Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w pyle zawieszonym w miastach Górnego Śląska

Kozielska, B.; Rogula-Kozłowska, W.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w pyle zawieszonym w miastach Górnego Śląska

Autorzy

Kozielska B. , Rogula-Kozłowska W.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Polycyclic aromatic hydrocarbons in particulate matter in the cities of Upper Silesia

Języki publikacji

Abstrakty

Z uwagi na swoje właściwości mutagenne i kancerogenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) są najszerzej badanymi trwałymi połączeniami organicznymi związanymi z aerozolem atmosferycznym. W pracy zaprezentowano i przeanalizowano historyczne, sięgające lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku i dostępne z ostatnich lat, dane o ich stężeniach w całkowitym pyle zawieszonym na terenie Aglomeracji Górnośląskiej. Po ogromnej redukcji zanieczyszczenia powietrza, jaka miała miejsce na przełomie XX i XXI wieku, zmniejszył się znacząco poziom stężeń, zarówno pyłu zawieszonego jak i związanych z nim WWA. O ile pod koniec lat 90-tych średnioroczne stężenie sumy WWA osiągały wartości z przedziału od 260 do 590 ng/m3, to po roku 2000 w zimie nie przekracza wartości 160 ng/m3 a latem 10 ng/m3. W odróżnieniu od innych regionów, na Górnym Śląsku, wciąż emisje przemysłowe, a w szczególności, emisja komunalna odpowiedzialne są za kształtowanie stężeń WWA w powietrzu.

Due to their mutagenic and carcinogenic properties, polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are the most widely researched persistent organic compounds linked with the particulate matter (PM). The following paper presents the analysis of the historical data embracing the period since 1970s. It concerns the information on the PAH concentrations in the total PM in the Upper Silesia urban area. As the air pollution was largely reduced at the turn of the 20th and 21st centuries, the concentrations of PM and the related PAHs also considerably decreased. In the late-1990s, the mean yearly concentration of the PAHs sum ranged between 260 and 590 ng/m3. The winter and summer values obtained after the year 2000 have not exceeded 160 ng/m3 and 10 ng/m3, respectively. When compared to other regions, the PAH concentrations in the air in Upper Silesia are still affected by industrial and, particularly, municipal emissions.

Słowa kluczowe

WWA PM benzo(a)piren powietrze atmosferyczne aglomeracja górnośląska

PAHs PM benzo(a)pyrene ambient air Silesian agglomeration

Wydawca

Mastermedia sp. z o.o.

Czasopismo

Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska

Rocznik

2014

Tom

Vol. 16, nr 2

Strony

75--84

Opis fizyczny

Bibliogr. 41 poz.

Twórcy

autor

Kozielska B.

barbara.kozielska@polsl.pl

Politechnika Śląska, Katedra Ochrony Powietrza, ul. Akademicka 2, 44-100 Gliwice, tel. 32 237 15 30

autor

Rogula-Kozłowska W.

wioletta.rogula-kozlowska@ipis.zabrze.pl

Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, ul. M.Curie-Skłodowskiej 34, 41-819 Zabrze, tel. 32 271 64 81, wew. 14

