Kumen : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Jankowska, A.; Czerczak, S.

doi:10.5604/1231868X.1232634

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Kumen : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Autorzy

Jankowska A. , Czerczak S.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.5604/1231868X.1232634

Warianty tytułu

Cumene : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)

Języki publikacji

Abstrakty

Kumen jest lotną, bezbarwną cieczą o ostrym aromatycznym zapachu podobnym do zapachu benzyny. Jest stosowany w syntezie organicznej do produkcji fenolu i acetonu, jako rozpuszczalnik: farb, lakierów i żywic, a także dodatek do paliw lotniczych. Kumen stosuje się także w przemyśle drukarskim i gumowym. Według informacji udostępnionych przez Państwowy Inspektorat Sanitarny w Polsce nie odnotowano w 2010 r. przekroczeń obecnie obowiązującej wartości NDS kumenu, tj. 100 mg/m³, natomiast w 2014 r. 51 osób było narażonych na kumen o stężeniach wynoszących od 0,1 (tj. 10 mg/m³) do 0,5 obowiązującej wartości NDS (tj. 50 mg/m³). Pary kumenu wykazują działanie drażniące na drogi oddechowe. U ludzi duże stężenia kumenu w powietrzu spowodowały bolesne podrażnienie oczu i górnych dróg oddechowych. Kumen wykazuje niską toksyczność ostrą. U zwierząt doświadczalnych głównymi skutkami narażenia inhalacyjnego na kumen było upośledzenie funkcji ośrodkowego układu nerwowego. W narażeniu przewlekłym kumen wykazywał działanie hepatotoksyczne. W badaniach w warunkach in vitro kumen nie wykazywał działania genotoksycznego ani mutagennego. W badaniach in vivo test mikrojądrowy dał wynik dodatni jedynie wówczas, gdy kumen podano dootrzewowo szczurom. Natomiast test kometowy wskazywał na zależny od wielkości dawki kumenu wzrost uszkodzenia DNA tylko w hepatocytach u samców szczurów i komórkach płuc samic szczurów. Z kolei, metabolit kumenu – α-metylostyren nie wykazywał działania mutagennego w testach na bakteriach, natomiast powodował uszkodzenie chromosomów w kulturach komórkowych oraz komórkach gryzoni. Eksperci IARC zaliczyli kumen do grupy 2.B – czynników przypuszczalnie rakotwórczych dla ludzi na podstawie wystarczających dowodów działania rakotwórczego kumenu na zwierzęta. Inhalacyjne narażenie myszy prowadziło do wzrostu częstości występowania: gruczolaków i raków pęcherzykowych oskrzelikowych, naczyniakomięsaków krwionośnych w śledzionie samców myszy oraz gruczolaków i raków wątrobowokomórkowych u samic myszy. U szczurów narażanych inhalacyjnie na kumen stwierdzono wzrost występowania gruczolaków nabłonka oddechowego nosa u zwierząt obu płci. U samców szczurów obserwowano wzrost występowania gruczolaków i raków kanalików nerkowych. Kumen jest dobrze wchłaniany wszystkimi drogami narażenia. Jest substancją lipofilną, która jest dobrze rozmieszczana w organizmie. Metabolizm kumenu w organizmie przebiega z udziałem cytochromu P-450. Głównym metabolitem zidentyfikowanym w moczu był 2-fenylo-2-propanol, natomiast w wydychanym powietrzu wykryto kumen oraz α-metylostyren. W 2014 r. eksperci Scientific Committee for Occupational Exposure Limits to Chemical Agents (SCOEL) przygotowali zmianę wartości wskaźnikowej kumenu, tj. zmniejszenie stężenia 100 mg/m3 (dyrektywa 2000/39/WE) do 50 mg/m³, natomiast pozostawienie wartości STEL na tym samym poziomie, tj. 250 mg/m³. Związek zaliczono do grupy D związków rakotwórczych, czyli do związków, które nie działają genotoksycznie i nie oddziałują na DNA, dla których można ustalić wartość dopuszczalną na podstawie wartości NOAEL. Polska nie zgłosiła uwag do proponowanej przez SCOEL wartości OEL oraz STEL dla kumenu w trakcie konsultacji publicznych, które trwały do września 2014 r. Nowa wartość wskaźnikowa została ustalona na pod-stawie 3-miesięcznego badania National Toxicology Program (NTP) na szczurach i myszach oraz przyjętej wartości NOAEC na poziomie około 310 mg/m³ (62,5 ppm) dla działania hepatotoksycznego kumenu. Eksperci SCOEL ustalili wartość STEL kumenu na poziomie 250 mg/m³, ze względu na działanie drażniące par kumenu na drogi oddechowe oraz na ośrodkowy układ nerwowy. Ponadto przyjęto notację „skin” dla kumenu, ze względu na możliwość wchłaniania się substancji przez skórę. Za dopuszczalne stężenie w materiale biologicznym (DSB) eksperci SCOEL ustalili 7 mg 2-fenylo-2-propanolu/g kreatyniny (po hydrolizie moczu). Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) kumenu ustalono na podstawie działania hepatotoksycznego oraz nefrotoksycznego (zwiększenie masy wątroby i nerek). Za wartość NOAEC przyjęto stężenie kumenu równe 310 mg/m3 ustalone na podstawie wyników 3-miesięcznego badania NTP na szczurach. Zaproponowano zmniejszenie do 50 mg/m³ obowiązującej wartości NDS – 100 mg/m3. Z uwagi na działanie drażniące par kumenu na drogi oddechowe oraz na ośrodkowy układ nerwowy zaproponowano pozostawienie obowiązującej wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) na poziomie 250 mg/m³, co odpowiada wartości STEL przyjętej w SCOEL. Zaproponowano także wartość dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) równą 7 mg 2-fenylo-2-propanolu/g kreatyniny w moczu (dla próbek poddanych hydrolizie i pobranych bezpośrednio po zakończeniu zmiany roboczej). Zalecono pozostawienie oznakowania związku literą „I” (substancja o działaniu drażniącym) oraz notą „skóra” (wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową).

