphs. The three microfossil groups used in conjunction can facilitate better precision in dating and correlating of sequences. Unfortunately, for most of the Devonian and Lower Carboniferous limestone succession, the miospores recovered tend to be too much oxidized and poorly preserved to be useful. They are routinely used in the siliciclastic part of the sequence. Unfortunately, the biostratigraphic evidence is too much incomplete to firmly establish the boundary between the lithostratigraphic units as well as between the Devonian and Carboniferous successions (see Figure 4). Marly dolostones and limestones with bioturbations (DWMB) spans the Middle Devonian, limestones, dolomicrites and dolosparites (WDD) include part of the Middle Devonian, probably Frasnian and part of the Famennian. Nodular and grained limestones unit (WGZ) include the uppermost part of Famennian and part of the Tournaisian (up to the isosticha-Upper crenulata conodont Zone). The Devonian-Carboniferous boundary runs within this lithostratigraphic units but its nature remains unknown. Marly horizon (PM) spans the uppermost isosticha-Upper crenulata-Lower typicus conodont zones (Tournaisian - Ivorian), grained limestones (WZ) include upper part of the Tournaisian (Ivorian to Arundian), and upper limestones and marls unit (WGM) belong to the Viséan (Holkerian, Cf₅ foraminifer Zone). Using the integrated results of conodont, foraminifer and palinomorph studies it is possible to conclude that the limestone succession spans the Middle and Upper Devonian, Tournaisian and much of the Viséan, up to the Holkerian. The siliciclastic sedimentation starts certainly at the begining of the Namurian (see Trzepierczyńska, 2001), maybe earlier (during the ?Asbian). There is a significant hiatus at the erosional boundary between the carbonate and clastic sequences which may span the late Asbian and Brigantian. Deposits of this age have been found in none of the three borehole sections. The uppermost t parts of the carbonate series of the Tarnawa 1 borehole, dated by foraminifers as the Upper Tournaisian Ivorian, Tournayella Zone, yielded miospore assemblages, which point to the above-mentioned missing stages of the uppermost Viséan, but occurring in a reverse stratigraphic order (lower in the sections younger miospores of the Brigantian VF zone, above in the section older miospores of the Asbian TC and NM zones). In the lower parts of the clastic sequence of the Tarnawa 1 borehole, dated as the Namurian (probably Arnsbergian), abundant and taxonomically diverse miospores representing the Asbian TC and NM, as well as Brigantian VF Zone, were also found. Such a stratigraphic record of the carbonate/clastic transition zone from the Tarnawa 1 borehole section suggests a fairly complicated succession of events, that may have taken place over this small area at the end of Viséan and beginning of the Namurian: (1) carbonate sedimentation, probably until the Holkerian (by analogy to the Rajbrot 2 borehole section); (2) Mid-Viséantectonic-erosional event that may have caused the removal of the Holkerian, Arundian, Chadian and a part of Ivorian deposits; (3) probable deposition of small thickness Asbian, Brigantian and Pendleian clastics; (4) Late-Viséan tectonic-erosional event which might have resulted in the removal of Pendleian, Brigantian and Asbian clastics; (5) renewal of deposition in the Namurian, probably Arnsbergian. Ivorian to Arundian), and upper limestones and marls unit (WGM) belong to the Viséan (Holkerian, Cf₅ foraminifer Zone). Using the integrated results of conodont, foraminifer and palinomorph studies it is possible to conclude that the limestone succession spans the Middle and Upper Devonian, Tournaisian and much of the Viséan, up to the Holkerian. The siliciclastic sedimentation starts certainly at the begining of the Namurian (see Trzepierczyńska, 2001), maybe earlier (during the ?Asbian). There is a significant hiatus at the erosional boundary between the carbonate and clastic sequences which may span the late Asbian and Brigantian. Deposits of this age have been found in none of the three borehole sections. The uppermost tparts of the carbonate series of theTarnawa 1 borehole, dated by foraminifers as the Upper Tournaisian Ivorian, Tournayella Zone, yielded miospore assemblages, which point to the above-mentioned missing stages of the uppermost Viséan, but occurring in a reverse stratigraphic order (lower in the sections younger miospores of the Brigantian VF zone, above in the section older miospores of the Asbian TC and NM zones). In the lower parts of the clastic sequence of the Tarnawa 1 borehole, dated as the Namurian (probably Arnsbergian), abundant and taxonomically diverse miospores representing the Asbian TC and NM, as well as Brigantian VF Zone, were also found. Such a stratigraphic record of the carbonate/clastic transition zone from the Tarnawa 1 borehole section suggests a fairly complicated succession of events, that may have taken place over this small area at the end of Viséan and beginning of the Namurian: (1) carbonate sedimentation, probably until the Holkerian (by analogy to the Rajbrot 2 borehole section); (2) Mid-Viséantectonic-erosional event that may have caused the removal of the Holkerian, Arundian, Chadian and a part of Ivorian deposits; (3) probable deposition of small thickness Asbian, Brigantian and Pendleian clastics; (4) Late-Viséan tectonic-erosional event which might have resulted in the removal of Pendleian, Brigantian and Asbian clastics; (5) renewal of deposition in the Namurian, probably Arnsbergian.

