Molibden i cyna w glebach Polski

• Autorzy: Pasieczna A.

Warianty tytułu

EN

Molybdenum and tin in soils of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania miały na celu ocenę zawartości molibdenu i cyny w powierzchniowej warstwie gleb Polski użytkowanych rolniczo. Pierwiastki te mogą być wykorzystane jako wskaźniki zanieczyszczenia środowiska, szczególnie na obszarach pozbawionych mineralizacji. Do celów przeglądowego zdjęcia geochemicznego pobrano gleby z głębokości 0,0–0,2 m z gęstością 1 próbka/2500 km2. Zawartość Mo i Sn oznaczono metodą ICP-AES po roztworzeniu próbek w wodzie królewskiej. Wyniki analiz wykazały zawartość molibdenu w granicach 0,05–1,71 mg/kg, a cyny 0,1–2,6 mg/kg. Przestrzenny rozkład tych pierwiastków w glebach wskazuje, że głównym czynnikiem decydującym o ich zawartości jest skład chemiczny skał macierzystych.

EN

The geochemical research has been conducted to evaluate molybdenum and tin content in topsoil of Poland, because these elements can be used as environmental pollution indicators, especially in areas without mineralization. Topsoil (0.0–0.2 m) samples were collected at a low sampling density (1 sample per 2,500 km2). The Mo and Sn contents, determined using the ICP-AES method, following aqua regia digestion, were 0.05–1.71 mg/kg and 0.1–2.6 mg/kg, respectively. The spatial distribution of these elements indicates that the principal factor determining their contents in topsoil is the chemical composition of parent rocks.

Słowa kluczowe

PL

molibden; cyna; zanieczyszczenie gleby; Polska

EN

molybdenum; tin; environmental soil pollution; Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 450
• Strony: 75--81
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys.

