Porównanie formy i struktury tematycznej wybranych europejskich atlasów narodowych

• Autorzy: Ostrowski W. , Ostrowski J.

Warianty tytułu

EN

A comparison of the form and thematic structure of selected European national atlases

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W związku ze staraniami o wydanie nowego atlasu narodowego Polski i perspektywą wykorzystania doświadczeń innych krajów przy jego opracowaniu, autorzy wybrali i przeanalizowali pięć opublikowanych w ostatnim ćwierćwieczu atlasów państw europejskich: Szwecji, Hiszpanii, Niemiec, Ukrainy i Rosji oraz w celach porównawczych także Atlas Rzeczypospolitej Polskiej z lat 1993-1997. Porównano ich formę edytorską, udział map, diagramów, fotografii i tekstów, przede wszystkim zaś strukturę tematyczną oraz wyróżniono charakterystyczne indywidualne cechy, a wyniki badań zestawiono w tabeli i unaoczniono w formie diagramów. W podsumowaniu zwrócono uwagę na zaobserwowane w tej dziedzinie tendencje oraz problemy, przed jakimi stoją twórcy współczesnych atlasów narodowych.

EN

For over ten years now, attempts to publish a new up-to-date national atlas have been made in Poland. When preparing the concept for the atlas, it is reasonable to base it not only on our own experience (two such atlases have been published so far, one in the years 1973-1978 and one in 1993-1997), but also on the experience of other countries where in recent years some worth noting outstanding national atlases have been published. Having this in mind, the authors have selected and analyzed in detail five atlases of European countries published after 1990 and compared them with the last national atlas of Poland. The following atlases have been selected for analysis: the atlas of Sweden (1990-1996, 12 English version volumes), the atlas of Spain (1995-1999, 5 volumes), Germany (2000-2006, 12 volumes), Ukraine (2007, 1 volume), Russia (2004-2008, 4 volumes) and additionally the Atlas of the Republic of Poland, 1993-1997, a set of loose sheets in a case). The following features have been picked out for comparison: volume, editorial form, percentage contents of maps, diagrams and texts. Characteristic original topics and solutions have been emphasized and illustrated with examples of maps (fig. 1-5). Most importantly, the structure of contents has been analyzed and compared in detail and divided into five basic thematic units: general issues, history, natural environment, population and settlement, and economy. In some atlases also the summarizing chapter has been analyzed. The research results have been put together in table 1 and shown in the form of diagrams (fig. 6-9). Tendencies present in this domain as well as the problems which authors of contemporary national atlases face have been indicated in the conclusion. Thematic structure of atlases reflects various types of conditioning, environmental as well as historical, political and social. For instance the large share of historical maps in the National Atlas of Russia results from the particular attention which Russians pay to history as a basis for patriotic and civic upbringing. This tradition is also reflected in the large share of historical issues in the Atlas of Ukraine. On the other hand, omission of historical issues from the National Atlas of Germany may perhaps reflect a tendency to renounce the country's infamous history of the first half of the 20th century. Unlike the atlases of Western Europe (Spain, Germany), those of East European countries (Russia, Ukraine) present more characteristics of natural environment than economic issues. It reflects some significant limitations of development of economic and social geography in the Soviet Union which resulted from restricted access to source statistical data and inability to fully and ob¬jectively present research results. Comparative analysis of selected national atlases not only made it possible to determine variations and tendencies in the structure of contents and form of atlases, but also to determine problems arising during the development of the concept of a national atlas. The following tendencies were observed: increased number of diagrams, graphs, photographs and extensive texts placed in atlases, higher share of social and cultural issues of everyday importance, and a comprehensive approach to presented issues which often alters the traditional form of atlases (e.g. the atlases of Germany and Sweden). Three conceptual problems emerged from the analysis: 1) how to present complex issues in a possibly accessible way (importance of explanations), 2) to what extent regional approach can be applied (e.g. city maps, maps of protected areas) and 3) how to present the history of a particular country: in a separate section or together with the presentation of specific issues.

Słowa kluczowe

PL

kartografia atlasowa; atlas narodowy; Hiszpania; Niemcy; Polska; Rosja; Szwecja; Ukraina

EN

atlas cartography; national atlas; Spain; Germany; Poland; Russia; Sweden; Ukraine

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 46, nr 1
• Strony: 15--33
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., mapy, rys., tab.

Twórcy

autor

Ostrowski W.

• Zakład Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego

autor

Ostrowski J.

