Intoksykacja Pb wybranych roślin z zasięgu oddziaływania Huty Częstochowa

• Autorzy: Musielińska R. , Kwapuliński J. , Kowol J.

Warianty tytułu

EN

Pb intoxication of selected plants in the range of influence of the Czestochowa steelworks

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zanieczyszczenie gleby, zwłaszcza związkami metali ciężkich, może w istotny sposób wpływać na wzrost zanieczyszczenia roślin. O stopniu zagrożenia występowaniem różnych pierwiastków w glebie decyduje rodzaj emisji przemysłowej. Gleby z terenów uprzemysłowionych, zwłaszcza w otoczeniu hut, zostają w różnym stopniu zanieczyszczone związkami metali ciężkich, w tym również związkami ołowiu. Przedmiotem badań nad kumulacją Pb były części morfologiczne: korzeń, segmenty łodygi o długości 10 cm, liść, kwiat 60 gatunków roślin leczniczych oraz gleba z warstwy przykorzennej glebę. Formy bezpośrednio biodostępne (forma wymienna i adsorbowana) i pośrednio biodostępne Pb (forma węglanów i połączeń organicznych) ustalono zgodnie z metodą Rudd'a. Zawartość ołowiu w glebie i w roślinach oznaczono za pomocą spektrofotometru Pye Unicam SP9 z dokładnością 0,01 µg/g. W ocenie zdolności kumulacji ważny jest poziom zawartości różnych pierwiastków potencjalnie uczestniczących w konkurencji o receptor jakim jest korzeń rośliny. Przeciętne zawartości metali w formie wymiennej i adsorbowanej w glebie wynosiły kolejno (µg/g): Zn 2,47 i 54,43; Cr8,53 i 3,27; Cd 0,17 i 0,27; Mn 1,77 i 8,35; Cu 22,90 i 8,61; Pb 1,79 i 5,32; Ni 0,65 i 0,57; Fe 5,10 i 15,18. W formie węglanów i połączeń organicznych Pb występował w ilości 7,30 µg/g oraz 4,76 µg/g. Zawartości Pb odpowiadające 10 percentylowi mogą być wykorzystane w innych badaniach jako układ odniesienia. Duże wartości odpowiadające 10 percentylowi wykazały szczególnie (w µg/g) w korzeniach: mak polny (Papcwer rhoeas) - 9,50 i dziewanna pospolita (Verbascum nigrun) - 6,32; w liściach: starzec wiosenny (Senecio vernalis) - 4,05, dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum) - 3,84, babka zwyczajna (Plantago major) - 3,68. Rośliny lecznicze mogą stanowić, dzięki posia¬danym dużym wybiórczym zdolnościom kumulowania, dodatkowe źródło obecności ołowiu w organizmie ludzi w zależności od procedury leczniczej.

EN

Soil contamination, especially heavy metal compounds, can significantly affect the increase in pollution of the plant. Of hazard occurrence of various elements in the soil determines the type of industrial emissions. The soil of the industrialized nations, especially in the steel mills, are in varying degrees of polluted compounds of heavy metals, including lead compounds. The subject of the research on the accumulation of Pb were morphological parts: the root, stem segments with a length of 10 cm, the leaf, the flower of 60 species of medicinal plants and the soil from a by-root layer. Directly bioavailable forms (exchangeable and adsorbed form) as well as indirectly bioavailable ones of Pb (a form of carbonates and organic compounds) was established in according to Rudd's method. The lead content in the soil and in plants was determined with the use of Pye Unicam SP9 spectrophotometer to an accuracy of 0.01 µg/g. In assessing the ability of accumulation the important thing is the level of various elements potentially involved in the competition for the receptor, which is the root of the plant. The average metal con-tents in the exchangeable and adsorbed form in the soil were respectively (µg/g) Zn 2.47 and 54.43; CR8.53 and 3.27; Cd of 0.17 and 0.27; Mn of 1.77 and 8.35 ; Cu 22.90 and 8.61; Pb 1.79 and 5.32 ; Ni 0.65 and 0.57 ; Fe 5.10 and 15.18. In the form of carbonates and organic compounds Pb occurred in the amount of 7.30 µg/g and 4.76 µg/g. The contents of Pb corresponding to the 10 percentile can be used in other studies as a reference. Large values corresponding to the 10 percentile were particularly noted (in µg/g) in the root of Papaver rhoeas - 9.50 and Verbascum nigrum - 6.32; in the leaves of: Senecio vernalis - 4.05 , Yerbascum densiflorum - 3.84, Plantago major - 3.68. Medicinal plants can be, due to their high selective ability of accumulation, an additional source of lead in the human body, depending on the treatment procedure.

