Znaczenie wyznaczników i wyróżników w badaniach krajobrazu

• Autorzy: Nita J.

Warianty tytułu

EN

The importance of the determinants and discriminants in the landscape research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest analiza i ocena roli cech charakterystycznych, wyróżników i wyznaczników w klasyfikacji krajobrazu. Sprecyzowano znaczenie w/w terminów. Określono rolę wyróżników i wyznaczników w badaniach krajobrazu, a w szczególności w klasyfikacji i jego ocenie. Uzasadniono potrzebę wprowadzenia wyróżników i wyznaczników do badań krajobrazu, jako kategorii klasyfikacyjnych krajobrazów. Na koniec zwrócono uwagę na znaczenie naukowe i praktyczne zagadnień zaprezentowanych w publikacji.

EN

The purpose of this article is to analyze and evaluate the role of characteristic features, discriminants and landscape determinants in classification. The meaning of above-mentioned terms was also specified. Defined the role of discriminants and determinants in the research landscape, particularly in the classification and assessment. It was justified by the need to introduce discriminants and determinants to study the landscape, as a category classification landscapes. Finally discussed was the importance of scientific and practical meaning of issues presented in the publication.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; cecha charakterystyczna; wyróżnik; wyznacznik

EN

landscape; characteristic features; discriminant; determinant

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2015
• Tom: nr 30
• Strony: 59--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 53 poz.

