Etylobenzen

• Autorzy: Soćko R.

Warianty tytułu

EN

Ethyl benzene

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Etylobenzen (EB) jest węglowodorem aromatycznym występującym w postaci bezbarwnej cieczy o aromatycznym zapachu, stosowanym głównie do produkcji styrenu. Dużą ilość etylobenzenu (15 ÷ 20%) zawiera także ksylen techniczny (mieszanina izomerów). Etylobenzen występuje w ropie naftowej oraz powstaje w procesie krakingu ropy naftowej. W mieszaninie z ksylenem etylobenzen jest powszechnie stosowany jako składnik rozpuszczalników do farb i lakierów, a dzięki swoim właściwościom przeciwstukowym jest również składnikiem paliw. Stosowany jest także zamiast benzenu w rozcieńczalnikach farb drukarskich i jako rozpuszczalnik w przemyśle gumowym i chemicznym, a także jako środek owadobójczy. Główną populacją narażonych na etylobenzen są pracownicy zatrudnieni przy produkcji styrenu, oraz technicznego ksylenu lub w miejscach używania go jako rozpuszczalnika (np. w przemyśle gumowym i tworzyw sztucznych). Narażenie na etylobenzen występuje wśród użytkowników ksylenu, którzy stosują go do: odtłuszczania, usuwania farby, zabezpieczenia przed rdzą i lakierowania. W polskim przemyśle liczba narażonych osób na ten związek jest duża. W narażeniu na związek o stężeniach ponadnormatywnych pracowały w 2000 r. 353 osoby. W Polsce etylobenzen jest produkowany przez Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne w Płocku. Etylobenzen wchłania się głównie w drogach oddechowych w postaci par i w postaci ciekłej przez nieuszkodzoną skórę. Pary etylobenzenu o większych stężeniach działają drażniąco na oczy, gardło i błony śluzowe górnych dróg oddechowych człowieka oraz działają depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Etylobenzen może u narażanych uszkadzać wątrobę i nerki, nie wykazano jednak jego działania mutagennego, a także jednoznacznie nie przypisano mu działania teratogennego na człowieka, chociaż u zwierząt doświadczalnych wykazano ewidentne jego działanie rakotwórcze. Ustalając wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) etylobenzenu, uwzględniono wyniki badania inhalacyjnego, którym poddano ludzi. Jednorazowe 8-godzinne narażenie na etylobenzen o stężeniu 430 mg/m3 (NOEL) nie wywołało żadnych wykrywalnych zaburzeń. Zaproponowana wartość NDS etylobenzenu wynosi 200 mg/m3, natomiast wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) – 400 mg/m3, a ponieważ substancja wchłania się przez skórę zaproponowano także oznaczenie jej literami “Sk”. W USA (ACGIH) i w Niemczech zalecono ponadto oznaczanie w moczu stężenia kwasu migdałowego jako wskaźnika narażenia na etylobenzen. W kontrolowanych badaniach przeprowadzonych na ochotnikach narażonych na etylobenzen stwierdzono korelację między stężeniem etylobenzenu w środowisku pracy, wyrażonym w miligramach na metr sześcienny, a stężeniem kwasu migdałowego w moczu, wyrażonym w miligramach na gram kreatyniny. Zaproponowano przyjęcie stężenia 40 mg kwasu migdałowego/g kreatyniny za wartość dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) etylobenzenu, a także określono szybkość wydalania związku w próbce moczu pobranej 2 h pod koniec zmiany roboczej wynoszącą 20 mg/h.

EN

Ethyl benzene is a colorless, flammable liquid with an aromatic odor. Ethyl benzene is used as a solvent, as an intermediate in the production of styrene, and in the plastics and rubber industries. Industrial grade xylene contains approximately 20% ethyl benzene. Ethyl benzene is an irritant of the skin and mucous membranes and appears systemically to have acute and possibly chronic effects on the central nervous system. Other chronic health hazards, as evidenced in animal experimentation, would be damage to the liver, kidneys, and testes. The Expert Group for Chemical Agents recommended, on the basis of the results of a human inhalation study, a TLV value for ethyl benzene 200 mg/m3 and the value of 400 mg/m3 as the Short-Term Exposure Limit (STEL). The proposed values of hygiene standards should protect workers against the effects of ethyl benzene mainly on the central nervous system as well as potential liver and kidneys damage. The values should minimize the potential for eye and skin irritation. Ethyl benzene should be denoted with “Skin” notation.