Cumene is a clear, colourless liquid with a strong aromatic gasoline-like odour. Cumene is used for the synthesis of phenol and acetone and as a solvent in paints, varnishes and resins. It is also used in the printing and rubber industries. According to data from Polish Chief Sanitary Inspectorate, in 2010, no workers were occupationally exposed to cumene in concentrations exceeding Polish OEL values (100 mg/m3 ). In 2014, 51 workers were exposed to cumene in concentrations from 0.1 to 0.5 MAC value (from 10 mg/m3 to 50 mg/m3 ). Cumene vapours are irritating to the respiratory tract. In humans, high concentrations of cumene cause painful irritation to the eyes and the respiratory tract. In animals, cumene causes mainly CNS depression. Chronic exposure to cumene can cause hepatotoxicity. In vitro tests indicated no mutagenic and no genotoxic potential of cumene. Intraperitoneal injection of cumene induced micronuclei in bone marrow of rats. Dose-related increases in DNA damage were observed in liver cells of male rat and lung cells of female mouse. A metabolite of cumene, α-methylstyrene, was not mutagenic in bacterial tests but induced chromosomal damage in cell cultures and rodent cells. IARC experts classified cumene in group 2.B – chemicals possibly carcinogenic to humans based on sufficient evidence in experimental animals for the carcinogenicity of cumene. Exposure of mice to cumene by inhalation increased the incidence of alveolar/bronchiolar adenoma and carcinoma in males and females mice, haemangiosarcoma of the spleen in male mice and hepatocellular adenoma in female mice. Exposure of rats to cumene by inhalation increased the incidence of nasal adenoma in males and females and renal tubule adenoma and carcinoma in male rats. Cumene is well absorbed. It is a lipophilic substance which is well distributed in the whole body. Cytochrome P-450 is involved in cumene metabolism. Main metabolite identified in urine was 2-phenyl-2-propanol and in exhaled air α-methylstyrene. In 2014, Scientific Committee for Occupational Exposure Limits to Chemical Agents (SCOEL) prepared change of indicative OEL for cumene – reduction of concentration from 100 mg/m3 (directive 2000/39/WE) to 50 mg/m³, STEL value 250 mg/m3 remain unchanged. The compound was included in SCOEL carcinogenicity group D (not genotoxic and not affecting DNA chemicals), for which a health-based OEL may be derived on the basis of NOAEL value. Poland did not submit any comments on SCOEL proposal during public consultations in 2014. A new indicative OEL was derived on the basis of 3-month NTP inhalation studies in rats and mice. SCOEL established 310 mg/m³ (62.5 ppm) level as a NOAEC for hepatotoxicity. A STEL of 250 mg/m3 (50 ppm) have been recommended to protect against respiratory tract irritation and behavioural effects. Moreover, a “skin notation” was recommended because of its probable skin penetration. BLV recommended by SCOEL is 7 mg 2-phenyl-2-propanol per gramme of creatinine in urine (after hydrolysis). To determine MAC value for cumene hepatotoxicity and nephrotoxicity were adopted as a critical effect. The Expert Group for Chemicals Agents established 310 mg/m³ as NOAEC based on 3-month NTP inhalation studies in rats and proposed reduction of the current MAC value from 100 to 50 mg/m3 . It was agreed that the previous STEL value of 250 mg/m3 should remain unchanged, which is also in accordance with the value recommended by SCOEL. Recommended BEI value is 7 mg 2-phenyl-2-propanol per gramme of creatinine in urine (after hydrolysis), sampled immediately after work shift. It was recommended to remain “I” (irritant) and “Sk” (substance can penetrate skin) labelling of cumene.