Bibliografia

1. Pierce R. C., Katz M., Dependency of polynuclear aromatic hydrocarbon content on size distribution of atmospheric aerosols. Environmental Science and Technology, 9, 1975, s. 347-353.
2. Yang H.H., Chiang C.F., Size distribution and dry deposition of road dust PAHs, Environmental International, 25, 1999, s. 585-597.
3. Wu S.P., Tao S., Liu W.X., Particle size distributions of polycyclic aromatic hydrocarbons in rural and urban atmosphere of Tianjin, China. Chemosphere, 62, 2006, s. 357–367.
4. National Research Council: Polycyclic aromatic hydrocarbons evaluation of sources and effects, National Academy Press, Washington D.C., 1983.
5. Ramdahl, T., Alfheim, I., Rustad, S., Olsen, T., Chemical and biological characterization of emissions from small residential stoves burning wood and charcoal. Chemosphere, 11, 1982, s. 601-611.
6. Nikolao K., Masclet P.M., Mouvier G., Sources and chemical reactivity of polynuclear aromatic hydrocarbons in the atmosphere – a critical review. Science of the Total Environment, 32, 1984, s. 102–132.
7. Konieczyński J., Pasoń A., Kaczyńska T., Szeliga J., Emisja substancji zanieczyszczających z domowych palenisk węglowych. Archiwum Ochrony Środowiska, 1, 1991, s. 33–43.
8. Miguel A.H., Kirchstetter T.W., Harley R.A., Hering S.V., On-road emissions of particulate polycyclic aromatic hydrocarbons and black carbon from gasoline and diesel vehicles. Environmental Science and Technology, 32, 1998, s. 450-455.
9. Kristensson A., Johansson Ch., Westerholm R., Swietlicki E., Gidhagenb L., Wideqvist U., Vesely V., Real-world traffic emission factors of gases and particles measured in a road tunnel in Stockholm, Sweden. Atmospheric Environment, 38, 2004, s. 657–673.
10. Phuleria H.C., Sheesley R.J., Schauer J.J., Fine P.M., Sioutas C., Roadside measurements of size-segregated particulate organic compounds near gasoline and diesel-dominated freeways in Los Angeles, CA. Atmospheric Environment, 41, 2007, s. 4653-4671.
11. Lee W.-J., Wang Y.-F., Lin T.-C., Chen Y.-Y., Lin W.-C., Ku C.-C., Cheng J.-T., PAH characteristics in the ambient air of traffic-source. Science of the Total Environment, 159, 1975, s.185-200.
12. Mandalakis M, Tsapakis M, Tsoga A, Stephanou EG., Gas-particle concentrations and distribution of aliphatic hydrocarbons, PAHs, PCBs and PCDD/Fs in the atmosphere of Athens (Greece). Atmospheric Environment 36, 2002, s. 4023-4035.
13. Fang GC, Chang CN, Wu YS, Fu PC, Yang, IL, Chen MH. Characterization, identification of ambient air and road dust polycyclic aromatic hydrocarbons in central Taiwan, Taichung. Science of the Total Environment, 327, 2004, s. 135–146.
14. Ohura T, Amagai T, Fusaya M, Matsushita H. Spatial distributions and profiles of atmospheric polycyclic aromatic hydrocarbons in two industrial cities in Japan. Science of the Total Environment, 38, 2004, s. 49–55.
15. Venkataraman C, Thomas S, Kulkarni P., Size Distributions of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons - Gas/Particle Partitioning to Urban Aerosols. Journal of Aerosol Science , 30, 1999, s. 759-770
16. Hassan S.K., Khoder M.I., Gas-particle concentration, distribution, and health risk assessment of polycyclic aromatic hydrocarbons at a traffic area of Giza, Egypt. Environmental Monitoring and Assessment, 184, 2012, s. 3593-3612.
17. Bi X., Sheng G., Peng P., Chen Y., Zhang Z., Fu J., Distribution of particulate- and vapor-phase n-alkanes and polycyclic aromatic hydrocarbons in urban atmosphere of Guangzhou, China. Atmospheric Environment, 37, 2003, s. 289-298.
18. Ćwiklak K., Pastuszka J.S., Rogula-Kozłowska W., Influence of traffic on particulate-matter polycyclic aromatic hydrocarbons in Urban atmosphere of Zabrze, Poland. Polish Journal of Environmental Studies, 18, 2009, s. 579-585.
19. Klejnowski K., Kozielska B., Krasa A., Rogula-Kozłowska W., Polycyclic Aromatic Hydrocarbons in PM1, PM2.5, PM10 and TSP in the Upper Silesian Agglomeration, Poland. Archives of Environmental Protection 36, 2010, s. 65-72.
