Walidacja metod pomiarowych w procesie akredytacji laboratorium wzorcującego

• Autorzy: Krach A. , Chmiel W.

Warianty tytułu

EN

Validation of methods of measurement in process of accreditation of calibration laboratory

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dla weryfikacji wyników komputerowej symulacji procesu wentylacji kopalni konieczne jest wprowadzenie do programu symulacji parametrów modelowanego obiektu. Wiele z tych parametrów otrzymuje się w wyniku pomiarów, inne z kolei przyjmuje się w wyniku oszacowania na podstawie dostępnej wiedzy. Wyniki pomiarów są obarczone niepewnością, której składnikiem jest niepewność wzorcowania stosowanych przyrządów pomiarowych. Proces wzorcowania wraz z określeniem niepewności wzorcowania danego przyrządu pomiarowego, realizowany w laboratorium pomiarowym, prowadzony jest według ustalonej i zatwierdzonej metody. Stosowana metoda wzorcowania przed zatwierdzeniem podlega procedurze sprawdzenia i potwierdzenia istotności i wiarygodności, czyli procedurze walidacji. W IMG PAN powołane zostało Laboratorium Wzorcujące Wentylacyjne Przyrządy Pomiarowe i podjęto czynności dla akredytacji tego laboratorium. W tym celu opracowano system jakości dla laboratorium, zgodny z PN-EN ISO/IEC 17025:2001 „Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących”. System ten jest obecnie wdrażany w LWWPP. Jednym z elementów systemu jakości laboratorium wzorcującego jest walidacja stosowanych w laboratorium metod pomiarowych. W LWWPP planuje się prowadzić wzorcowania wg następujących procedur: – procedura wzorcowania anemometrów, – procedura wzorcowania ciśnieniomierzy mechanicznych, – procedura wzorcowania ciśnieniomierzy elektromechanicznych, – procedura wzorcowania przyrządów do pomiaru ciśnienia absolutnego, – procedura wzorcowania termometrów, – procedura wzorcowania psychrometrów Assmanna, – procedura wzorcowania przyrządów do pomiaru strumienia objętości/masy powietrza. Przedstawiono działania zmierzające do uzyskania dowodów, że podane procedury spełniają wszystkie wymagania, zapewniające uzyskanie wiarygodnych wyników wzorcowań, wykonywanych w LWWPP IMG PAN, czyli walidację procedur wzorcowania.

EN

To verify results of computer simulation of the mine-ventilation process it is necessary to introduce parameters of the modeled object into the simulation program. Numerous parameters of this type can be obtained as a result of measurements, the others being taken trough estimation based on available knowledge. Measurement results are burdened with uncertainty, a component of which is the uncertainty of calibration of measuring instruments used. The calibration, together with determination of the uncertainty of calibration for a given measuring instrument, is accomplished in a measuring laboratory in accordance with an established and approved method. Before approval, the applied calibration method is submitted to a procedure of checking and confirmation of significance and reliability, in other words validation procedure. At IMG PAN the Calibration Laboratory for Ventilation Measuring Instruments (CLVMI) was established and arrangements were made for its accreditation. To this end, a laboratory quality-control system was elaborated in agreement with ISO/IEC 17025 “General requirements for the competence of testing and calibration laboratories”. This system is currently implemented at CLVMI. Validation of measurement methods applied at the laboratory is one of elements of the calibration laboratory quality-control system. The paper presents actions which tend towards obtaining proofs that the given procedures fulfill all requirements to secure achieving reliable results of calibrations carried out at CLVMI, that is validation of the calibration procedures.

Słowa kluczowe

PL

akredytacja; walidacja; wzorcowanie

EN

accreditation; validation; calibration

• Wydawca: Instytut Mechaniki Górotworu PAN
• Czasopismo: Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN
• Rocznik: 2004
• Tom: Vol. 6, no. 3-4
• Strony: 151--157
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz.

Twórcy

autor

Krach A.

• Instytut Mechaniki Górotworu PAN, ul. Reymonta 27; 30-059 Kraków

autor

Chmiel W.

