Patroni kapliczek przydrożnych z obszaru Lubelszczyzny

• Autorzy: Tymochowicz M.

Warianty tytułu

EN

The patrons of wayside chaples from Lublin province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W prezentowanym tekście przedstawieni zostali najbardziej popularni święci patroni, którzy umieszczani byli i nadal są w kapliczkach wiejskich na obszarze województwa lubelskiego. Przeprowadzona kwerenda pokazała, jacy święci cieszyli się większym powodzeniem w danym subregionie i z czego to wynikało. Ukazane zostały także zmienności form eksponowania patronactwa. Przebiegały one od rzeźb drewnianych tych tradycyjnych, przez obrazy zwane oleodrukami, aż po obecnie często umieszczane gipsowe figury i wreszcie ponowne pojawienie się rzeźb, ale już współczesnych w stylu ludowym. Zmiany tych form przedstawień wiążą się także ze zwiększeniem liczby umieszczanych we wnętrzu przedmiotów kultu. Są to zarówno figury, jak i obrazy oraz różne przedmioty ozdobne, pełniące funkcję dekoracyjną.

EN

This paper presents the most popular patron saints that were placed and are still in the rural chapels in the Lublin Voivodeship. Conducted research demonstrated what kind of saints were the most popular in this subregion and what reasons were for this. The forms changeability of the patronage exhibition were shown. They proceeded from the traditional wooden carvings, then paintings called chromolithographs and plaster statues, which are now often placed, and finally re-emergence of sculptures, but in the style of the contemporary folk. The changes of these representations forms are also associated with an increase in the number of cult objects placed inside. These are figures, icons, and various ornamental objects that perform a decorative function. Only peoples attitude remains unchangeable towards such objects, which are treated not only as a place of worship, a sacred space, but they also remind them past events or personal experience.

Słowa kluczowe

PL

kapliczki; patroni; Lubelszczyzna; kwerenda ikonograficzna

EN

rural chapels; patron saints; Lublin Voivodeship; iconographic query

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 21
• Strony: 141--150
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., fot.

Twórcy

autor

Tymochowicz M.

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Humanistyczny, Lublin, Polska

Bibliografia

• Bartmiński J., 2004: Matka Boska w polskiej tradycji ludowej [w:] Przegląd Powszechny, nr 5: 274.
• Czarnowski S., 1958: Kultura, Warszawa.
• Janicka-Krzywda U., 1993: Patron-Atrybut-Symbol, Pallottinum, Poznań.
• Kondraciuk P, Urbański A, 2008: Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w pejzażu pogranicza, Akapit, Lublin-Zamość.
• Kuczyńska A., 1960: Chrystus Frasobliwy w polskiej rzeźbie ludowej [w:] Polska Sztuka Ludowa, nr 4: 211-229.
• Petera J., 1997: W kręgu rzeźb Józefa Zagórskiego [w:] Studia i Materiały Lubelskie, t. 14: 131-155.
• Petera J., 1981: Kapliczki drewniane na Lubelszczyźnie [w:] Z Zagadnień Kultury Ludowej, t. 2-3: 63-106.
• Petera-Górak J., 2001: Kapliczki i krzyże przydrożne [w:] Dziedzictwo kulturowe Lubelszczyzny, Kultura ludowa, (red.): A. Gauda, Lublin: 21-28.
• Piwocki K., 1976: Rzeźba ludowa [w:] Polska Sztuka Ludowa, nr 3-4: 131-150.
• Powiłańska-Mazur D., 2000: Ludowa rzeźba drewniana z kapliczek przydrożnych w regionie lubelskim [w:] Święci przydrożni. Patroni przyuliczni (red.): B. Wierzbicka, Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, Warszawa: 267-281.
• Powiłańska-Mazur D., 2004: Patron powodzian, tonących, spowiedników i mostów: o rzeźbach św. Jana Nepomucena w regionie lubelskim [w:] Twórczość Ludowa”. R. 19, nr 4: 16-18.
• Powiłańska-Mazur D., 2005: Kapliczki św. Mikołaja na Lubelszczyźnie [w:] Twórczość Ludowa, R. 20, nr 1/4: 65-67.