Słowa kluczowe

kumen narażenie zawodowe NDS środowisko pracy

cumene occupational exposure OEL working environment

Wydawca

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

Rocznik

2017

Tom

Nr 1 (91)

Strony

63--95

Opis fizyczny

Bibliogr. 67 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jankowska A.

Agnieszka.Jankowska@imp.lodz.pl

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

autor

Czerczak S.

Slawomir.Czerczak@imp.lodz.pl

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

1. ACGIH (2014a). Documentation of the TLVs and BEIs with other worldwide occupational exposure values. Cumene [komputerowa baza danych].
2. ACGIH (2014b). Guide to occupational exposure values. Cincinnati.
3. Amoore J.E., Hautala E. (1983). Odor as an aid to chemical safety. Odor thresholds compared with threshold limit values and volatilities for 214 industrial chemicals in air and water dilution. J. Appl. Toxicol. 3(6), 272–290.
4. Branch D.K., Ribelin W.E. (1985). Repeated inhalation toxicity study. NTIS/OTS 0513229 [cyt. za EC 2001].
5. Brugnone F., Perbellini L., Faccini G.B., Pasini F., Maranelli G., Romeo L., Gobbi M., Zedde A. (1989). Breath and blood levels of benzene, toluene, cumene and styrene in non-occupational exposure. Int. Arch. Occup. Environ. Health 61, 303–311.
6. Bushy Run Research Centre (1989) Developmental toxicity study of inhaled cumene vapor in C.D. (Sprague-Dawley) rats. Project report 52-621 [cyt. za EC 2001].
7. Chen L.J., Wegerski C.J., Kramer D.J., Thomas L.A., McDonald J.D., Dix K.J., Sanders J.M. (2011). Disposition and metabolism of cumene in F344 rats and B6C3F1 mice. Drug. Metab. Dispos. 39(3), 488–509.
8. Curren R.D. (1987). Unscheduled DNA synthesis in rat primary hepatocytes. Microbiological Associates INC. NTIS/OTS. 0522854 [cyt. za EC 2001].
9. Cushman J.R., Norris J.C., Dodd D.E., Darmer K.I., Morris C.R. (1995). Subchronic inhalation toxicity and neurotoxicity assessment of cumene in Fischer 344 rats. J. Amer. College of Toxicol. 14(2) 129–147.
10. Darmer K.I., Neeper-Bradley T.L., Cushman J.R., Morris C.R., Francis B.O. (1997). Developmental toxicity of cumene vapor in CD rats and New Zealand White rabbits. Int. J. Toxicol. 16, 119–139.
11. DFG, Deutsche Forschungsgemeinschaft (2013). MAK Value Documentation in German language. The MAK Collection for Occupational Health and Safety 1–35.
12. DFG, Deutsche Forschungsgemeinschaft (2014a). MAK and BAT values.
13. DFG, Deutsche Forschungsgemeinschaft (2014b). Grenzwerte in biologischem Material Addendum zu iso-Propylbenzol.[ In German language].
14. DFG, Deutsche Forschungsgemeinschaft (2001). Grenzwerte in biologischem Material Deckblatt zu iso-Propylbenzol (Cumol).
15. Dow Chemical Co. (1948). Toxicology and hygieneisopropylbenzene. NTIS/OTS 0206685 [cyt. za EC 2001].
16. Dyrektywa Komisji 2000/39/WE z dnia 8.06.2000 r. ustanawiająca pierwszy wykaz wskaźnikowych wartości granicznych ryzyka zawodowego przy stosowaniu dyrektywy Rady 98/24/WE w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych w miejscu pracy.
17. ECHA, European Chemical Agency (2015). [http://echa.europa.eu/pl/information-on-chemicals], [dostęp: 2.03.2015 r.].
