Zmiany jakości wody w Strudze Dormowskiej w ciągu kilkudziesięciu lat na podstawie analizy wskaźników i indeksów biologicznych

• Autorzy: Graczyk L. , Golski J. , Trawiński J. , Andrzejewski W. , Mazurkiewicz J.

Warianty tytułu

EN

Changes in water quality of struga dormowska stream over several years based on the analysis biological indicators and indices

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem przedstawionych badań było określenie stanu ekologicznego Strugi Dormowskiej na podstawie struktury jakościowej i ilościowej bentosu oraz ichtiofauny, a także porównanie wyników otrzymanych na bazie wskaźników i indeksów biologicznych w ciągu kilkudziesięciu lat. Warunki środowiskowe cieku na odcinkach wytypowanych do badań różniły się między sobą pod względem morfometrii koryta, substratu dennego, temperatury i zawartości tlenu, a także wartości wskaźników i indeksów biologicznych. Na podstawie przeprowadzonych badań należy przyjąć, że wody Strugi Dormowskiej kwalifikują się do trzeciej klasy jakości wód. Niewątpliwy wpływ na stan ekologiczny rozpatrywanego cieku ma położenie zlewni, która obejmuje głównie obszary o charakterze rolniczym. Rzeka przepływa także przez tereny o wysokim potencjale turystyczno-rekreacyjnym, co może oddziaływać na strukturę jakościową i ilościową organizmów wskaźnikowych.

EN

The aim of this study was to determine the ecological status of Struga Dormowska stream, based on qualitative and quantitative structure of benthic macroinvertebrates and ichthyofauna. The obtained results were compared to other studies, conducted for several decades. Based on the environmental conditions, research sites were varied due to riverbed morphometry, bottom substrate, temperature, dissolved oxygen and values of biological indicators and indices. Based on the obtained results, Struga Dormowska stream represent a third, sufficient class of water quality. The undoubted impact on ecological status of Struga Dormowska stream, has a location of catchment, which mainly covers the agricultural areas. The river also flows through areas with high potential for tourism and recreation, which may affect the species composition of benthic macroinvertebrates and fish.

Słowa kluczowe

PL

belgijski indeks biotyczny (BBI); bioindykator; indeks Ephemeroptera-Plecoptera-Trichoptera (indeks EPT); ichtiofauna; makrobezkręgowce; bentosowe; polski indeks biotyczny (BMWP-PL); wskaźnik saprobowy; wskaźnik Shannona-Wienera

EN

abundance biomass/comparison (ABC); Belgian biotic index (BBI); benthic macroinvertebrates; bioindicators; Ephemeroptera-Plecoptera-Trichoptera index (EPT index); ichthyofauna; Polish biotic index (BMWP-PL); Shannon–Weaver index (Sh–W)

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 16, z. 2
• Strony: 37--48
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys.

Twórcy

autor

Graczyk L.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Zakład Rybactwa Śródlądowego i Akwakultury, Instytut Zoologii

autor

Golski J.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Zakład Rybactwa Śródlądowego i Akwakultury, Instytut Zoologii, ul. Wojska Polskiego 71c, 60-625 Poznań

autor

Trawiński J.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Zakład Rybactwa Śródlądowego i Akwakultury, Instytut Zoologii

autor

Andrzejewski W.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Zakład Rybactwa Śródlądowego i Akwakultury, Instytut Zoologii

autor

Mazurkiewicz J.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Zakład Rybactwa Śródlądowego i Akwakultury, Instytut Zoologii