Słowa kluczowe

PL

intoksykacja; ołów; rośliny lecznicze; huta; Częstochowa

EN

intoxication; lead; medicinal plants; steelwork; Częstochowa

• Wydawca: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe
• Czasopismo: Ekologia i Technika
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 22, nr 4
• Strony: 193--199
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., tab.

Twórcy

autor

Musielińska R.

• Akademia im. J. Długosza, Instytut Chemii, Ochrony Środowiska i Biotechnologii, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, 42-201 Częstochowa, AL Armii Krajowej 13/15

autor

Kwapuliński J.

• Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, 41-200 Sosnowiec, ul. Kościelna 13

autor

Kowol J.

• Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, 41-200 Sosnowiec, ul. Kościelna 13

Bibliografia

• 1. Kwapuliński J., Grażyna Sołtysiak G., Janusz Mirosławski J., 2002. Wykorzystanie współzależności między pierwiastkami do oceny zasięgu oddziaływania wybranych emitorów zanieczyszczeń pyłowych. Ochrona Powietrza i Probl. Odpadów, 36(4): 145- 148.
• 2. Kwapuliński J., Mirosławski J., Bojarska K., Stempin M., 1995. Dust of coal combustion as the element of endanger for inhabitans of Upper Silesian industrial region. Pollut. Environ., 4-5: 121-124.
• 3. Piotrowska M., Dudka S., Ponce-Hernandez R., Witek T., 1994. The spatial distribution of lead concentration in the agricultural soils and main crop plants in Poland. Sci. Total Environ., 158: 147-155.
• 4. Piotrowska M., Dudka S., Bolibrzuch E., 1992. Wpływ zróżnicowanych dawek metali śladowych na plon oraz zawartość tych pierwiastków w kukurydzy (Zea mays L.). Miedź i ołów. Arch. Ochr. Śród., 2: 145-152.
• 5. Birke M., Rauch U., 2000. Urban geochemistry: Investigations in the Berlin metropolitan area. Environ. Geochem. Health., 22: 233-248.
• 6. Siemiński M., 2001. Środowiskowe zagroże¬nia zdrowia. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
• 7. Łukasik L, Palowski B., Ciepak R, 2002. Lead, cadmium and zinc contens in soil and in leaves of selected tree and shrub species grown in urban parks of Upper Silesia. Chem. Inż. Ekol., 9(4): 431-439.
• 8. Cotrufo M. F., De Santo A. V., Alfani A., Barto-li G., De Cristofaro A., 1995. Effects of urban heavy metal pollution on organic matter decomposition in Quercus ilex L. woods. Environ. Pollut., 89(1): 81-87.
• 9. Brahma S., Sattar M. A., Hossain M. B., 2000. Fertility status of soils of the industrial areas of Bangladesh. First International conference on soils of urban, industrial, traffic and mining areas, University of Essen, Germany July 12-18 2000, 857-862.
• 10. Maryskevych O., Shpakivska I., 2000. Soil enzymes and soil microbial actwity as indicators of soil quality in the urbanistic soils. First international conference on soils of urban, industrial, traffic and mining areas. University of Essen, Germany July 12-18 2000, 869-873.
• 11. Chen T. B., Wong J. W. C., Zhou H. Y., Wong M. H., 1997. Assessment of trace metal distribution and contamination in surface soils of Hong Kong. Environ. Pollut., 96(1): 61-68.
• 12. Piotrowska M., 1997. Formy ołowiu w glebach zanieczyszczonych pyłami hutniczymi. Arch. Ochr. Śród., 23: 191-199.
• 13. Dobrzański Z., Kołacz R., Bodak E., 1996. Metale ciężkie w środowisku zwierząt. Medycyna weterynaryjna, 52(9): 570-574.
• 14. Terelak H., Motowicka-Terelak T., StuczyńskiT, Pietruch C., 2000. Pierwiastki śladowe (Cd, Cu, Ni, Pb, Zn) w glebach użytków rolnych Polski. IOŚ. Warszawa.
• 15. Hereźniak J., Krasowska M., Ławrynowicz M., 1970. Roślinność przełomu Warty pod Częstochową. Ziemia Częstochowska, 8/9: 315-350.
• 16. Krysiak J. B., Markiewicz J., Skrzypczyk S., 1993. Przyroda województwa częstochowskiego. LOP. Częstochowa.
• 17. Rudd T., Lakę D. L., Mehrotra L, et al., 1988. Characterization of metal from in sewage sludge by chemical extraction and progressive acidification. Sci. Total. Environ., 74: 149-175.