Kryształy : od mineralogii do rentgenowskiej analizy strukturalnej

• Autorzy: Kozioł Anna E.

Identyfikatory

DOI

10.53584/wiadchem.2024.09.11

Warianty tytułu

EN

Crystals : from mineralogy to X-ray structural analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

This work is an attempt to present the history of structural research at the new university, which was established after the war in 1944. The university was created from scratch ‒ based on random buildings, by people with different experience and mostly displaced from their hometowns. At the Faculty of Natural Sciences of the Maria Curie-Skłodowska University in the years 1945‒1951, crystallography was part of geological and mineralogical research. Students of the Faculty of Natural Sciences and Pharmacy had a "crystallography" section among the subjects they studied. After the reorganization of the university structure, the Department and next the Laboratory of Crystallography became part of the Faculty of Mathematics, Physics and Chemistry. Crystallography was taught only to chemistry students, and the subject of research was phase transformations of two-component systems. It was the crystal chemistry of solid phases, studied mainly by thermal and microscopic methods. Equipping the laboratory with an X-ray generator and cameras-goniometers for photographic registration of diffraction patterns, and later for counter collection on a powder diffractometer, enabled the use of the applied X-ray crystallography. Phase transformations of zeolites, polymer structures (degree of crystallinity) and porous materials were investigated. The use of the SAXS method made it possible to extend the research to nano- and microcrystalline phases. And above all, equipping the laboratory with single-crystal X-ray diffractometers makes it possible to study what is basic and most important in chemistry, i.e. the structure of newly synthesized compounds. Analysis of the stereochemistry of molecules, including the determination of absolute configurations, allows the correlation of physicochemical, spectroscopic and biological properties with the structure of compounds. Such research is currently carried out by crystallographers from the Faculty of Chemistry of UMCS in cooperation with, among others, medical universities.

Słowa kluczowe

PL

historia badań; krystalografia; rentgenografia strukturalna monokryształów; rentgenografia stosowana

EN

history of research; crystallography; single-crystal X-ray; applied X-ray crystallograph

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Chemiczne
• Czasopismo: Wiadomości Chemiczne
• Rocznik: 2024
• Tom: [Z] 78, 9-10
• Strony: 1321--1342
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz.., fot.

Twórcy

autor

Kozioł Anna E.

• Instytut Nauk Chemicznych, Wydział Chemii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