Słowa kluczowe

PL

konodonty; otwornice; palinomorfy; analiza stratygraficzna; karbon; dewon; podłoże Karpat zewnętrznych

EN

conodonts; foraminifers; palynomorphs; stratigraphic analysis; Carboniferous; Devonian; Palaeozoic; basement Polish Outer Carpathians

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Prace Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2001
• Tom: T. 174
• Strony: 33--60
• Opis fizyczny: Bibliogr. 64 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Matyja H.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Tomaś A.

• Oddział Karpacki Państwowego Instytutu Geologicznego, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Lipiec M.

• Lhoist, Service Geologie, rue Ch. Dubois, 28, B-1342 Ottignies-Louvain-la-Neuve (Belgique)

autor

Turnau E.

• Instytut Nauk Geologicznych PAN, ul. Senacka 1, 31-002 Kraków

Bibliografia

• 1. AUSTIN R. L., ORCHARD M. J., STEWART I. J., 1985 - Conodonts of the Devonian system from Great Britain. In: A stratigraphical index of conodonts (eds: A. C. Higgins, R. L. Austin). British Micropalaeont. Soc. Ser.: 93-166.
• 2. AVKCHIMOVITCH V. I., TCHIBRIKOVA E. V., OBUKCHOVSKAYA T. G., NAZARENKO A. M., UMNOVA V. T., RASKATOVA L. G., MANTSUROVA V. N., LOBOZIAK S., STREEL M., 1993 - Middle and Upper Devonian miospore zonation of Eastern Europe. Bull. Centres Rech. Explor.-Prod. Elf Aquitaine, 17: 79-147.
• 3. BELKA Z., 1985 - Lower Carboniferous conodont biostratigraphy in the northeastern part of the Moravia-Silesia Basin. Acta Geol. Pol., 35 (1-2): 33-60.
• 4. BOUCKAERT J., CONIL R., THOREZ J., 1967 - Position stratigraphique de quelques gites famenniens a Foraminiferes. Bull. Soc. beige Geol., 75: 159-175.
• 5. BULAZ.,2001 - Litologia i stratygrafia klastycznych utworów permu dolnego i karbonu z otworu Tarnawa 1. Pr. Państw. Inst. Geol., 174: 61-66.
• 6. CARSON B., CLAYTON G., 1997 - The Dinantian (Lower Carboniferous) palynostratigraphy of Ruegen, northern Germany. Proc. XIII Int. Congr. Carboniferous Permian, Kraków, Poland 1995, Part 1: 219-228.
• 7. CLAYTON G., 1985 - Dinantian miospores and intercontinental correlation. C.R. 10e Congr. Stratigr. Geol. Carb. (Madrid 1983), 4: 9-23.
• 8. CLAYTON G., COQUEL R., DOUBINGER J., GUEINN K. J., LOBOZIAK S., OWENS B., STREEL S., 1977 - Carboniferous miospores of western Europe: illustration and zonation. Mededelingen Rijks Geol. Dienst, 29: 1-71.
• 9. CONIL R., GROESSENS E., LALOUX M., POTY E., TOURNEUR F., 1990 - Carboniferous guide foraminifera, corals and conodonts in the Franco-Belgian and Campine Basins: their potential for widespread correlation. Courier Forsch. Inst. -Senckenberg, 130: 15-30.
• 10. CONIL R., GROESSENS E., PIRLET H., 1977 -Nouvelle charte stratigraphique du Dinantien type de la Belgique. Ann. Soc. Géol. Nord, 96: 363-371.
• 11. CONIL R., LIPINA O. A., REITLINGER E. A., 1970 - Foraminiferovye kompleksy i korelyatsiya dinanta Belgii i SSSR. Voprosi Mikropaleont. 13: 128-139.
• 12. CONIL R., LONGERSTAEY P. J., RAMSBOTTOM W. H. C., 1979 - Matériaux pour l’tude micropaléontologique du Dinantien de Grande-Bretagne.Mémoiresde l’Institut Géologiquedel’Université de Louvain, 30: 1-187.
