Problem of the palaeo-Warta river valley on the Woźniki -Wieluń upland in the light of geostatistical spatial analysis. Of the sub-pleistocene surface hypsometry

• Autorzy: Szubert M.

Warianty tytułu

PL

Problem doliny pra-Warty na Wyżynie Woźnicko-Wieluńskiej w świetle geostatystycznej analizy przestrzennej hipsometrii powierzchni podplejstoceńskiej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Digital elevation model of the sub-Pleistocene surface on the Woźniki-Wieluń Upland was constructed using ordinary point kriging with the aim of verifying the existence of the buried valley of the palaeo- Warta River. The problem of its existence, often dealt with in literature, is of key importance in the restoration of the palaeogeographic evolution of the northem part of the Silesia-Kraków Upland. The application of a geostatistical model appropriate for the spatial structure of the data allowed to elaborate a digital elevation model of the buried surface, which seems to be the most accurate representation of palaeorelief. The models reveals the depressions described in literature. However, their pattern does not support the thesis that they are fragments of a large valley, Their shapes are characteristic of subglacial kettles, troughs and basins.

PL

Metodą geostatystyczną- krigingiem zwyczajnym punktowym opracowano cyfrowy model wysokościowy powierzchni podplejstoceńskiej na Wyżynie Woźnicko- Wieluńskiej, w celu rozsądzenia, czy istnieje kopalna dolina pra- Warty. Problem ten, wciąż dyskutowany w literaturze, jest zarazem kluczowym w opracowaniu koncepcji rozwoju paleogeograficznego północnej części Wyżyny Śląsko-Krakowskiej. Zastosowanie modelu geostatystycznego właściwego dla struktury przestrzennej danych pozwoliło opracować cyfrowy model wysokościowy kopalnej powierzchni, który z dużym prawdopodobieństwem obrazuje paleohipsometri. Widoczne są na nim obniżenia opisywane w literaturze. Jednak ich układ nie jest potwierdzeniem tezy, że są to fragmenty dużej doliny. Kształtem odpowiadają one kotłom, rynnom i misom subglacjalnym.

Słowa kluczowe

EN

geostatistics; kriging; palaeogeomorphology; elevation model; sub-Pleistocene hypsometry; palaeo-Warta River valley; Woźniki-Wieluń Upland

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Geoinformatica Polonica
• Rocznik: 2009
• Tom: T. 9
• Strony: 93--115
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Szubert M.

• Institute of Geography, Pedagogical University of Cracow

Bibliografia

• 1. Bardziński W., Lewandowski J., Więckowski R., Zieliński T., 1982, Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, ark. Częstochowa (845), Wyd. Geol., Warszawa.
• 2. Bednarek J., Haisig J., Lewandowski J., Wilanowski S., 1987, Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50000, ark. Kłobuck (808), Wyd. Geol., Warszawa.
• 3. Haisig J., Wilanowski S., 1981a, Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, ark. Boronów (844), Wyd. Geol., Warszawa.
• 4. Haisig J., Wilanowska H., Wilanowski S., Żurek W., 1981b, Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, ark. Lubliniec (843), Wyd. Geol., Warszawa.
• 5. Haisig J., Wilanowski S., 1985, Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, ark. Krzepice (807), Wyd. Geol., Warszawa.
• 6. Issaks E. H., Srivastava R. M., 1989, An Introduction to Applied Geostatistics. Oxford University Press, New York: 561 pp.
• 7. Kaziuk H., Nowak B., 1996, Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, ark. Ostrowy (809), PIG , Warszawa, (maszynopis CA G PIG Warszawa).
• 8. Klimek K., 1961, Morfologia przełomu Warty przez próg górnojurajski koło Częstochowy. Przegl. Geogr., 33 (3): 421–442.
• 9. Klimek K., 1966, Deglacjacja północnej części Wyżyny Śląsko-Krakowskiej w okresie zlodowacenia środkowopolskiego, Prace IG PAN , Kraków, 53: 136 pp.
• 10. Krzemiński T., 1974, Geneza młodoplejstoceńskiej rzeźby glacjalnej w dorzeczu środkowej Warty, Acta Geogr. Lodz., 33: 171 pp.
• 11. Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Wyd. Nauk. PWN , Warszawa: 440 pp.
• 12. Lewandowski J., 1993, Rzeźba podczwartorzędowa region śląsko-krakowskiego i jej ewolucja morfogenetyczna. Folia Quartern. 64: 101–121.
• 13. Matheron G., 1989, Estimating and Choosing – An Essay on Probability in Practice, Springer, Berlin: 141 pp.
• 14. Mucha J., 1994, Metody geostatystyczne w dokumentowaniu złóż, skrypty Wydz. Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH, Kraków: 155 pp.
• 15. Mucha J., 2002, Struktura zmienności zawartości [Zn] i [Pb] w śląsko-krakowskich złożach rud Zn-Pb, Studia Rozprawy i M onografie IGSM i E PAN Kraków, 108: 150 pp.
• 16. Namysłowska-Wilczyńska B., 2006, Geostatystyka teoria i zastosowania, Oficyna Wyd. Polit. Wrocł., Wrocław: 356 pp.
• 17. Surfer 8, Contouring and 3D Surface Mapping for Scientists and Engineers, Golden Software, Inc., Golden, 2002: 640 pp.
• 18. Szubert M., 2004a, Cyfrowy model wysokości powierzchni podczwartorzędowej na Wyżynie Woźnicko-Wieluńskiej. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, 13a: 233–242.
• 19. Szubert M., 2004b, Utwory plejstoceńskie w kopalnych obniżeniach w południowej części Wyżyny Woźnicko- Wieluńskiej, [w:] A. Kostrzewski (ed.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, t. IV, Wyd. UAM Poznań: 419–438.
• 20. Szubert M., 2008a, Litologia osadów plejstoceńskich w obniżeniach w okolicach Częstochowy, [w:] Kostrzewski A. (ed.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, UAM Poznań: 118–121.
• 21. Szubert M., 2008b, Geomatyka w badaniach geomorfologicznych, Dokumentacja Geograficzna, 37: 7–13.
• 22. Wackernagel H., 2003, Multivariate Geostatistics An Introduction with Applications, Springer, Berlin: 387 pp.