Słowa kluczowe

PL

etylobenzen; narażenie zawodowe; NDS

EN

ethylbenzene; occupational exposure; TWA

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 2 (64)
• Strony: 109--130
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Soćko R.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

• 1.ACGIH (2001) Documentation of threshold limit values. Ethyl benzene, Cincinnati.
• 2.ACGIH (2006) Documentation of threshold limit values. Ed. 6. Cincinnati.
• 3.ACGIH (2007) Guide to occuaptional exposure values.
• 4.Angerer J., Wulf H. (1985) Occupational chronic exposure to organic solvents. XI. Alkylbenzene exposure of varnish workers: effects on hematopoietic system. Int Arch Occup Environ Health 56, 307–321 [cyt. za ACGIH 2001].
• 5.Astrand I., Engström J., Ovrum P. (1978) Exposure to xylene and ethylbenzene. I. Uptake, distribution and elimination in man. Scand. J. Work. Environ. Health. 4, 185–194.
• 6.ATSDR (1990) Toxicological profile for ethylbenzene. Atlanta, Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDER/TP/-90-15).
• 7.Bakke O.M., Scheline R.R. (1970) Hydroxylation of aromatic hydrocarbons in the rat. Toxicol. Appl. Pharmacol. 16, 691–700.
• 8.Bardodej Z., Bardodejova E. (1970) Biotransformation of ethylbenzene, styrene and alpha-methylstyrene in man. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 31, 206–209.
• 9.Bardodej Z., Bardodejova E. (1961) Usefulness and application of exposure tests. X. Exposure test for ethylbenzene. Cesk. Hyg. 6, 537–545 [cyt. za ACGIH 2001]. 128
• 10.Bardodej Z., Bardodejova E. (1970) Biotransformation of ethyl benzene, styrene, and alpha-methylstyrene in man. Am. Ind. Hygiene Assoc. J. 31, 206–209.
• 11.Bardodej Z., Cirek A. (1988) Long – term study on workers occupationall exposed to ethylbenzene. J. Hyg. Epidemiol. Microbiol. Immunol. 32, 1–5.
• 12.Bos P. i in. (1992) Evaluation of the sensory irritation test for the assesment of occupational health risk. Critical Reviews in Toxocology 21(6), 423–450.
• 13.Chin B.H. i in. (1980) A comparison of in vivo and in vitro (tissue explant) techniques: Metabolic profile of ethylbenzene in the rat and the dog. Bull. Environ. Contam. Toxicol. 25, 241–245 [cyt. za ACGIH 2001].
• 14.Cragg S.T. i in. (1989) Subchronic inhalation toxicity of ethylbenzene in mice, rats and rabbits. Fund. Appl. Toxicol. 13, 399–408.
• 15.Dawydzik L. i in. (2001) Opracowanie w ujęciu tabelarycznym danych o narażeniu zawodowym w nadzorowanych przez Inspektora Sanitarnego zakładach pracy w 2002 r. Ekspertyza wykonana na zlecenie Głównego Inspektora Sanitarnego. Łódź, Instytut Medycyny Pracy [dane niepublikowane].
• 16.Damgard Nielsen G., Alarie Y. (1982) Sensory irritation, pulmonary irritation, and respiratory stimulation by airborne benzene and alkyl-benzenes: prediction of safe industrial exposure levels and correlations with their thermodynamic properties. Toxicol. Appl. Pharmacol. 65, 459–477.
• 17.De Ceaurriza J.C. i in. (1981) Sensory irritation caused by various industrial airborne chemicals. Toxicol. Lett. (Amst) 9, 137–144 [cyt. za Bos i in. 1992].
• 18.Dean B.J. i in. (1985) Genetic toxicology testing of 41 industrial chemicals. Mutat. Res. 153, 57–77 [cyt. za ACGIH 2001].
• 19.Dutkiewicz T., Tyras H. (1967) A study of the skin absorption of ethyl benzene in man. Br. J. Ind. Med. 24, 330–332.
• 20.Dutkiewicz T. (1971) Testy toksykologiczne. Bromat. Chem. Toksykol. 4, 39–44.
• 21.Dutkiewicz T. (1974) Chemia toksykologiczna. Warszawa, PZWL 220–223.
• Dyrektywa Komisji 2000/39/EC z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie ustanowienia pierwszej listy indykatywnych wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy. Dyrektywa zmieniająca dyrekywę 67/548/EWG w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do klasyfikacji, pakowania i etykowania substancji niebezpiecznych w celu dostosowania jej do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (RACGH) oraz utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów.
• 22.Dyrektywa 2003/39 EC of 8 June 2000. Official Journal of the European Communities, 16.6.2000. L 142/47.
• 23.Engström K.M. (1984) Metabolism of inhaled ethylbenzene in rats. Scand. J. Work. Environ. Health. 10, 83–88.
• 24.Engström K.M., Bjurström R. (1978) Exposure to xylene and ethylbenzene. II Concentration in subcutaneous adipose tissue. Scand. J. Work. Environ. Health. 4, 195–203.
• 25.Environmental health criteria 186. Ethylbenzene (1996) Geneva, IPCS, WHO.
• 26.Gerarde H.W. (1956) Toxicological studies on hydrocarbons. II. A comparative study of the effects of benzene and certain mono-n-alkyl-benzenes on hemapoiesis and bone marrow metabolism in rats. AMA Arch. Ind. Health. 13, 468–474.