18. EPA, Environmental Protection Agency (1997). Toxicological review of cumene (CAS nr 98-82-8). In support of summary Iiformation on the integrated risk information system. Washington, Dc.
19. EPA, Environmental Protection Agency (2012). Screening-level hazard characterization sponsored chemical p-cymene (CASRN 99-87-6). Supporting chemical cumene (CASRN 98-82-8). [dostęp: 11.05.2015 r. http://www.epa.gov/chemrtk/hpvis/ hazchar/120711_%20p-Cymene_June%202012.pdf]. EC, European Commission (2001). Joint research centre institute for health and consumer protection European Chemicals Bureau (2001) European Union Risk Assessment Report. Cumene. Luxemburg, Office For Official Publications Of The European Communities L – 2985 Series: 1st priority list volume: 6.
20. ECB, European Chemicals Bureau (2000). IUCLID dataset. Cumene.
21. Fabre R., Truhaut R., Bermuchon J., Loisillier F. (1955). Toxicological studies on solvents replacing benzene. III Study of isopropylbenzene or cumene. Arch. Malad. Prof. 16, 285–299.
22. Fiserova-Bergerova V., Pierce J.T., Droz P.O. (1990). Dermal absorption potential of industrial chemicals: criteria for skin notation. Am. J. Ind. Med. 17, 617–635.
23. Gagnaire F., Langlais C. (2005). Relative ototoxicity of 21 aromatic solvents. Arch. Toxicol. 79, 46– 354.
24. Gerarde H.W. (1960). Toxicology and biochemistry of some aromatic hydrocarbons. Amsterdam, Elsevier Publishing Company [cyt. za EC 2001]. Gerarde H., Linden N.J. (1959). Toxicological studies on hydrocarbons. A.M.A. Arch. Ind. Health 19, 403–418.
25.GIS, Główny Inspektor Sanitarny (2010). Dane według Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bydgoszczy.
26. GIS, Główny Inspektor Sanitarny (2015). Warszawa.
27. Gulf Oil Corporation (1984) Hepatocyte primary culture/DNA repair test of cumene. Houston, TX. Washington, DC, US Environmental Protection Agency, Office of Toxic Substances. Gulf Project No. 84-2130; TSCA section 4 submission 888500694) [cyt. za WHO 2005].
28. Gulf Oil Corporation (1985a). Five-day repeated dose inhalation toxicity study in rats of cumene. NTIS/OTS 0206783 [cyt. za EC 2001].
29. Gulf Oil Corporation (1985b). Micronucleus test in vivo. NT1S/0TS. 0206782 [cyt. za EC 2001].
30. HSDB, Hazardous Substance Data Bank (2015). [komputerowa baza danych], on-line. 31. Hong H-H.L., Ton T-V.T., Kim Y., Wakamatsu N., Clayton N.P., Chan P-C.C., Sills R.S., Lahousse S.A. (2008). Genetic alterations in Kras and p53 cancer genes in lung neoplasms from B6C3F1 mice exposed to cumene. Toxicol. Pathol. 36 (5), 720–726.
31. Huels report (1988). Skin sensitisation study. Maximisation test. OECD Guideline 406. Report nr 1219 [cyt. za EC 2001].
32. Huntingdon Research Center (1979). Skin irritation. Report nr 325a [cyt. za EC 2001].
33. IARC (2011). Cumene. Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans. Vol. 101, 325– 348.
34. Izmerov N.F., Sanotsky I.V., Sidorov K.K. (1982). Toxicometric parameters of industrial chemicals under single exposure. United Nations Environment Programme [cyt. za EC 2001].