Bibliografia

• Grosser K., Hanewinkel C, Tzschaschel S., 2007, Der deutsche Nationalatlas – ein Überblick. „zfv. Zeitschr. für Geodäsie, Geoinformation und Landmanagement" Jg. 132, H. 4, s. 161 - 168.
• Helmfried S., 1996, Nationalatlanten in der Nordischen Ländem. „Kartogr. Nachr." Jg. 46, H. 1, s. 1-5.
• Koncepcyja nacyonalnogo atłasa Rossii. Oprac, zbior. Fiedieralnaja służba gieodiezii i kartografii Rossii. Moskwa: Roskartografija, 1996, 96 s.
• Kondracki J., 1976, Działalność Komisji Atlasów Narodowych i Regionalnych Międzynarodowej Unii Geograficznej. W: Problemy atlasów narodowych i regionalnych. V Ogólnopolska Konferencja Kartograficzna. Wrocław 28-29IX1979 r. „Mat. Ogólnop. Konf. Kartogr." T. 3, Warocław - Warszawa 1976, s. 7-16.
• Królikowski J., 2007, Omówienie XII tomu Atlasu Narodowego Republiki Federalnej Niemiec „Życie w Niemczech". Praca licencjacka na kierunku geografia. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
• Kuroszew G.D., Łaziebnik O.A., Nacyonalnyj atłas Rossii: sodierżanije i znaczenije dla wysszego gieograficzeskogo obrazowanija. „Gieod. i Kartogr." 2010, nr 2, s. 45-48.
• Lentz S., Moser J., 2013, The National Atlas of Germany - knowledge transfer via maps. „Kartogr. Nachr." Jg. 63, Sonderheft, s. 148-153.
• Najgrakowski M., Ostrowski J., 2000, Problemy koncepcji i realizacji Atlasu Rzeczypospolitej Polskiej. „Polski Przegl. Kartogr." T. 32, nr 2, s. 83—96.
• Ormeling J., 1995, New forms, contents, and structures for european national atlases. „Cartogr. Perspectives" No. 20, s. 12-20.
• Ostrowski J., Gawryszewski A., red., 1998, Środowisko, społeczeństwo i gospodarka w Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały na konferencję. Warszawa, 23 października 1998 r. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii.
• Ostrowski W., 1999, Koncepcja narodowego atlasu Rosji. „Polski Przegl. Kartogr."T. 31, nr2, s. 116-119.
• Pawlak W., 1998, Atlas Rzeczypospolitej Polskiej na tle innych atlasów narodowych. W: Środowisko, społeczeństwo i gospodarka w Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały na konferencję. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, s. 92-99.
• Pawlak W., 2000, Polskie atlasy narodowe na tle tendencji europejskich. W: Kartografia polska u progu XXI wieku. XXVII Ogólnopolska Konferencja Kartograficzna. Warszawa, 8-9 grudnia 2000. „Mat. Ogólnop. Konf. Kartogr." T. 22, Warszawa 2000, s. 181-198.
• Polakowa N.O., 2010, Semiotyko-tematyczna model struktury Nacjonalnoho Atłasu Ukrajiny. „Wistnyk Heodeziji ta Kartohrafiji" nr 6, s. 19-22.
• RzęsikowskaA., oprac, 1996, Fundamentalne dzieło. Dyskusja redakcyjna nt. Atlasu Rzeczypospolitej Polskiej. „Poznaj Świat" nr 2(472), s. 2-3 i 67-68.
• Rudenko L, Botschkowska A., 2009, Der erste Nationalatlas der Ukraine - eine hochinformative Quelle zur Landeskenntnis. „Kartogr. Nachr." Jg. 59, H. 3, s. 119-128.
• Sáez R., Sanchez-Ortiz Rodriguez M.P., Fernandez AT, 2010, El Atlas Nacional de Espana. „Estudios Geograficos" Vol. 71, No. 267, s. 311-318.
• Swiesznikow W.W., 1998, Tiendiencyi rozwitija nacyonalnych atłasów i problemy sozdanija Nacyonalnogo atłasa Rossii (po matieriałam zasiedanija Kommissii Nacyonalnych atłasów MKA). „Gieod. i Kartogr." nr 11, s. 22-28.
• Śleszyński P, 2014, W kierunku komplementarnej koncepcji nowego atlasu narodowego Polski. „Polski Przegl. Kartogr." T. 46, 2014, nr 1, s. 5-14.
• Tomaszewska M., 2005, Rozwiązania metodyczne stosowane na mapach ludnościowych w wybranych atlasach narodowych. „Polski Przegl. Kartogr." T. 37, nr 2, s. 111-115.
• Wastenson L, Arnberg W., 1997, The new national atlas of Sweden completed: seventeen books and an electronic atlas. W: Proceedings of the 18th International Cartographic Conference ICA 97, Stockholm 23-27 June 1997. Vol. 4, s. 2162-2169.
• Witschel Ch., 2000, Nationalatlanten - Entwicklungs-geschichte und Ausblick. „Kartogr. Nachr." Jg. 50, H. 6, s. 274-281.
• Żukowskij W.J., 2007, O sozdanii Nacyonalnogo atłasa Rossii. „Gieod. i Kartogr." 2010, nr 6, s. 26-34, 3 ryc.
• Żyszkowska W., 1998, Projekt atlasu narodowego Niemiec. „Polski Przegl. Kartogr." T. 30, nr 3, s. 197-199.