Rola fosforu w środowisku- praca przeglądowa

• Autorzy: Bezak-Mazur E. , Stoińska R.

Warianty tytułu

EN

The importance of phosphorus in the environment- review article

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono formy występowania fosforu oraz jego przemiany w ekosystemach. Fosfor jest powszechnie występującym indywiduum chemicznym w środowisku, dlatego też w publikacji tej zwrócono szczególną uwagę na rolę tego pierwiastka w prawidłowym rozwoju roślin oraz człowieka. Fosfor jest kluczowym makroelementem koniecznym do prawidłowego funkcjonowania każdej komórki. Jest on przede wszystkim składnikiem kwasów nukleinowych oraz wysokoenergetycznego wiązania zawartego w cząsteczce adenozynotrifosforanu (ATP), który jest podstawowym źródłem energii wszystkich reakcji biochemicznych zachodzących w organizmie żywym. Ze względu na postępujące zmniejszanie się rentownych rezerw fosforytów, wykorzystywanych przede wszystkim do produkcji nawozów fosforowych, w pracy zwrócono również uwagę na możliwość ponownego wykorzystania osadów ściekowych i ścieków, jako wtórnych źródeł fosforu.

EN

In this paper the presence of phosphorous form and its changes in ecosystem are disscused. Phosphorous is a common chemical individuum in environment, and because of that fact the role of that element in the healthy development of plant and human were paid attention in many publications. Phosphorous is a major macroelement which is needed for proper functional of every cell. First of all it is a nucleic acid component and a high-energy bond contained in the molecule of the adenosine triphosphate (ATP), which is the major source of energy of all biochemical reactions occuring in the living body. Due to the progressive decline in profitable reserves of phosphates, which are mainly used in the production of phosphate fertilizers, in the work in the work noted the possibility of reuse of sewage sludge and wastewater, as secondary sources of phosphorus.

Słowa kluczowe

PL

transformacja fosforu; środowisko; fosfor

EN

phosphorus transformation; environment; phosphorus

• Wydawca: Mastermedia sp. z o.o.
• Czasopismo: Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 15, nr 3
• Strony: 33--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz.

Twórcy

autor

Bezak-Mazur E.

• Politechnika Świętokrzyska, Wydział Inżynierii Środowiska, Geomatyki i Energetyki, Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 7, 25-314 , tel.: [phone], fax 41 – 34-24-535

autor

Stoińska R.

• Politechnika Świętokrzyska, Wydział Inżynierii Środowiska, Geomatyki i Energetyki, Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 7, 25-314 , tel.: [phone], fax 41 – 34-24-535