35. Jenkins L.J., Jones R.A., Siegel J. (1970). Long-term inhalation screening studies of benzene, toluene, pxylene and cumene on experimental animals. Toxicol. Appl. Pharmacol. 16, 818–823.
36. Knecht U., Ulshöfer A. (1996). Bio-Monitoring nach iso-Propylbenzol-Einwirkung. [W:] Münzberger E. Die Stellung der Arbeitsphysiologie in der heutigen Arbeitsmedizin. Begutachtung in der Arbeitsmedizin und Umweltmedizin. 36. Jahrestagung der Deutschen Gesellschaft für Arbeitsmedizin, vom 6. bis 9. Mai 1996 in Wiesbaden. Fulda, Rindt-Druck, 225– 227 [cyt. za DFG 2001].
37. Kristiansen U., Hansen L., Nielsen G.D., Holst E. (1986). Sensory irritation and pulmonary irritation of cumene and n-propanol: mechanims of receptor activation and desensitization. Act. Pharmacol. Toxicol. 59, 60–72.
38. Monsanto Company (1985). Health and safety studies on cumene. NTIS/OTS. 0512312 [cyt. za EC 2001].
39. Nielsen G.D., Alarie Y. (1982). Sensory irritation, pulmonary irritation and respiratory stimulation by airborne benzene and alkylbenzenes: prediction of safe industrial exposure levels and correlation with their thermodynamic properties. Toxicol. Appl. Pharmacol. 65, 459–477.
40. Nielse I.R., Dimen J., Dobson S. (1994). Environmental hazard assessment: cumene (TSD/20). London, UK Department of Environment [cyt. za EC 2001].
41. NTP, National Toxicology Program (2007). Toxicology and carcinogenesis studies of α-methylstyrene (CAS nr 98-83-9) in F344/N rats and B6C3F1 mice (Inhalation Ssudies).
42. NTP TR 543, NIH Publication nr 08-4474. Research Triangle Park, NC: National Toxicology Program. 216. NTP, National Toxicology Program (2009) Toxicology and carcinogenesis studies of cumene (CAS nr 98-82-8) in F344/N rats and B6C3F1 mice (Inhalation studies).
43. NTP TR 542, NIH Publication nr 09- 5885. Research Triangle Park, NC: National Toxicology Program. 206.
44. NTP, National Toxicology Program (2012a). Report on carcinogens (RoC) Concept: cumene [dostęp: 9.03.2015 r. http://ntp.niehs.nih.gov/NTP/roc/thirteenth/ Concepts/CumeneConcDocRoC8-30-12508.pdf].
45. NTP, National Toxicology Program (2012b). Final report on the cumene (CASRN 98-82-8) Genotoxicity studies. Research Triangle Park, NC: National Toxicology Program 28. NTP, National Toxicology Program (2013) Report on carcinogens. Monograph on cumene. [dostęp: 10.03.2015 r. http://ntp.niehs.nih.gov/ntp/roc/thirteenth/ monographs_final/cumene_508.pdf]
46. Pettersson B., Curvall M., Enzell C.R. (1980). Effects of tobacco somoke compounds on the noradrenaline induced oxidative metabolism is isolated brown fat cells. Toxicology 18, 1–15 [cyt. za EC 2001].
47. Petterson B., Curvall M., Enzell C.R. (1982). Effects of tobacco smoke compound on the ciliary activity of the embryo chicken trachea in vitro. Toxicology 23, 41–55 [cyt. za EC 2001].
48. Procter and Gamble (1985). 28 Day sub-acute percutaneous toxicity with cover letter. US EPA Document nr 8785029 [cyt. za EC 2001)].
49. Putman D.L. (1987a). Chromosome aberrations in Chinese hamster ovary (CHO) cells. NTIS/OTS. 0522852. Microbiological Associates, Inc. [cyt. za EC 2001].