• 27.Gerarde H.W., Linden N.J. (1959) Toxicological studies on hydrocarbons. III. The Biomorphology of the phenylalkanes and phenylalkenes. AMA Arch. Ind. Health. 19, 403–418.
• 28.Grigorjewa K.V., Kliuzko A.S. (1971) Izucenije produkta metabolizma stirola i stilbenzola v moce. Gig. Sanit. 36, 7, 107.
• 29.Gromiec J.P., Piotrowski J.K. (1984) Urinary mandelic acid as an exposure test for ethylbenzene. Int. Arch. Occup. Environ. Health. 55, 61–72 [cyt. za ACGIH 2001]. 129
• 30.Hardin B.D. i in. (1981) Testing of selected workplace chemicals for teratogenic potential. Scand. J. Work. Environ. Health. 7 (Suppl. 4), 66–75.
• 31.HSDB (2006) [komputerowa baza danych].
• 32.IARC, International Agency for Research on Cancer (2000) Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans. Vol. 77. Lyon, Some Industrial Chemicals 227–266.
• 33.Ivanov S.V. (1964) Data on toxicology and hygienic rating of ethylbenzene in the atmosphere of industrial buildings. Gig. Tr. Prof. Zabol. 2, 9–14.
• 34.List of MAK and BAT Values (2006) Report 42.
• 35.Nestmann E.R., Lee E.G. (1983) Mutagenicity of constituents of pulp and paper mill effluent in growing cells of Saccharomyces cerevisiae. Mutat Res. 119, 273–280 [cyt. za ACGIH 2001].
• 36.Nicholson W.J., Tarr D. (1984) Occupational hazards in production and processing of styrene polymers epidemiologic findings. [W:] Industrial hazards of plastics and synthetic elastomers. New York 263–277 [cyt. za ACGIH 2001].
• 37.Nielsen G.D., Alarie Y. (1982) Sensory irritation, pulmonary irritation, and respiratory stimulation by airborne benzene andalkylbenzenes. Prediction of safe industrial exposure levels and correlation with their thermodynamic properties. Toxicol. Appl. Pharmacol. 65, 459–477.
• 38.NTP, National Toxicology Program (1992) Toxicity studies of ethyl benzene (CAS No. 100-41-4) in F344/N rats and 86C3F1 mice (Inhalation Studies). NTP T0X10. NIH Pub. 92-3129. Research Triangle Park, NC.
• 39.NTP, National Toxicology Program (1996) Toxicology and carcinogenesis studies of ethyl benzene (CAS No. 100-41-4) in F344/N rats and 86C3F1 mice (Inhalation Studies) (Draft). Technical Report TR 466. NTP, Research Triangle Park, NC.
• 40.NTP, National Toxicology Program (1999) Toxicology and carcinogenesis studies of ethyl benzene (CAS No. 100-41-4) in F344/N rats and 86C3F1 mice (Inhalation Studies) Tech. Rep. Ser. No. 466. NIH Publ. No. 99-3956, Research Triangle Park, NC [cyt. za IARC 2000).
• 41.Opdyke D.L.J. (1975) Fragrance raw materials monographs. Ethyl benzene. Food Cosmet. Toxicol. 13, 803–804.
• 42.Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy. DzU nr 280, poz. 2771 ze zm. DzU 2005, nr 160, poz. 1356.
• 43.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 217, poz. 1833 ze zm. DzU 2005 r., nr 212, poz. 1769; DzU 2007 r., nr 161, poz. 1142.
• 44.RTECS (2006) [komputerowa baza danych].
• 45.Smith J.N., Smythies R.H., Williams R.T. (1954a) The metabolism of alkylbenzenes. (A). Glucuronic acid excretion following the administration of alkylbenzenes. (B). Elimination of toluene in the expired air of rabbits. Biochem. J. 56, 317–320 [cyt. za Toxicological profile for ethylbenzene 1990].
• 46.Smyth J.N., Smythies R.H., Williams R.T. (1954b) The metabolism of alkylbenzenes. Stereochemical aspects of the biological hydrocylation of ethylbenzene to methylphenylcarbinol. Biochem. J. 56, 320–324.
• 47.Smyth H.F. (1956) Higienic standards for daily inhalation. Am. Ind. Hyg. Assoc. Quart. 17, 129–185.
• 48.Tatrai E. i in. (1982) Embryotoxic effect of ethylbenzene. Egeszsegtudomany. 26, 297–303 [cyt. za ACGIH 2001].
• 49.Toxicological profile for ethylbenzene (1990) Agency for Tonic Substances and Disease Registry U.S. Public Health Sernice.
• 50.Ungvary G., Tatrai E. (1985) On the embryotoxic effects of benzene and its alkyl derivatives in mice, rats and rabbits. Arch. Toxicol. 425–430 [cyt. za ACGIH 2001]. 130
• 51.Ungvary G. (1986) Embryotoxic and teratogenic effects of benzene and alkylbenzene compounds. Munkavedelm. Munkaes. Uzemegeszsegugy 32, 146–166.
• 52.Wolf M.A. i in. (1956) Toxicological studies of certain alkylated benzenes and benzene. Arch. Ind. Health. 14, 387–398.
• 53.Wolff M.S. (1976) Evidence for existence in human tissues of monomers for plastics and rubber manufacture. Environ. Health Perspect. 17, 183–187.
• 54.Yant W.P. i in. (1930) Acute response of guinea pigs to vapors of some new commercial organic compounds. Public Health Rep. 45, 1241–1250 [cyt. za ACGIH 2001].