Twórcy

autor

Pasieczna A.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1] ATLAS zanieczyszczenia rzek w Polsce, 1990-1992, 1993 — Biblioteka Monitoringu Środowiska, Gł. Inspekt. Ochr. Środ., Warszawa.
• [2] BARTH N., PALCHEN W., RANK G., HEILMANN H., 1996 — Bodenatlas des Freistaates Sachsen. Teil l. Freistaat Sachsen. Landesamt fur Umwelt und Geologie, Dresden.
• [3] BHATTACHARYYA S., DONAHOE R.J., PATEL D., 2009 — Experimental study of chemical treatment of coal fly ash to reduce the mobility of priority trace elements. Fuel, 88: 1173-1184.
• [4] BOJAKOWSKA I., BORUCKI J., 1994 — Molybdenum in stream sediment on the area of occurrence of the Dukla Folds and their margin. Geol. Quart.,38, 1: 155-168.
• [5] BOHDZIEWICZ L., PAZDRO Z., WRÓBEL B; zaktualizował MOJSKI J.E., 1980 — Mapa geologiczna Polski 1:200 000, ark. Puck. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [6] CHODAŃ J., GRZESIUK W., MIROWSKI Z., 1984 — Zarys gleboznawstwa i chemii rolnej. PWN, Warszawa.
• [7] CURLIK J., SEFCIK P., 1999 — Geochemical atlas of the Slovak Republic. Soils. Ministry of the Environment of the Slovak Republic.
• [8] CWOJDZIŃSKI S., 2012 — Charakterystyka budowy geologicznej Dolnego Śląska. hrip://pgi.gov.pl/oddzial-dolnoslaski.html.
• [9] DE VOS W., TARVAINEN T. (red.), 2006 — Geochemical atlas of Europe. Part 2, Geological Survey of Finland, Espoo.
• [10] ENZMANN R.D., 1972 — Molybdenum: element and geochemistry. W: The encyclopedia of geochemistry and environmental sciences. Van Nostrand Reinhold Co, New York.
• [11] GREGORAUSKIENE V., KADUNAS V., 2000 — Chemical composition of soil land lake sediments – an indicator of geological processes in Lithuania. Geol. Quart., 44, 4: 347-354.
• [12] GUCWA I., WIESER T., 1980 — Geochemia i mineralogia skał osadowych fliszu karpackiego zasobnych w materię organiczną Pr. Miner., 69: 1-43.
• [13] JASKÓLSKI S., 1960 — Rudy cyny i kobaltu. Biul. Inst. Geol., 178: 323-334.
• [14] KABATA-PENDIAS A., MUKHERJEE A.B., 2007 — Trace elements from soil to human. Springer.
• [15] KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H., 1999 — Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa.
• [16] KADUNAS V., BUDAVICIUS R., GREGORAUSKIENE V., KATINAS V., KLIAUGIENE E., RADZEVICIUS A., TARASKEVICIUS R., 1999 — Geochemical atlas of Lithuania. Geological Survey of Lithuania. Geol. Inst., Vilnius.
• [17] KOLJONEN T. (red.), 1992 — The geochemical atlas of Finland. Part. 2: Till. Geol. Survey of Finland, Espoo.
• [18] LIS J., SYLWESTRZAK H., 1986 — Minerały Dolnego Śląska. Wyd. Geol., Warszawa.
• [19] LLORENS J.F., FERNANDEZ J.L., QUEROL X., 2000 — The fate of trace elements in a large coal-fired power plant. Environ. Geol., 40: 409-416.
• [20] MIGASZEWSKI Z., GAŁUSZKA A., 2003 — Zarys geochemii środowiska. Wyd. Akad. Świętokrz. w Kielcach.
• [21] MADZIARZ M., SZTUK H., 2006 — Eksploatacja rud cyny w Górach Izerskich: historia czy perspektywa dla regionu. Pr. Nauk. Inst. Górn. P. Wroc., 117, 32.
• [22] PANDEY V.C., ABHILASH P.C., UPADHYAY R.N., TEWARI D.D., 2009 - Application of fly ash on the growth performance and translocation of toxic heavy metals within Cajanus cajan L.: Implication for safe utilization of fly ash for agricultural production. J. Haz. Mat., 166: 255-259.
• [23] PARAFINIUK J., 2005 — Minerały; systematyczny katalog. TG „Spirifer", Warszawa.
• [24] PASIECZNA A., 2003 - Atlas zanieczyszczeń gleb miejskich w Polsce. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [25] PASIECZNA A., KWECKO P., 2010 — Projekt GEMAS – zdjęcie geochemiczne gleb użytkowanych rolniczo i łąk w Europie. Prz. Geol., 57, 5: 397-400.
• [26] PAULO A., STRZELSKA-SMAKOWSKA B., 1994 — Cyna w ostatniej dekadzie XX wieku. Prz. Geol., 42, 9: 841-855.
• [27] POLAŃSKI A., 1974 — Geochemia i surowce mineralne. Wyd. Geol., Warszawa.
• [28] REIMANN C., AYRAS S., CHEKUSIN V., BOGATYREV I., BOYD R., CARITAT P., DUTTER R., FINNE T.E., HALLERAKER J.H., JAEGER O., KASHULINA G., LEHTO O., NISKAVAARA H., PAVLOV V., RAISANEN M.L., STRAND T., VOLDEN T., 1998 — Environmental geochemical atlas of the Central Barents Region. Geol. Survey of Norway, Trondheim.
• [29] REIMANN C., SIEWERS U., TARVAINEN T., BITUKOVA L., ERIKSSON J., GILUCIS A., GREGORAUSKIENE V., LUKASHEV V.K., MARTINIAN N.N., PASIECZNA A., 2003 — Agricultural soils in Northern Europe: A Geochemical Atlas. Bundesanstalt fur Geowissenschaften und Rohstoffe und Staatliche Geologische Dienste in der Bundesrepublik Deutschland, Hannover.
• [30] SAWICKI L. (red.), 1965 - Mapa geologiczna regionu dolnośląskiego w skali 1:200 000. Wyd. Geol., Warszawa.
• [31] SKOMPSKI S., 2000 — Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, ark. Puck. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [32] STANISŁAWSKA-GULBIAK E., 2008 — Wpływ niektórych czynników glebowych na efekty dolistnego nawożenia rzepaku ozimego molibdenem. Annales UMCS, 13, 4: 65-71.
• [33] WRÓBEL S., NOWAK W., 2010 - Reakcja buraka cukrowego na nawożenie molibdenem w zależności od formy chemicznej stosowanych nawozów azotowych. Fragm. Agron., 27, 4: 169-179.
• [34] ZASOBY wód regionu wodnego Warty, 2012. http://www.poznan.rzgw.gov.pl/.