50. Putman D.L. (1987b). Morphological transformation of BALB/3T3 mouse embryo cells in the absence of exogenous metabolic activation. NTIS/OTS. 0206782. Microbiological Associates, Inc. [cyt. za EC 2001].
51. Research Triangle Institute (1989). Metabolism, disposition and pharmacokinetics of cumene in F-344 rats following oral, i.v. administration or nose-only inhalation exposure. RTI Study Number 3543 [cyt. za EC 2001].
52. Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 6.06.2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU poz. 817, z późn. zm.
53. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16.12.2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 [zwanego rozporządzeniem GHS]. Dz. Urz. UE z dnia 31.12.2008 r. (L 353).
54. RTECS (2015) [komputerowa baza danych], on-line.
55. Sato A., Nakajima T. (1979). Partition coefficients of some aromatic hydrocarbons and ketones in water, blood and oil. Br. J. Ind. Med. 36, 231–234.
56. SCOEL, Scientific Committee on Occupational Exposure Limits (1993). Recommendation from Scientific Committee on Occupational Exposure Limits for cumene. SCOEL/SUM/29/1993.
57. SCOEL, Scientific Committee on Occupational Exposure Limits (2014) Recommendation from Scientific Committee on Occupational Exposure Limits for 2-phenylpropane (cumene) SCOEL/SUM/29/Draft SCOEL meeting December 2014 Item 3.1.
58. Seńczuk W., Litewka B. (1976) Absorption of cumene through the respiratory tract and excretion of dimethylphenylcarbinol in urine. Br. J. Ind. Med. 33, 100–105.
59. Smyth H.F., Carpenter C.P., Weil C.S. (1951). Range-finding toxicity data: list IV. AMA Arch. Ind. Hyg. Occup. Med. 4, 119–122 [cyt. za EC 2001].
60. Tegeris J.S., Balster R.L. (1994). A comparison of the acute behavioral effects of alkylbenzenes using a functional observational battery in mice. Fund. Appl. Toxicol. 22, 240–250.
61. Thelestam M., Curvall M., Enzell C.R. (1980). Effect of tobacco smoke compounds on the plasma membrane of cultured human lung fibroblasts. Toxicology 15, 203–217 [cyt. za EC 2001].
62. Turner F.C. i in. (1962). Skin irritation NTIS/OTS 0206726; Doc: I.D. 878214935 [cyt. za EC 2001].
63. Union Carbide Corporation (1985) Cumene toxicity studies. Acute inhalation toxicity, skin irritation NTIS/OTS 0206745; Doc: I.D. 878214980 [cyt. za EC 2001].
64. Wakamatsu N., Collins J.B., Parker J.S., Tessema M, Clayton NP, Ton T-VT, Hong H-HL, Belinsky S, Devereux TR, Sills RC, Lahousse SA (2008). Gene expression studies demonstrate that the Kras/Erk MAP kinase signal transduction pathway and other novel pathways contribute to the pathogenesis of cumene-induced lung tumors. Toxicol. Pathol. 36(5), 743–752.
65. Wolf M.A., Rowe V.K., McCollister D.D., Hollingsworth R.L., Oyen F. (1956). Toxicological Studies of certain alkylated benzenes and benzene. Experiments on Laboratory Animals. AMA Arch. Ind. Health 14, 387–398 [cyt. za EC 2001].
66. WHO, World Health Organization (2005) Cumene. Concise international chemical assessment document 18. Geneva, Office of Publications.
67. Yang L.L. (1987). CHO/HGPRT Mutation Assay. NTIS/OTS 0522853. Microbiological Associates Inc. [cyt. za EC 2001].

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-9d9a2756-412b-43a0-8b53-462d69749457