Drugie domy w strukturze funkcjonalno przestrzennej podlaskiej wsi na przykładzie wybranych gmin powiatu hajnowskiego

• Autorzy: Gawryluk A. , Wańkowicz W. , Soszyński D.

Identyfikatory

DOI

10.14597/INFRAECO.2018.1.1.007

Warianty tytułu

EN

Second homes in the functional structure of the Podlasie countryside on example of selected communes of the Hajnowski district

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ostatnich latach w Polsce obserwuje się wyraźny trend przekształcania zabudowy wiejskiej na domy letniskowe, nazywane drugimi domami. Drugie domy to domy lokalizowane na obszarach wiejskich. Są one wykorzystywane przede wszystkim w celach rekreacyjnych, głównie przez właścicieli i ich rodziny (Kowalczyk 1994). Powstawanie tego typu zabudowy jest wynikiem przekształceń funkcji obszarów wiejskich, zwłaszcza tam, gdzie zasoby przyrody nie są już wykorzystywane do celów rolniczych, lecz turystyczno-rekreacyjnych (Halfacree i Boyle 1998). Posiadanie drugiego domu jest wynikiem przemian społecznych związanych ze wzrostem zamożności społeczeństwa, zwiększeniem czasu wolnego i potrzebą wypoczynku na terenach atrakcyjnych przyrodniczo (Liszewski 1987, Liszewski 1991, Krysiak 2009). Rozwój drugich domów podnosi atrakcyjność terenów wiejskich, co przyciąga nowych mieszkańców zapobiegając depopulacji regionu, i podnosząc wpływy do lokalnego budżetu (Hidle i in. 2010, Adamiak 2012). W pracy przedstawiono wstępne wyniki badań wpływu drugich domów na różne aspekty funkcjonowania obszarów wiejskich w trzech wybranych gminach powiatu Hajnowskiego. Szczególną uwagę zwrócono na lokalizację drugich domów i ich powiązań z istniejącą zabudową podlaskiej wsi. Badania wykazały, że lokalizacja drugich domów w dużej mierze jest uzależniona od występowania walorów przyrodniczych. Właścicielami drugich domów są głównie spadkobiercy (60%) poprzednich właścicieli, dla tego większość (89%) drugich domów to stare budynki wiejskie, zlokalizowane w miejscu istniejących wcześniej gospodarstw rolnych, i adaptowane do funkcji rekreacyjnej.

EN

In recent years there has been a growing tendency to transform rural settlements into holiday/second homes. The second home is a settlement located in the rural area. Its primary function is to provide recreational space for the house owners and their family (Kowalczyk 1994). This trend results from the transformation of countryside, especially where natural resources are no longer used for agricultural purposes, but for tourism and recreation (Halfacree and Boyle 1998). Owning a second house is a phenomenon reflecting certain social changes, such as the increase in the level of wealth, in the amount of leisure time, and represents the need for relaxing in attractive natural surroundings (Liszewski 1987, Liszewski 1991, Krysiak 2009). The development of second homes increases attractiveness of rural areas, which in turn brings in new inhabitants, hence counteracting depopulation in the region and generating additional income in the local budget (Hidle et al. 2010, Adamiak 2012). This paper is an initial attempt at examining the impact of second homes on different aspects of the functioning of rural areas in three selected communes of the Hajnowski district. A particular attention was given to the relationship between the second home and the buildings already existing in the Podlasie Region countryside. The study showed a strong connection between the location of the house and the landscape. In addition, it was found that the owners of second houses have predominantly inherited their house from the previous owner (60%), and furthermore, the majority of holiday houses (89%) are old country houses located in the place of former farms and adapted to serve recreational functions.

Słowa kluczowe

PL

drugie domy; czynniki lokalizacji; gmina wiejska

EN

second homes; location factors; rural commune

• Wydawca: Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2018
• Tom: nr I/1
• Strony: 105--117
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys., wykr., zdj.

Twórcy

autor

Gawryluk A.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Zakład Studiów Krajobrazowych i Gospodarki Przestrzennej Katedra Łąkarstwa i Kształtowania Krajobrazu, 20-950 Lublin, ul. Akademicka 13, tel. [phone]

autor

Wańkowicz W.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Zakład Studiów Krajobrazowych i Gospodarki Przestrzennej Katedra Łąkarstwa i Kształtowania Krajobrazu, 20-950 Lublin, ul. Akademicka 13, tel. [phone]

autor

Soszyński D.