Bibliografia

• 1. Abel S., Ticconi C.A., Delatorre C.A. Phosphate sensing in higher plants. Physiol Plant 2002; 115: 1-8.
• 2. Andersen J.M. Effect of nitrate concentration in lake water on pfosphate release from the sediment. Water Res. 1982; 16:1119-1126.
• 3. Bartoszek L. Wydzielanie fosforu z osadów dennych. Zeszyty Naukowe PRz. Budownictwo i Inżynieria Środowiska 2007; 42: 240.
• 4. Bezak-Mazur E. Specjacja fosforu w osadach ściekowych. w: Gdańska Fundacja Wody. Materiały Konferencyjne: Usuwanie fosforu w procesach oczyszczania ścieków– możliwości i uwarunkowania techniczne. Gdańsk. 2009.
• 5. Bezak-Mazur E., Mazur A. Wpływ czynników fizyko-chemicznych na specjację fosforu w osadach ściekowych powstających w technologii EvU-Perl. Środkowo-Pomorskie Towarzystwo Naukowe Ochrony Środowiska 2009; 11:181 – 191.
• 6. Bezak-Mazur E., Mazur A. Wpływ warunków prowadzenia defosfatacji na specjację fosforu w osadach ściekowych. Zeszyty Naukowe Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Koszalińskiej 2002; 22:133 – 142.
• 7. Bezak-Mazur E., Mazur A. Wpływ wybranych czynników fizyko-chemicznych na specjację fosforu w osadzie nadmiernym. Ekol. Techn. 2006; 14:.5-7.
• 8. Bień J. Osady ściekowe- teoria i praktyka. Wyd. Politechnika Częstochowska 2002.
• 9. Bolewski A., Fosfor – P2O5. Surowce mineralne świata, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1987.
• 10. Chang S., Jackson M.L. Fractionation of soil phosphorus. Soil Sci. 1957; 84:133-140.
• 11. Chinchilla R.F.C. Phosphorus responde and orthophosphate leaching in floratam St. Augustinegrass and Empire Zoysiagrass. University of Florida. 2010.
• 12. Ciereszko I., Rychter A.M. Zmiany metaboliczne w korzeniach wywołane deficytem fosforu. Wiad Bot 1995; 39: 81-90.
• 13. Ciereszko I. Molekularne podstawy odpowiedzi roślin na niedobór fosforanu. Post Biol Kom 2003; 30: 647-665.
• 14. Ciereszko I. Wzrost i metabolizm roślin w warunkach deficytu fosforu. Kosmos 2000; 49: 179-189.
• 15. Clark T., Stephenson T., Pearce P. Phosphorus removal by chemical precipitation in a biological aerated filter.Wat. Res. 1987; 31:2557-2563.
• 16. Dojlido J. R. Chemia wód powierzchniowych, Wyd. Ekonomia i Środowisko 1995.
• 17. Forsberg C. Eutrofizacja Morza Bałtyckiego, w: Środowisko Morza Bałtyckiego
• 1991; 3.
• 18. Gruszka M., Odworąż-Sypniewska G., Pater A. The role of phosphorus in body function. In vitro explorer. 2005; 2:9-12.
• 19. Grzebisz W., Diatta G.B., Cynan K. Fosfor a środowisko w: Pierwiastki w środowisku. Fosfor. J Elementol 2003; 8: 109-128.
• 20. Halliwell D.J., Mckelvie I.D., Hart B.T., Dunhill R. H. Hydrolisys of triphosphate from detergents in a rural waste water system. Wat. Res. 2001; 35:448-454.
• 21. Harris W. G. Phosphate minerals. In: Dixon J.B., Schulze D.G.. Soil mineralogy with environmental applications. Soil Sci. Soc. America 2002; 7: 637-665.
• 22. Hartman L. Biologiczne oczyszczanie ścieków. Wyd. Instalator Polski 1999.
• 23. Istvánovics V. The role of biota in shaping the phosphorus cycle in lakes. Freshwater Biological Associtiation 2008; 1:143-174.
• 24. Jaśkiewicz B. Potas i fosfor kształtuje plon. Nasza rola więcej z pola 2011; 3:34-35.
• 25. Koc J., Skwierawski A., Quantity indicators and conditions of phosphorus export from rural catchment basins to surface water. w: Chemia Związki fosforu w chemii, rolnictwie, medycynie i ochronie środowiska. Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2008; 4:122-151.
• 26. Kokot F. Choroby wewnętrzne. PZWL, Warszawa 2000.
• 27. Kopcewicz J., Lewak S. Fizjologia roślin. Wyd. Naukowe PWN Warszawa 2002.
• 28. Korzeniowska J., Robaczyk Z., Czy światu grozi brak fosforu do produkcji nawozów. Nasza rola więcej z pola 2011; 2:13-14
• 29. Kowalski Z. Czystsza produkcja jako strategia ochrony środowiska naturalnego. Problemy Sozologiczne Aglomeracji Miejsko-Przemysłowych. Komitet Inżynierii Środowiska PAN 1998; 3.
• 30. Lipiński W. Odczyn i zasobność gleb w świetle badań Stacji Chemiczno-Rolniczych. Fertlizers Fertilization 2000; 3a: 89-105.
• 31. Ludwick A. E. Phosphorus mobility in perspective, News& Views, 1998.
• 32. Lung W.S., Canale R.P., Freedman P.L. Phosphorus models for eutrophic lakes. Water Research. 1976; 10: 1101-1114.
• 33. Łomotowski J., Szpindor A. Nowoczesne systemy oczyszczania ścieków. Wyd. Arkady 1999.
• 34. Mazur T. Rozważania o wartości nawozowej osadów ściekowych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol.1996; 43:13-22.
• 35. Mengel K., Kirkby E.A. Podstawy żywienia roślin. PWRiL, Warszawa 1983.
• 36. Migaszewski Z.M., Gałuszka A. Podstawy geochemii środowiska, WNT, Warszawa 1995.
• 37. Mulqueen J., Rodgers M., Scally P. Phosphorus transfer from soil to surface waters. Agricul-tural Water Management 2004; 68: 91-105.
• 38. Murphy T., Kumagai M., Irvine K. The seasonal change in phosphorus dissolution in Lake Biwa sediments. Verh. Internat. Verein. Limnol. 2002; 28: 370-372.
• 39. Pierzynsky, G.M., McDowell R. W., Sims J. T. Chemistry, cycling and potential movement of inorganic phosphorus in soils. In: Sims J.T. and Sharrpley A.N. (eds.). Phosphorus: Agriculture and the environment. Agronomy Monograph 2005; 46:53-86.
• 40. Ponmurugan, P., Gopi, C. In vitro production of growth regulators and phosphatase activity by phosphate solubilizing bacteria. Afr. J. Biotechnol. 2006; 5: 348-350.
• 41. Prawo wodne- art. 9 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 18 lipca 2001r.
• 42. Reddy K.R., O Connor G.A., Gale P.M., Phosphorus sorption capacities of wetland soils and stream sediments impacted by dairy effluent. J. Environ. Qual. 1998; 27:438-447.
• 43. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24.07.2006r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzeniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Dz. U. z dnia 31 lipca 2006.
• 44. Sadecka Z. Podstawy biologicznego oczyszczania ścieków. Wyd. Seidel-Przywecki 2010.
• 45. Sapek B. Uwalnianie azotu i fosforu z materii organicznej gleby. Water-Environment-Rural Areas. 2010; 10: 229-256.
• 46. Stevenson, F. J., Cole M.A., Cycles of soils:carbon, nitrogen, phosphorus, sulfur, micronutrients, John Wiley & Sons, New York 1999.
• 47. Sundara B., Natarayan V., Hari K. Influence of phosphorus solubilizing bacteria on the changes in soil available phosphorus and sugarcane and sugar yields. Field Crops Research. 2002; 77: 43-49.
• 48. Wzorek Z. Odzysk związków fosforu z termicznie przetworzonych odpadów ich zastosowanie jako substytutu naturalnych surowców fosforowych. Politechnika Krakowska. Monografia. Seria Inżynieria i Technologia chemiczna 2008; 356.