• 13. CONIL R., LYSM., 1977 - Les transgressions dinantiennes et leur influance sur la dispersionet l'evolution des Foraminifers. Mem. Inst. Geol. de l'Univ. de Louvain, 29: 9-55.
• 14. FEWTRELLM. D., RAMSBOTTOM W. H. C., STRANKA. R. E., 1981 - Carboniferous. In: Stratigraphical Atlas of Fossil Foraminifera (eds: D. G. Jenkins, J. W. Murray). British Micropalaeont. Soc. Ser., Ellis Horwood Ltd., Chichester: 15-69.
• 15. GROESSENS E., 1974 - Distribution de conodontes dans le Dinantien de la Belgique. In: International Symposium on Belgian Micropaleontological Limits from Emsianto Viséan. Geol. Surv. Belgium Pub., 17:193 ss.
• 16. HIGGS K., CLAYTON G.,1984 - Tournaisian miospore assemblages from Maesbury in the eastern Mendips, England. J. Micropaleont., 3:17-28.
• 17. HIGGS K., CLAYTON G., KEEGAN J.B., 1988 - Stratigraphic and systematic palynology of the Tournaisian rocks of Ireland. Geol. Surv. Ireland. Spec. Pap., 7: 5-93.
• 18. JACHOWICZ M., MORYC W.,1995 - Platformowe utwory dolnego kambru z wierceń Rajbrot 1 i 2 na południe od Bochni. Prz. Geol., 43 (11): 935-940.
• 19. JONES G. L., SOMERVILLE I. D., 1996 - Irish Dinantian biostratigraphy: practical applications. In: Recent Advances in Carboniferous Geology (eds: P. Strogen, I. D. Somerville, G. L. Jones). Geol. Soc. Sp. Publ., 107: 371-384.
• 20. KALVODA J., 1983 - Preliminary foraminiferal zonation of the Upper Devonian and Lower Carboniferous in Moravia. Knihovnicka Zemniho Plynu Nafty, 4: 23^2.
• 21. KALVODA J., 1986 - Upper Frasnian and Lower Tournaisian events and evolution of calcareous foraminifera - close links to climatic changes. In: Global Bio-Events (ed. O. Walliser). Lecture Notes in Earth Sc., 8: 225-236.
• 22. KALVODA J., 1990 - Foraminiferal zonation of the Upper Devonian and Lower Carboniferous in Moravia (Czechoslovakia). Acta Musei Moraviae, Sc. Natural., 75: 71-93.
• 23. LANE H. R., SANDBERG C. A, ZIEGLER W., 1980 - Taxonomy and phylogeny of some Lower Carboniferous conodonts and preliminary standard post-Siphonodella zonation. Geologica et Palaeontologica 14: 117-164.
• 24. LIPINA O. A., 1960 - Stratigrafija turnejskogo jarusa i pogranicznych słojew dewonskoj i kamiennougolnoj sistem wostocznoj czasti ruskoj platformy i zapadnogo skłona Urala. Trudy Geol. Inst., 14: 3-130.
• 25. LIPINA O. A., REITLINGER E. A., 1970 - Stratigraphie zonale et paleozoogeographie du Carbonifere Inferieur d’apres les foraminiferes. 6 Cong. Intern. Stratigr. Géeol. Carbon., C.R., 3: 1101-1112.
• 26. MAKHLINA M. KH., 1996 - Cyclic stratigraphy, facies and fauna of the Lower Carboniferous (Dinantian) of the Moscow Syneclise and Anteclise. In: Recent Advances in Lower Carboniferous Geology (eds: P. Strogen, I. D. Somerville, G. Ll. Jones). Geol. Soc. Spe. Publ., 107: 359-364.
• 27. MAMET B., SKIPP B., 1971 -Lower Carboniferous foraminifera: preliminary zonation and stratigraphic implications for the Mississipian of North America. Compte Rendu 6e Congres Intern. Strat. Géol. Carbonif., Sheffield 1967, 3: 1129-1146.
• 28. MATYJA H., TURNAU E., 1989 - Conodonts and spores from Devonian/Carboniferous boundary beds in Poland. C.R.XI Congr. Int. Stratigr. Geol. Carbon.: 61-72.
• 29. MATYJA H., STEMPIEŃ-SALEK M., 1994 - Devonian/Carboniferous boundary and the associated phenomena in Western Pomerania (NW Poland). Ann. Soc. Géol. Belg., 116: 249-263.