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Instytut Architektury Krajobrazu, 20-708 Lublin, ul. Konstantynów 1H

Bibliografia

• Adamiak, C., Sokołowski, D. (2012). Popytowe uwarunkowania indywidualnego osadnictwa turystycznego w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług, 83, 27-43.
• Adamiak, Cz. (2012). Miejsce drugich domów w zagospodarowaniu obszarów wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego, Studia Obszarów Wiejskich, tom XXIX, Planowanie Rozwoju Przestrzeni Wiejskiej, 176-192.
• Adamiak, Cz. (2013). Rola drugich domów w zrównoważonym rozwoju regionu turystycznego na przykładzie regionu Borów Tucholskich, Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja 2 (12), 137-148.
• Buller, H., Hoggart, K. (1994). International Counter Urbanization: British Migrants in Rural France. Avebury, Aldershot.
• Clout, H. (1974). The growth of second-home ownership: an example of seasonal urbanization. In: Suburban growth. Geographical processes at the edge of Western city. Ed. J.H. Johnson. John Wiley & Sons London, 101-127.
• Coppock J.T., 1977. Second homes: Curse or blessing? Pergamon Press, Oxford. 1-242.
• Czarnecki, A. (2015). Turystyka drugich domów a możliwości rozwoju lokalnej gospodarki. Doświadczenia Polski i Finlandi, referat. Pobrano z: http://www.irwirpan. waw.pl/polski/seminaria/seminarium-2-03-2015_A_Czarnecki_Turystyka-drugichdomow-a-mozliwosci-rozwoju-lokalnej-gospodarki.pdf, Dnia (2017, 10, 19).
• Derek, M., Kowalczyk A. (2008). Czy “drugie domy” mogą być czynnikiem rozwoju lokalnego?, Społeczności lokalne a turystyka. Aspekty społeczne, kulturowe, ekonomiczne. Studia i monografie, nr 128, Wyd. AWF, Warszawa, 249-271.
• GUS, (2016). Statystyczne Vademecum Samorządowca, Pobrano z: http://bialystok.stat. gov.pl/vademecum/vademecum_podlaskie/portrety_gmin/powiat_hajnowski/gmina_bialowieza.pdf, Dnia (2017, 10, 19).
• Halfacree, K., Boyle, P. (1998). Migration, Rurality and the Post-productivist Countryside. Migration into Rural Areas, red. P. Boyle, K. Halfacree, Wiley, Chichister. 1-20.
• Hall C.M., Müller D.K. (2004). Second homes: Curse or blessing? Revisited. (W:) C.M. Hall, D.K. Müller (red.), Tourism, mobility, and second homes: Between elite landscape and common ground. Channel View Publications, Clevedon, 3-14.
• Hidle, K., Ellingsen W., Cruickshank, J. (2010). Political conceptions of second home mobility. Sociologia Ruralis, 50. 139-155.
• Jaakson R. (1986). Second home domestic tourism. Annals of Tourism Research, 13. 357-391.
• Jalinik M. (2009). Uwarunkowania i czynniki rozwoju usług turystycznych na obszarach wiejskich, Politechnika Białostocka, Białystok. 1-260.
• Kosmaczewska J. (2007). Wpływ agroturystyki na rozwój ekonomiczno-społeczny gminy, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań. 1-211.
• Kowalczyk A. (1994). Geograficzno-społeczne problemy zjawiska „drugich domów”. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa, 1-178.
• Krysiak S. (2009). Ekologiczne aspekty przemian użytkowania ziemi w wybranych typach krajobrazów naturalnych Polski Środkowej. Problemy Ekologii Krajobrazu, XXI, Lublin, 299-310.
• Leppänen, J. (2003). Finlands skärgårdsprogram och fritidshusboende 2003-2006. Paper presented at Second Home Ownership and Shore Line Protection: Seminar on Regional Development in the Kvarken Region, 25 June Helsinki.
• Liszewski S. (1987). Geneza i rozwój osadnictwa wypoczynkowego w otoczeniu Łodzi. Acta Universitatis Lodziensis, Turyzm 3, 33-54.
• Liszewski S. (1991). Przemiany przestrzeni wiejskiej w Polsce w ostatnim czterdziestoleciu. Przyczyny - skutki - formy. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica 14, 7-19.
• Módenes, J.A., López-Colás, J. (2007). Second homes and compact cities in Spain: two elements of the same System? Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 98, 3, 325-335.
• Niezgoda A. (2006). Obszar recepcji turystycznej w warunkach rozwoju zrównoważonego, AE, Poznań, 15-37.
• Shellito B.A. (2006). Second-home distributions in the USA’s Upper Great Lakes states: Analysis and implications. N. McIntyre, D. R. Williams, K. E. McHugh (red.), Multiple dwelling and tourism:Negotiating place, home and identity. CABI, Wallingford, 194-206.
• Tamer-Görer, N., Erdoğanaras, F., Güzey, Ö., & Yüksel, Ü. (2006). Social, Economic and Physical Effects of Second-Home Development Based On Foreign Retirement Migration in Turkey: Aanya and Dalyan. Pobrano z: http://www.isocarp.net/Data/case_studies/790.pdf Dnia (2017, 10, 19).
• Vágner, J., Müller, D.K., Fialová, D. (2011). Second home tourism in light of the historical-political and socio-geographical development of Czechia and Sweden. Geografie, 116, 191-210.
• Wallace, A., Bevan, M., Croucher, K., Jackson, K., O’Malley, L., & Orton, V. (2005). The impact of empty, second and holiday homes on the sustainability of rural communities: A systematic literature review. Centre for Housing Policy, The University of York, 1-156.
• Williams, D.R., Van Patten, S.R. (2006). Home and away? Creating identities and sustaining places in a multi-centred world. N. McIntyre, D. R. Williams, K. E. McHugh (red.), Multiple dwelling and tourism: Negotiating place, home and identity. CABI, Wallingford, 32-50.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).