• Instytut Mechaniki Górotworu PAN, ul. Reymonta 27; 30-059 Kraków

Bibliografia

• Chmiel W., Krach A., 2003: Badania porównawcze małych prędkości powietrza w tunelu aerodynamicznym w systemie potwierdzania metrologicznego. Prace IMG PAN.
• Trutwin W., Chmiel W., 1999: Wieloletnie badania anemometrów skrzydełkowych typu LAMBRECHT i ROSENMÜLLER. Prace IMG PAN.
• Trutwin W., Krach A. Chmiel W., 2002: Badania porównawcze mikromanometrów stosowanych w tunelu aerodynamicznym. Prace IMG PAN.
• Trutwin W., Chmiel W., Socha P., 1984: Cechowanie zwężki pomiarowej 16x50 w tunelu aerodynamicznym. Dok. wewn. IMG PAN, Kraków.
• Trutwin W.,Chmiel W., Millak St., 1989: Modernizacja oraz określenie parametrów tunelu aerodynamicznego IMG PAN. Dok. wewn. Prac. Went. Kop. IMG PAN, Kraków.
• Cierniak W., 1998: Niepewność wyznaczania prędkości w tunelu aerodynamicznym. Dok. wew. Prac. Went. Kop. IMG PAN, Kraków.
• EUROMET Project No. 388. Final Report. Intercomparison of Anemometers, by Heinrich Lerch, Swiss Federal Office of Metrology, 14 April 1999.
• Publikacje Głównego Urzędu Miar:
• Międzynarodowy Słownik Podstawowych i Ogólnych Terminów Metrologii. GUM, 1996 r.
• Wyrażanie niepewności pomiaru, Przewodnik. GUM, 1999 r..
• EA-4/02: Expression of the Uncertainty of Measurement in Calibration. European co-operation for Accreditation, 1999 r. (Wyrażanie niepewności pomiaru przy wzorcowaniu – tłumaczenie Głównego Urzędu Miar, 1999),
• Dokumenty Polskiego Centrum Akredytacji:
• DA-01: Opis systemu akredytacji. PCA, wyd. 4, Warszawa, 2003 r.
• DAB-03/DAP-03: Ogólne wytyczne dotyczące akredytacji laboratoriów badawczych i wzorcujących w odniesieniu do wymagań normy PN-EN ISO/IEC 17025:200. PCA, wyd. 1, 2001 r.
• Normy:
• PN-EN ISO/IEC 17025:2001 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących.
• PN-ISO 10012-1:1998/Ap1:2001 Wymagania dotyczące zapewnienia jakości wyposażenia pomiarowego – System potwierdzania zgodności metrologicznej wyposażenia pomiarowego.
• PN-ISO 11631:2001 Pomiar strumienia płynów. Metody określania właściwości przepływomierzy.
• PN EN 24006:1997 Pomiary strumienia płynu i objętości przepływającego płynu w przewodach. terminologia i symbole.
• PN-EN ISO 5167-1:2004 (U) Pomiary strumienia płynu za pomocą zwężek pomiarowych wbudowanych w całkowicie wypełnione rurociągi o przekroju kołowym – Część 1: Zasady i wymagania ogólne.
• PN-EN ISO 5167-2:2004 (U) Pomiary strumienia płynu za pomocą zwężek pomiarowych wbudowanych w całkowicie wypełnione rurociągi o przekroju kołowym – Część 1: Kryzy.
• PN-M-42376:2001 Pomiary strumienia płynu za pomocą zwężek pomiarowych. Przewodnik stosowania ISO 5167-1: 1991;
• PN-ISO 7066-1:1989 Ocena niepewności podczas wzorcowania i użytkowania urządzeń do pomiaru strumienia płynu. Zależności podczas wzorcowania liniowego.
• PN-ISO 7066-2:1996 Ocena niepewności podczas wzorcowania i użytkowania urządzeń do pomiaru strumienia płynu. Zależności podczas wzorcowania nieliniowego.
• Uregulowania prawne:
• Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. Prawo o miarach, Dz. U. Nr 55 poz. 248, 1993 r.
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 listopada 2004 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo o miarach, Dz. U. Nr 243 poz. 2441, 2004 r.
• Ustawa z dnia 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw, Dz. U. Nr 43 poz. 489, 2000 r.
• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jednolity), Dz. U. Nr 204 poz. 2087, 2004 r.
• Zarządzenie nr 14 Prezesa Głównego Urzędu Miar z dnia 29 kwietnia 1994 w sprawie określenia warunków i trybu akredytacji laboratoriów pomiarowych, Dziennik Urzędowy Miar i Probiernictwa nr 4 poz. 9, 1994 r.
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 2000 r. w sprawie organizacji oraz trybu działania Polskiego Centrum Akredytacji. Dz. U. Nr 122 poz. 1328, 2000 r.