• https://orcid.org/0000-0001-5339-7505

Bibliografia

• [1] Z. Kosturkiewicz, Krystalografia w Polsce. Wiadomości Chemiczne, 68, 357-379 (2014)
• [2] Dz.U. 1944 nr 9 poz. 42
• [3] https://www.umcs.pl/pl/statut-umcs,2457,statut-umcs-29-maja-2019-tekst-ujednolicony, 83460.chtm; https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2024/0328/131317-regulamin-organizacyjny-ujednolicony-1-marca-2024-r.pdf
• [4] M. Turnau, Dewon okolic Pełczy na Wołyniu - szkic petrograficzny. Kosmos. Serja A. Rozprawy 54: 859-888 (1929)
• [5] M. Turnau-Morawska, Z mikrogeologii trzonu krystalicznego Tatr. Kosmos, Seria A, Rozprawy 65: 59-100 (1948)
• [6] M. Turnau-Morawska, Piaskowiec albski okolic Rachowa nad Wisłą. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin, Sectio В: Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia Vol. III, 33-36 (1948).
• [7] M. Turnau-Morawska, Spostrzeżenia dotyczące sedymentacji i diagenezy sarmatu Wyżyny Lubelskiej; Annales UMCS Sectio B, Vol. IV 135-180 (1949).
• [8] J. Trembaczowski, Próba wyjaśnienia pochodzenia piasków plaży i wydm w Puławach. Annales UMCS Sectio B, Tom III (1949) 67-78.
• [9] K. Łydka, Utwory sarmackie okolic Rybnicy i Dwikoz - Szkic petrograficzny, Annales UMCS Sectio B, Vol. V, 1-21 (1950)
• [10] J. E. Mojski; Asymetria zboczy dolinnych w dorzeczu Bystrzycy. Annales UMCS Sectio B, Vol. V, 27-52 (1950)
• [11] M Turnau-Morawska, M. Jahn. Orientacja optyczna ziarn kwarcu w drzewie skamieniałym okolic Chrzanowa. Annales Societatis Geologorum Poloniae, vol. 22, 177-186 (1952).
• [12] J. E. Mojski; Moja geografia: Lublin, Narutowicza 30 (lata 1945–1950). Annales UMCS Sectio B. vol. LXVI 7-33 (2011). DOI: 10.2478/V10066-011-0001-4
• [13] https://geo.uw.edu.pl/jubileusz-70-lecia-wydzialu-geologii/dziekani-wydzialu-geologii-w-latach-1952-2022/
• [14] T. Penkala, W. Świętosławski; (a) Bulletin de l’Academie Polonaise des Sciences, Cl III, vol. I str. 151-153 (1951); (b) vol. III, 277-280 (1955); (b) vol. III, 285-286 (1955); (d) vol IV, 615-617 (1956); (e) vol. IV, 619-621 (1956)
• [15] T. Penkala; Roztwory stałe i eutektyki dwuskładnikowe utworzone przez szereg homologów z jednym ze składników. Roczniki Chemii 27, 268-273 (1953)
• [16] T. Penkala; (a) Z badań nad eutektykami i roztworami stałymi związków organicznych, Annales UMCS, Sectio AA, Vol XI 77-92 (1956); (b) Wpływ wielkości jonów na przebieg krzywych równowagi fazowej w układach dwuskładnikowych związków nieorganicznych, Annales UMCS, Sectio AA, Vol XII 87-99 (1957); (c) O dodatnim wpływie polaryzacji jonowej na zdolność
• tworzenia się dwuskładnikowych roztworów stałych, Annales UMCS, Sectio AA, Vol XXIII 1-3 (1968)
• [17] T. Ciach, T. Penkala; (a) Zależność własności tlenku magnezowego od warunków jego otrzymywania, Annales UMCS Sectio AA vol. XXIII 31-38 (1968); (b) Procesy hydratacji w układzie trójskładnikowym MgO-MgCl2-H2O, Annales UMCS Sectio AA, vol. XXIII 39-47 (1968)
• [18] W. Skalmowski, T. Penkala; Podstawy krystalochemii i fizykochemii materiałów budowlanych. Wydawnictwo Arkady, Warszawa (1961)
• [19] W. Trzebiatowski, K Łukaszewicz; Zarys rentgenograficznej analizy strukturalnej. Katowice (1950)
• [20] A. Drzewiecka, K. Stępniak, A. Barcicka, A.E. Kozioł; Poly[[pentaaquasulfato-μ4-(R,R)-tartrato-dicadmium(II)] trihydrate] Acta Crystallogr. C63, m346–m348 (2007)
• [21] A. Drzewiecka, A.E. Kozioł, M. Łowczak, T. Lis; Poly[tertaaquadi-μ6-citrato-tetracopper(II)]: a redetermination. Acta Crystallogr. E63, m2339–m2340 (2007)
• [22] https://chemia.amu.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0030/284466/biuletyn-prof.-Kosturkiewicz5.pdf
• [23] http://archiwumkresowe.pl/wp-content/uploads/2023/03/TadeuszGlowiak.pdf
• [24] R.W. Adamiak, W.Z. Antkowiak; Droga naukowa profesora Macieja Wiewiórowskiego. Wiadomości Chemiczne, 57, 1001- 037 (2003)
• [25] https://konkryst.intibs.pl/historia-konwersatorium.html
• [26] Z. Kosturkiewicz (redaktor). Dzieje krystalografii polskiej. Wydawnictwo Naukowe UAM (2005)