• 30. MATYJA H., TURNAU E., ŻBIKOWSKA B., 2000 - Lower Carboniferous (Mississippian) stratigraphy of northwestern Poland: conodont, miospore and ostracod zones compared. Ann. Soc. Geol. Pol., 70: 193-217.
• 31. MORYC W., 1985 - Structural evolution of pre-Miocene basement of Carpathian foreland east of Cracow. Geo traverse Kraków-Baranów-Rzeszów-Przemyśl-Ustrzyki Dolne-Komańcza-Dukla. Guide to excursion 4. Carpatho-Balkan Geol. Assoc. XIII Congress, Kraków, Poland: 6-17.
• 32. NARKIEWICZ M., 1985 - Badania dewońskiego szelfu węglanowego południowej Polski. Prz. Geol., 33, 5: 253-258.
• 33. NARKIEWICZ M., 1996 - Devonian stratigraphy and depositional environments in proximity of the Sub-Carpathian Arch: Lachowice 7 well, southern Poland. Geol. Quart., 40(1): 65-88.
• 34. NARKIEWICZ M., 2001 -Litostratygrafia, środowiska sedymentacji i zarys diagenezy węglanów dewonu i karbonu w rejonie Rajbrotu i Tarnawy (wyniesienie karpackie). Pr. Państw. Inst. Geol., 174: 9-32.
• 35. RICHARDSON J. B., McGREGOR D. C., 1986 - Silurian and Devonian spore zones of the Old Red Sandstone Continent and adjacent regions. Geol. Surv. Canada Bull., 364: 1-79.
• 36. RUKINA G. A., 1996 - Sequence biostratigraphy of the Tournaisian-Lower Viésan rocks of the Russian Platform. In: Recent Advances in Lower Carboniferous Geology (eds: P. Strogen, I. D. Somerville, G. Ll. Jones ). Geol. Soc. Sp. Publ., 107: 3 65-369.
• 37. SANDBERG C. A., DREESEN R., 1984 - Late Devonian icriodontid biofacies models and alternate shallow-water conodont zonation. In: Conodont biofacies and provincionalism (ed. D. L. Clark). Geol. Soc. Amer. SP, 196:143-178.
• 38. SANDBERG C. A., ZIEGLER W., LEUTERITZ K., BRILL S. M., 1978 - Phylogeny, speciation, and zonation of Siphonodella (Conodonta, Upper Devonian and Lower Carboniferous). Newsl. Stratigr., 7(2): 102-120.
• 39. SIMAKOV K.V., BLESS M. J. M., BOUCKAERT J., CONIL R., GAGIEV M. H., KOLESOV YE. V., ONOPRIENKO YU. I.,POTY E., RAZINA T. P., SHILO N. A., SMIRNOVA L. V., STREEL M., SWINNEN R., 1983 -Upper Famennian and Tournaisian deposits of the Omolon Region/NE-USSR/. Ann. Soc. Geol. Belg., 106: 335-399.
• 40. SWEET W. C., 1988 - The Conodonta: morphology, taxonomy, paleoecology, and evolutionary history of a long-extinct animal phylum. Oxford University Press.: 184 ss.
• 41. STREEL M., HIGGS K., LOBOZIAK S., RIEGEL W., STEEMANS P., 1987 - Spore stratigraphy and correlation with faunas and floras in the type marine Devonian of the Ardenne-Rhenish regions. Rev. Palaeobot. Palynol., 50: 211-229.
• 42. TOMAS A., 1981 - Otwornice i mikrofacje węglanowych utworów dewonu górnego i karbonu dolnego w zapadlisku przedkarpackim. Praca doktorska. Arch. AGH, Kraków.
• 43. TOMAŚ A., ZAJĄC R., 1992 - Charakterystyczne mikrofacje i poziomy otwornicowe górnego dewonu i dolnego karbonu w podłożu Karpat Zachodnich. Prz. Geol., 40(10): 610-611.
• 44. TOMAŚ A., ZAJĄC R., 1993 -Węglanowe utwory górnego dewonu i dolnego karbonu w podłożu Karpat Zachodnich. Pos. Nauk. PIG, 49(1): 61-63.
• 45. TOMAŚ A., ZAJĄC R., 1996 - Utwory młodszego paleozoiku w podłożu polskich Karpat Zachodnich. Prz. Geol., 44(5): 477-485.
• 46. TRZEPIERCZYŃSKA A., 2001 - Biostratygrafia utworów klastycznych karbonu w otworze Tarnawa 1 na podstawie miospor. Pr. Państw. Inst. Geol., 174: 67-80.