20. Rogula-Kozłowska W., Kozielska B., Błaszczak B., Klejnowski K., The Mass Distribution of Particle-Bound PAH Among Aerosol Fractions: A Case-Study of an Urban Area in Poland [In] Organic Pollutants Ten Years After the Stockholm Convention - Environmental and Analytical Update edited by Tomasz Puzyn and Aleksandra Mostrag-Szlichtyng, 2012, s. 163-190.
21. Zaciera M., KurekJ., Dzwonek L., Feist B., Jędrzejczak A., Seasonal variability of PAHs and nitro-PAHs concentrations in total suspended particulate matter in ambient air of cities of Silesian voivodeship. Environment Protection Engineering 38, 2012, s. 45-50.
22. Rogula-Kozłowska W., Klejnowski K., Rogula-Kopiec P., Mathews B., Szopa S., A study on the seasonal mass closure of ambient fine and coarsedusts in Zabrze, Poland. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, 88, 2012, s. 722–729.
23. Rogula-Kozłowska W., Kozielska B., Klejnowski K., Hazardous Compounds in Urban PM in the Central Part of Upper Silesia (Poland) in Winter. Archives of Environmental Protection, 39, 2013, s. 53-65.
24. Rogula-Kozłowska W., Kozielska B., Klejnowski K., Concentration, Origin and Health Hazard from Fine Particle-Bound PAH at Three Characteristic Sites in Southern Poland. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, 1, 2013, s. 349-355.
25. Rogula-Kozłowska W., Klejnowski K., Submicrometer aerosol in rural and urban backgrounds in Southern Poland – primary and secondary components of PM1. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, 90, 2013, s. 103-109.
26. Rogula-Kozłowska W., Klejnowski K., Rogula-Kopiec P., Ośródka L., Krajny E., Błaszczak B., Mathews B., Spatial and seasonal variability of the mass concentration and chemical composition of PM2.5 in Poland. Air Quality, Atmosphere & Health, 7, 2014, s. 41-58.
27. Willett K.L., Gardinali P.R., Sericano J.L., Wade T.L., Safe, S.H., Characterization of the H4IIE rat hepatoma cell bioassay for evaluation of environmental samples containing polynuclear aromatic hydrocarbons (PAHs). Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 32, 1997, s. 442-448.
28. Nisbet I.C.T., LaGoy P.K., Toxic equivalency factors (TEFs) for polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs). Regulatory Toxicology and Pharmacology, 16, 1992, s. 290-300.
29. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. UE L 23 z 26.01.2005).
30. Staniszewska M., Graca B., Bełdowska M., Saniewska D., Factors controlling benzo(a)pyrene concentration in aerosols in the urbanized coastal zone. A case study: Gdynia, Poland (Southern Baltic Sea). Environmental Science and Pollution Research, 20, 2013, s. 4154-4163.
31. Hien T.T., Thanh L.T., Kameda T., Takenaka N., Bandow H., Distribution characteristics of polycyclic aromatic hydrocarbons with particle size in urban aerosols at the roadside in Ho Chi Minh City, Vietnam. Atmospheric Environment, 41, 2007, s. 1575-1586.
32. Lakhani, A., Source apportionment of particle bound polycyclic aromatic hydrocarbons at an industrial location in Agra, India The Scientific World Journal 2012, art. no. 781291.
33. Rajput N., Lakhani, A., Particle Associated Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs) in Urban Air of Agra. Polycyclic Aromatic Compounds, 32, 2012, s. 48-60.
34. GUS Ochrona Środowiska 2000, Warszawa 2000.
35. GUS Ochrona Środowiska 2001, Warszawa 2001.
36. GUS Ochrona Środowiska 2005, Warszawa 2005.
37. GUS Ochrona Środowiska 2008, Warszawa 2008.
38. GUS Ochrona Środowiska 2010, Warszawa 2010.
39. Kozielska B., Rogula-Kozłowska W., Pastuszka J.S., Traffic emission effects on ambient air pollution by PM2.5-related PAH in Upper Silesia, Poland. International Journal of Environment and Pollution, 53, 2013, s. 245-264.
40. Buszewski, B., Buszewska, T., Szumski, M., Siepak, J., Simultaneous determination of phenols and polyaromatic hydrocarbons isolated from environmental samples by SFE-SPE-HPL. Chemia Analityczna, 48, 2003, s. 13-25.
41. Namieśnik J., Jamrógiewicz Z., Pilarczyk M., Torres M.; Przygotowanie próbek środowiskowych do analizy, WNT, Warszawa 2000.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-9d033ba4-f6a8-4a58-b003-91d7c09c6306