Bibliografia

• 1. BALABAN A., CONSTANSTINESCU E. 2006. The comparison of the Belgian Biotic Index with physicochemical analyses for Danube water. Analele Universitătii din Bucureşti – Chimie, A. 15 (serie nouă). Vol. 2 s. 21–25.
• 2. BRYLIŃSKA M. (red.) 2000. Ryby słodkowodne Polski [Freshwater fishes in Poland]. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 83-01-13100-4 ss. 524.
• 3. BURGER J., GOCHFELD M. 1999. On developing bioindicators for human and ecological health. Environmental Monitoring and Assessment. Vol. 66 s. 23–46.
• 4. BUSS D.F., BAPTISTA D.F., SILVEIRA M.P., NESSIMIAN J.L., DORVILLÉ L.F.M. 2002. Influence of water chemistry and environmental degradation on macroinvertebrate assemblages in a river basin in south-east Brazil. Hydrobiologia. Vol. 481. Iss. 1 s. 125–136.
• 5. Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23.11.2000 r., ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej [Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council of 23 October 2000 establishing a framework for Community action in the field of water policy]. Dz. U. UE L z dnia 22 grudnia 2000 r.
• 6. GORZEL M., KORNIJÓW R. 2004. Biologiczne metody oceny jakości wód rzecznych [Biological methods for evaluation of river water quality]. Kosmos. T. 53. Nr 2 s. 181–191.
• 7. ILNICKI P., GÓRECKI K., GRZYBOWSKI M., KRZEMIŃSKA A., LEWANDOWSKI P., SOJKA M. 2010a. Ecological quality classes of river hydromorphology in Poland. Journal of Water and Land Development. No 14 s. 15–27.
• 8. ILNICKI P., GÓRECKI K., GRZYBOWSKI M., KRZEMIŃSKA A., LEWANDOWSKI P., SOJKA M. 2010b. Principles of hydromorphological surveys of Polish rivers. Journal of Water and Land Development No. 14 s. 3–13.
• 9. KANCLERZ J., MURAT-BŁAŻEJEWSKA S., GOSZCZURNA E. 2014. Możliwości turystyczno-rekreacyjnego zagospodarowania Jeziora Dormowskiego i terenów przyległych [Possibilities of recreation and tourism development of the Dormowskie Lake and adjacent areas]. Nauka Przyroda Technologie. Vol. 8. Iss. 4. s. 1–11.
• 10. KONSTAŃCZAK M. 1984. Wpływ zrzutu wód poprodukcyjnych z kompleksu stawów Dęby i Wilki na jakość wody w Strudze Dormowskiej [The impact of water discharge from the post-production complex of Dęby and Wilki ponds on the quality of water in Struga Dormowska stream]. Maszynopis. Poznań. AR. Katedra Rybactwa Śródlądowego i Akwakultury ss. 31.
• 11. KOWNACKI A. 2000. The use of benthic macroinvertebrates in the biomonitoring of river water quality – how do we interpret faunistic data? Acta Hydrobiologica. No. 42 s. 187–206.
• 12. KOWNACKI A., SOSZKA H. 2004. Wytyczne do oceny stanu rzek na podstawie makrobezkręgowców oraz do pobierania prób makrobezkręgowców w jeziorach [Guidelines for the assessment of rivers based on macroinvertebrates and its sampling in lakes]. Warszawa ss. 51.
• 13. LELEK A. 1987. The freshwater fishes of Europe. Vol. 9. Threatened fishes of Europe. Wiesbaden. Aula-Verlag. ISBN 3891040482 ss. 343.
• 14. MAGURRAN A.E. 1988. Ecological diversity and its measurement. University College of North Wales in Bangor. ISBN 978-94-015-7360-3 ss. 180.
• 15. MEIRE P.M., DEREU J. 1990. Use of the abundance/biomass comparison method for detecting environmental stress: some considerations based on intertidal macrozoobenthos and bird communities. Journal of Applied Ecology. No. 27 s. 210–223.
• 16. MURAT-BŁAŻEJEWSKA S., SOJKA M. 2011. Ocena struktury ichtiofauny oraz stanu hydromorfologicznego i fizykochemicznego rzeki w aspekcie dobrego stanu ekologicznego [Assessment of fish fauna structure and hydromorphological and physico-chemical status of the river in the aspect of good ecological status]. Nauka Przyroda Technologie. Vol. 5. Iss. 5 s. 1–9.
• 17. PENCZAK T., GALICKA W., GŁOWACKI L., KOSZALIŃSKI H., KRUK A., ZIĘBA G., KOSTRZEWA J., MARSZAŁ L. 2004. Fish assemblage changes relative to environmental factors and time in the Warta River, Poland, and its oxbow lakes. Journal of Fish Biology. No. 64 s. 1–19.
• 18. PIELOU E. C. 1966. The measurement of diversity in different types of biological collections. Journal of Theoretical Biology. No. 13 s. 131–144.
• 19. RICHARDS C., HOST G.E., ARTHUR J.W. 1993. Identification of predominant environmental factors structuring stream macroinvertebrate communities within a large agricultural catchment. Freshwater Biology. Vol. 29. Iss. 2 s. 285–294.
• 20. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód [Regulation of the Minister of Environment dated 11 February 2004 on the classification for presenting the state of inland and underground water, method of monitoring, interpretation and presentation the results of these waters]. Dz. U. 2004. nr 32 poz. 283, 284.
• 21. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych [Regulation of the Minister of Environment dated 22 October 2014 on the classification of the status of inland waters and environmental quality standards for priority substances]. Dz. U. 2014 poz. 1482.
• 22. SHANNON C.E., WEAVER W. 1963. The mathematical theory of communication. Illinois. University of Illinois Press. ISBN 0-252-72548-4 ss. 125.
• 23. SIMPSON E. H. 1949. Measurement of diversity. Nature. Vol. 163 ss. 688.
• 24. SOJKA M., MURAT-BŁAŻEJEWSKA S., KANCLERZ J. 2008. Ocena oddziaływań antropogenicznych o charakterze obszarowym na jakość wód Strugi Dormowskiej [Assessment of non-point anthropogenic pressures on water quality of Struga Dormowska stream]. Acta Scientiarum Polonorum Formatio Circumiectus. Vol. 7. No. 2 s. 15–27.
• 25. TARWID K. 1988. Ekologia wód śródlądowych – wybrane zagadnienia [Ecology of inland waters – selected problems]. Warszawa. PWN. ISBN 83-01-07749-2 ss. 321.
• 26. VLACH P., DUŠEK J., ŠVÁTORA M., MORAVEC P. 2005. Fish assemblage structure, habitat and microhabitat preference of five fish species in a small stream. Folia Zoologica. Vol. 544. Iss. 4 s. 421–431.
• 27. WSI 1999. Features of an EPT index. Collecting samples to construct an EPT index. EPT index score development. Watershed Condition Series. Technical Note. No. 3 ss. 30.
• 28. ZAŁĘCKI S. 1967. Fauna rybna Strugi Dormowskiej [Ichthyofauna of Struga Dormowska stream]. Maszynopis. Poznań. AR. Katedra Rybactwa Śródlądowego i Akwakultury ss. 36.
• 29. ZDOLIŃSKI P., LAMPART-KAŁUŻNIACKA M. 2007. Biological monitoring of the surface Pomeranian rivers (North Poland) on the basis of the macroinvertebrates. Oceanological and Hydrobiological Studies. Vol. 36 Iss. 4 s. 119–126.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.