Spatial system of landscape protection in Poland

• Autorzy: Badora K.

Warianty tytułu

PL

Przestrzenny system ochrony krajobrazu Polski

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The spatial system of landscape protection in Poland includes 13 types of legitimate forms enabling protection of objects within landscape, parts of landscapes and sets of numerous landscapes. When considering surface area, the largest and most important forms of landscape protection are established on the basis of the Nature Conservation Act. The greatest area is covered by protected landscape areas and landscape parks (in total, ca. 30% of the area of Poland). However, they are of rather low importance in actual landscape protection due to weak implementing instruments. National parks and reserves provide better landscape protection, however focus on conservation of nature values and extend at only 3.5% of the country area. Cultural landscapes of historical significance are protected mainly in the form of heritage monuments and cultural parks, up to the present day founded in the number of only 54 and 24, respectively. These small amounts do not reflect the variability of Polish historical cultural landscapes and are insufficient to preserve them. In Poland, the weakest protection is provided to non-historical cultural landscapes.

PL

Przestrzenny system ochrony krajobrazu w Polsce zbudowany jest z 13 typów usankcjonowanych prawnie form ochrony. Pozwalają one na ochronę obiektów w krajobrazie, części krajobrazów lub też układów zbudowanych z wielu krajobrazów. Najliczniejsze i najważniejsze formy ochrony krajobrazu pod względem powierzchni są tworzone w oparciu o ustawę o ochronie przyrody. Największe tereny zajmują obszary chronionego krajobrazu i parki krajobrazowe – łącznie ok. 30% terytorium kraju. Nie mają jednak dużego znaczenia w rzeczywistej ochronie krajobrazu ze względu na słabe instrumenty wykonawcze ochrony. Parki narodowe i rezerwaty lepiej chronią krajobrazy, ale koncentrują się na ochronie walorów przyrodniczych i zajmują zaledwie 3,5% powierzchni kraju. Podstawowymi formami ochrony zabytkowego krajobrazu kulturowego są pomniki historii i parki kulturowe. Do tej pory powstały zaledwie 24 parki kulturowe i 54 pomniki historii, co nie odzwierciedla zróżnicowania zabytkowego krajobrazu kulturowego Polski i jest niewystarczające dla jego zachowania. Najsłabiej w Polsce chronione są niezabytkowe krajobrazy kulturowe.

Słowa kluczowe

EN

system of landscape protection; forms of landscape protection; European Landscape Convention; Poland

PL

system ochrony krajobrazu; formy ochrony krajobrazu; Europejska Konwencja Krajobrazowa; Polska

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 23
• Strony: 73--88
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., tab., map.

Twórcy

autor

Badora K.

• University of Opole, Department of Land Protection, Opole, Poland

Bibliografia

• Andrejczuk W., 2013: Koncepcja współdziałania człowieka i natury w krajobrazie. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 20: 9-16.
• Badora K., 2009: O potrzebie i możliwościach przebudowy krajowego systemu ochrony krajobrazu. Problemy Ekologii Krajobrazu 23: 29-35.
• Giedych R., 2004: Uwarunkowania prawne planowania, ochrony i zarządzania krajobrazem w Polsce w świetle Europejskiej Konwencji Krajobrazowej [w:] Studia ekologiczno-krajobrazowe w programowaniu rozwoju zrównoważonego, przegląd polskich doświadczeń u progu integracji z Unią Europejską (red.): M. Kistowski, UG, PAEK, Gdańsk: 29-34.
• GUS Ochrona Środowiska 2013 (2013): Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• Chmielewski T.J., 2012: Systemy krajobrazowe. Struktura – funkcjonowanie – planowanie. PWN Warszawa: 1-408.
• Kistowski M., 2004: Wybrane aspekty zarządzania ochroną przyrody w parkach krajobrazowych. Bogucki Wydawnictwo Naukowe. Gdańsk – Poznań: 1-140.
• Kistowski M., 2010: Bierna ochrona krajobrazu jako podstawa utrzymania korzystnych warunków życia człowieka. Przegląd Przyrodniczy 21.2: 29-41.
• Kistowski M., Kowalczyk J., 2011: Wpływ transformacji modelu zarządzania parkami krajobrazowymi na skuteczność realizacji ich funkcji w przestrzeni Polski, Biuletyn KPZK PAN 247: 1-165.
• Kistowski M., 2012a: Problemy zarządzania parkami krajobrazowymi w Polsce jako skutek zmian przepisów prawnych w latach 2008-2010. Problemy Ekologii Krajobrazu 33: 215-227.
• Kistowski M., 2012b.: Institutional changes in Polish landscape parks and their influence on the efficiency of governance. Economic and Environmental Studies 12.1: 23-46.
• Myga-Piątek U., 2010: Przemiany krajobrazów kulturowych w świetle idei zrównoważonego rozwoju. Transformation of Cultural Landscapes in the Light of the Idea of Sustainable Development. Problemy Ekorozowju, 5.10: 95-108.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe, aspekty ewolucyjne i typologiczne. Uniwersytet Śląski, Katowice: 1-382.
• Myga-Piątek U., 2013: Cultural landscape in the time of sustainable development. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 20: 82-90.
• Pietrzak M., 1998: Syntezy krajobrazowe, założenia, problemy, zastosowania. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 1-168.
• Richling A., Solon J., 2011: Ekologia krajobrazu. Wyd. V, PWN Warszawa: 1-464.
• Żarska B., 2005: Ochrona Krajobrazu. SGGW Warszawa: 1-252.