Polish experience from the operation of helicopters under harsh conditions

• Autorzy: Przysowa R. , Gawron B. , Kułaszka A. , Placha-Hetman K.

Identyfikatory

DOI

10.2478/jok-2018-0056

Warianty tytułu

PL

Polskie doświadczenia z eksploatacji śmigłowców w trudnych warunkach

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The result of operating the military helicopters in a dusty environment is a loss of performance and premature failures of gas paths of the engines. The efficient protection of the power plant against dust ingestion is tough, especially in the desert. The article summarises the experience accumulated while operating the military helicopters under harsh conditions in Poland and during foreign missions. There were characterised the types of conducted missions, operated helicopters, protection methods of engines and common failures. It was stated that the performance of TV3-117 engines and their particle separation systems was insufficient in the mountains and on the desert (Iraq and Afghanistan). The deterioration of gas paths resulted in the loss of helicopters’ performance and substantially contributed to the few aircraft incidents. The experience gained during foreign missions is used in training the crews and ground personnel and in the programmes of modernisation and renewal of the helicopter fleet.

PL

Wynikiem użytkowania śmigłowców wojskowych w warunkach zapylenia jest zmniejszenie osiągów i przedwczesne uszkodzenia traktów gazowych silników. Skuteczna ochrona zespołu napędowego przed pyłem jest bardzo trudna, szczególnie w terenie pustynnym. W artykule zebrano doświadczenia z użytkowania śmigłowców wojskowych w trudnych warunkach w kraju i na misjach zagranicznych. Scharakteryzowano rodzaje wykonywanych misji, stosowane typy śmigłowców, metody ochrony silników i typowe uszkodzenia. Stwierdzono, że osiągi stosowanych silników rodziny TV3-117 i ich systemów odpylania były niewystarczające w warunkach górskich i pustynnych (misje w Iraku i Afganistanie). Deterioracja traktów gazowych silników spowodowała zmniejszenie osiągów śmigłowców i istotnie przyczyniła się do kilku incydentów lotniczych. Doświadczenia zdobyte w trakcie misji zagranicznych są wykorzystywane przy szkoleniu załóg i personelu technicznego oraz w programach modernizacji i wymiany floty śmigłowców.

Słowa kluczowe

EN

dustiness; blades; engine deterioration; turboshaft PZL-10W; helicopter

PL

zapylenie; łopatki; deterioracja silnika; silnik PZL-10W; śmigłowiec

• Wydawca: Wydawnictwo Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych
• Czasopismo: Journal of KONBiN
• Rocznik: 2018
• Tom: No. 48
• Strony: 263--299
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., rys.

Twórcy

autor

Przysowa R.

• Air Force Institute of Technology, Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych

autor

Gawron B.

• Air Force Institute of Technology, Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych

autor

Kułaszka A.

• Air Force Institute of Technology, Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych

autor

Placha-Hetman K.

• Air Force Institute of Technology, Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych

Bibliografia

• 1. Dec D.: Samodzielna grupa powietrzna w Afganistanie, 2016 http://www.nowastrategia.org.pl/sgp-w-afganistanie/
• 2. Dec D.: Samodzielna grupa powietrzno-szturmowa w Iraku, 2016 http://www.nowastrategia.org.pl/samodzielna-grupa-powietrzno-szturmowa-w-iraku/
• 3. Dowództwo Operacyjne RSZ http://do.wp.mil.pl/artykuly/aktualnosci/2015-01-05- podsumowanie-polskiego-udziau-w-misji-isaf/, 2015
• 4. http://www.pwrze.com/gfx/wsk4/userfiles/wsk/produkcja_rodzima/zal_nr_4_pzl10s_wersja_2pl.pdf
• 5. https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi-24
• 6. Hudyma P.: Udział wojsk polskich w misjach zagranicznych o charakterze pokojowym i stabilizacyjnym, w latach 1953 – 2008. Praca doktorska. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Poznań 2011
• 7. Instrukcja Obsługi Technicznej – Silnik Turbinowy typ PZL-10W, Rzeszów, 1995.
• 8. Jankowski A., Kowalski M.: Start-up processes' efficiency of turbine jet engines, Journal of Konbin, Volume 40, Issue 1, 2016.
• 9. Kowalski M., Sulkowski J.: Statistical Verification of experimental tests to determine geographical positions of objects, Journal of Konbin, 2, 3 (14,15) 2010, Pages 23-34.
• 10. Kowalski M.: Phase mapping in the diagnosing of a turbojet engine, Journal of Theoretical and Applied Mechanics, Volume 50, Issue 4, 2012, Pages 913-921.
• 11. Kozakiewicz A., Kowalski, M.: Unstable operation of the turbine aircraft engine, Journal of Theoretical and Applied Mechanics Volume 51, Issue 3, 2013, Pages 719- 727.
• 12. Kozakiewicz A.: Analiza uszkodzeń turbinowych silników lotniczych, Prace Instytutu Lotnictwa – Transactions of the Institute of Aviation, 213, pp. 224-234, 2011.
• 13. Lewitowicz J., Kowalski M., Żyluk A.: Modern diagnostics of aircraft gas turbine engines − Some selected issues, Journal of KONBIN, Volume 29, Issue 1, 1 December 2014, Pages 33-40.
• 14. Mendala B.: Kształtowanie struktury i właściwości powłok ochronnych na stalowych łopatkach sprężarek silników lotniczych Gliwice : Wydaw. Politechniki Śląskiej, ISBN 978-83-7880-089-7, 2013
• 15. Moś M.: Metody analizy uszkodzeń turbinowych silników lotniczych. Praca magisterska. Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych nr albumu 1506, Dęblin 2017.
• 16. Olzak B., Szymczak J., Szczepankowski A.: Gaseous erosion and corrosion of turbines. J. POLISH CIMAC, vol. 2, no. January 2007, pp. 199–204, 2007.
• 17. Operation of the PZL-10W engines with cadmium-free rotor blades, deflector vanes and compressor stators. Service Bulletin E-19W167/DOA/2014, WSK PZL Rzeszów SA.
• 18. Ośrodek Analiz Strategicznych, Jakie śmigłowce dla Wojska Polskiego?, 2015 https://www.defence24.pl/jakie-smiglowce-dla-wojska-polskiego
• 19. Placha-Hetman K.: Historia Mi-8, Mi-17 w Polsce, 2018 https://www.polot.net/michail_mil_mi_8_w_polsce_smiglowce_wojskowe_1967r_/historia
• 20. Placha-Hetman K.: Silniki turbowałowe dla śmigłowców, 2018. www.polot.net/
• 21. PZL-10W Engine operations in airspace with contamination of volcanic ash, Service Bulletin E-19W150/DOA/2011, WSK PZL Rzeszów SA.
• 22. Sarnowski W., Aspekty eksploatacyjne silników PZL-10W. Logistyka, vol. 6, 2011.
• 23. Silnik turbinowy PZL- 10W, WSK PZL Rzeszów SA. http://www.pwrze.com/gfx/wsk4/userfiles/wsk/produkcja_rodzima/zal_nr_1_pzl10w_wersja_3pl.pdf
• 24. Szczepanik R.: Badanie warunków zasysania zanieczyszczeń mechanicznych z powierzchni lotniska do wlotów silników odrzutowych, rozprawa doktorska, Warszawa 1978
• 25. Szczepankowski A., Szymczak J., Przysowa R.: The effect of a dusty environment on performance and operating parameters of aircraft gas turbine engines. Pre-release Papers AVT 272, Vilnus 2017.
• 26. Szczepankowski A., Szymczak J.: The effect of a dusty environment on performance and operating parameters of aircraft gas turbine engines, Journal of Konbin 1 (17), pp. 257-268, 2011.
• 27. Zieliński T.: Lotnicwo Wojsk Lądowych w misjach poza obszarem kraju, Warszawa 2012, s. 30.
• 28. ТВД-10 https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%92%D0%94-10

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).