• 47. TURNAU E., 1978 - Spore zonation of uppermost Devonian and Lower Carboniferous of Western Pomerania (N Poland). Meded. Rijks Geol. Dienst., 30: 1-30.
• 48. TURNAU E., 1979 - Korelacje utworów górnego dewonu i karbonu Pomorza Zachodniego w oparciu o badania miosporowe. Rocz. Pol. Tow. Geol., 49: 231-269.
• 49. TURNAU E., AVCHIMOVITCH V. I., BYVSHEVA T. V., CARSON B., CLAYTON G., OWENS B., 1997 - The first appearance in Europe of Lycospora pusilla (Ibrahim) Somers and its relationship to the Tourna- isian/Viséanboundary. Proc. XIII Int. Congr. Carbon. Permian. Kraków, Poland 1995. Part 1: 289-294.
• 50. VARKER W. J., SEVASTOPULO G. D., 1985 - The Carboniferous System Part 1 - Conodonts of the Dinantian Subsystem from Great Britain and Ireland, In: A stratigraphical index of conodonts (eds: A. C. Higgins, R. L. Austin). British Micropalaeont. Soc. Ser.: 167-209.
• 51. VDOVENKO M. V., 1980-Vizeiskiijarus. Zonalnoje razczlenienie i paleozoogeograficzkoje rajonirovanie (po foraminiferam). Naukova Dumka: 171 ss.
• 52. VDOVENKO M. V., AISENVERG D. YE., NEMIROVSKAYA T. I., POLETAEV V. I., 1990 - An overview of Lower Carboniferous of the Russian Platform. Journ. Foraminifer. Res., l20(3): 184-194.
• 53. VORONTZOVA T. I. 1996 - The genus Neopolygnathus (Conodonta): phylogeny and some questions of systematics. Paleont. J., 2: 82-84.
• 54. WEBSTER G. D., GROESSENS E., 1990 - Conodont subdivision of the Lower Carboniferous. Courier Forsch.-Inst. Senckenberg, 130: 31-40.
• 55. ZAJĄC R. 1981 - Korelacja utworów dewonu i karbonu dolnego podłoża środkowej części zapadliska przedkarpackiego. Biul. Inst. Geol., 331: 39-56.
• 56. ZAJĄC R.,1984 - Stratygrafia i rozwój facjalny dewonu i dolnego karbonu południowej części podłoża zapadliska przedkarpackiego. Kwart. Geol., 28(2): 291-316.
• 57. ZAJĄC R., 1985 - The pre-Permian basement of the Carpathian foredeep between Kraków and Rzeszów. Proceeding Reports of the XIII Congress of Carpatho-Balkan Geol. Assoc. Part 1: 76-78.
• 58. ZAJĄC R., TOMAŚ A., 1990 - Wykształcenie litofacjalne utworów dewonu górnego w rejonie północno-wschodniego obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Kwart. Geol., 34(4): 773.
• 59. ZIEGLER W., 1962 - Taxonomie und Phylogenie oberdevonischer Conodonten und ihre stratigraphische Bedeutung. Abh. Hessischen Land. Bodenforsch., 38: 7-166.
• 60. ZIEGLER W., SANDBERG C. A., AUSTIN R. L., 1974 - Revision of Bispathodus group (Conodonta) in the Upper Devonian and Lower Carboniferous. Geol. Palaeont., 8: 97-112.
• 61. ZIEGLER W., KLAPPER G., 1982 - The disparilis conodont Zone, the proposed level for the Middle-Upper Devonian boundary. Courier Forsch.-Inst. Senckenberg, 55: 463-492.
• 62. ZIEGLER W., SANDBERG C. A., 1984 - Palmatolepis-based revision of upper part of standard Late Devonian conodont zonation In: Conodont biofacies and provincialism (ed. D. L. Clark). Geol. Soc. Amer. SP, 196: 179-194.
• 63. ZIEGLER W., SANDBERG C. A., 1990 -The Late Devonian standard conodont zonation. Courier Forsch.-Inst. Senckenberg, 121: 1-115.
• 64. ŻBIKOWSKA B., 1983 - Middle to Upper Devonian ostracods from northwestern Poland and their stratigraphic significance. Palaeont. Pol., 44: 3-108.