Twórcy

autor

Nita J.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec, Polska

Bibliografia

• Affek A., 2011: Wartości krajobrazu opuszczonego przez ludność na przykładzie byłej Rusińskiej wsi Borysławka. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 15: 148-160.
• Awramiuk-Godun A., Iwańczak B., 2015: Wizualizacja kartograficzna krajobrazu pogranicza kulturowego – źródła i metody. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 27: 95-108.
• Bajerowski T., Biłozor A., Cieślak I., Sanetra A., Szczepańska A., 2007: Ocena i wycena krajobrazu, Wyd. Educatera, Olsztyn: 30-59.
• Bajerowski T., Senetra A., Szczepańska A., 2000: Wycena krajobrazu. Rynkowe aspekty oceny i waloryzacji krajobrazu. Wyd. UWM w Olsztynie, Educaterra, Olsztyn.
• Bańko M., (red.), 2011: Wielki Słownik Wyrazów Bliskoznacznych, Warszawa, PWN, także na stronie http://sjp.pwn.pl/.
• Chmielewski T.J., Myga-Piątek U., Solon J., 2015: Typologia aktualnych krajobrazów Polski. Przegląd Geograficzny, 87, 3: 377-408.
• Czelakowska A., 2012: Wielki słownik języka polskiego PAN jako słownik elektroniczny, „Język Polski”, (http://sjp.pwn.pl/).
• Doroszewski W., (red.) 1969: Słownik języka polskiego, W., t. 1-11, 1958-1969, Warszawa, PWN, także na stronie http://sjp.pwn.pl/doroszewski/.
• Ingarden R., 1970: Czego nie wiemy o wartościach [w:] R. Ingarden, Studia z estetyki, t. 3, PWN, Warszawa.
• Ingarden R., 1987: Spór o istnienie świata (tom 1-2). Warszawa, PWN.
• Kotarbiński T., 1929: Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk Lwów: Ossolineum.
• Kulczyk S., 2010: Ginące krajobrazy a turystyka – wzajemne korzyści czy konflikty? [w:] Studium krajobrazowe a granice krajobrazu (red.): D. Chylińska, J. Łach, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki. UW, Wrocław: 43-51.
• Kupidura A., Kupidura P., Łuczewski M., 2012: Wartość krajobrazu, Rozwój przestrzeni obszarów wiejskich. Warszawa. PWN.
• Litwin U., Bacior S., Piech I., 2009: Metodyka waloryzacji i oceny krajobrazu, Uniw. Roln. w Krakowie: 14-25.
• Litwin U., Piech I., 2013: Wpływ planowania przestrzennego na wartość krajobrazu na przykładzie „strefy przemysłowej” wsi Morzychna. Infrastruktura I Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 2/II/2013, PAN, o. w Krakowie: 51-61, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi.
• McMullin E., 1999: Wartości w nauce, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, XXIV: 7-25.
• Myga-Piątek U., 2001: Spór o pojęcie krajobrazu w geografii i dziedzinach pokrewnych, Przegląd Geograficzny, t. 73: 1.2: 163-176.
• Myga-Piątek U., 2007: Kryteria i metody oceny krajobrazu kulturowego w procesie planowania przestrzennego na tle obowiązujących procedur prawnych [w:] Waloryzacja środowiska przyrodniczego w planowaniu przestrzennym (red.): M. Kistowski, B. Korwel-Lejkowska 2007, Gdańsk-Warszawa: 101-1l0.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice: 406 ss.
• Myga-Piątek U., 2015: Pamięć krajobrazu – zapis dziejów w przestrzeni. Studia Geohistorica, Nr 3: 31-47.
• Myga-Piątek U., Nita J. 2006: Granice w krajobrazach antropogenicznie przekształconych, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 5: 196-206.
• Myga-Piątek U., Chmielewski T.J., Solon J., 2015: Rola cech charakterystycznych, wyróżników i wyznaczników krajobrazu w klasyfikacji i audycie krajobrazowym. Problemy Ekologii Krajobrazu, T. XL, Klasyfikacje i oceny krajobrazów Polski drugiej dekady XXI w. (red. T. Chmielewski): 177-187.
• Myga-Piątek U., Nita J., Pukowiec K., Sobala M., Żemła-Siesicka A., Dzikowska P., 2015: Sporządzenie audytu krajobrazowego – testowanie metodyki identyfikacji i oceny krajobrazu. Raport dla Ministerstwa Środowiska; opracowanie niepublikowane.
• Niedźwiecka-Filipiak I., 2009: Wyróżniki krajobrazu i architektury wsi Polski południowo-zachodniej. Monografie LXXV; Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu: 1-228.
• Niedźwiecka-Filipiak I., 2012: Wyróżniki dziedzictwa kulturowego obszarów wiejskich, Architektura Krajobrazu 2: 38-48.
• Nita J., 2013: Zmiany w krajobrazie powstałe w wyniku działalności górnictwa surowców skalnych na obszarze Wyżyn Środkowopolskich. Uniwersytet Śląski, Katowice, 185.
• Ostaszewska K., 2002: Geografia krajobrazu. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa: 1-277.
• Pietrzak M., 1998: Syntezy krajobrazowe – założenia, problemy, zastosowania, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 168 ss.
• Plit F., 2011: Krajobraz kulturowy. Czym jest? Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa: 111.
• Plit J., 2006a: Analiza historyczna jako źródło informacji o środowisku przyrodniczym [w:] Regionalne Studia Ekologiczno-Krajobrazowe (red.): A. Richling, B. Stojek, M. Strzyż, I. Szumacher, A. Świercz, Probl. Ekol. Krajobr., 16, 1: 217-227.
• Plit J. 2006b: Granica krajobrazów kulturowych i ich trwałość, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 5, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec: 55-64.
• Polański E. (red.), 2003: Wielki słownik ortograficzny języka polskiego PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, Warszawa; także na stronie http://so.pwn.pl/
• Richling A., Dąbrowski A., 1995: Mapa typów krajobrazów naturalnych Polski, Atlas Rzeczpospolitej Polski, Ark. 53.1. PAN.
• Richling A., Solon J., 2011: Ekologia krajobrazu, PWN, Warszawa: 1-464.
• Sagan I., 2000: Metodologiczne dylematy współczesnej geografii społeczno-ekonomicznej. Studia Regionalne i Lokalne, 2: 5-19.
• Słownik języka polskiego (http://sjp.pwn.pl/slowniki/wyróżnik/html)
• Solon J., 2013: Wybrane podejścia do typologii krajobrazu w Polsce i ich przydatność dla implementacji Europejskiej Konwencji Krajobrazowej [w:] Identyfikacja i waloryzacja krajobrazów – wdrażanie Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, Warszawa 2013: 17-25.
• Solon J., 2006: Granica mozaiki krajobrazowej a granica kulturowa, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego: 64-72.
• Solon J., 2008: Przegląd wybranych podejść do typologii krajobrazu, Problemy Ekologii Krajobrazu, 20: 25-33.
• Solon J., Chmielewski T.J., Myga-Piątek U. 2015: Identyfikacja i ocena krajobrazów Polski – etapy i metody postępowania w toku audytu krajobrazowego w województwach [w:] Chmielewski T.J. red. Klasyfikacje i oceny krajobrazów Polski drugiej dekady XXI wieku. Problemy Ekologii Krajobrazu, Tom XL.
• Solon J., Plit J., Kistowski M., Milewski P., 2014: Identyfikacja i ocena krajobrazów – metodyka oraz główne założenia. PAN, Warszawa: 104.
• Sowińska B., 2012: Kształtowanie tożsamości krajobrazów sakralnych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 17: 78-95.
• Stephenson J., 2008: The Cultural Values Model: An integrated approach to values in landscapes. Landscape and Urban Planning. Vol. 84, Issue 2: 127-139
• Szewczyk J. 2007: Regionalizm w teorii i praktyce architektonicznej. Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. PAN O/Lublin, nr III: 84-94.
• Szymczaka M. (red.), 1981: Słownik Języka Polskiego, T 1-3. PWN, Warszawa.
• Szymczaka M. (red.), 1994: Słownik Języka Polskiego, T 1-3. PWN, Warszawa.
• Tatarkiewicz W., 1960: Historia estetyki (tom 1-2). Warszawa, PWN.
• Tischner J. 1982: Myślenie według wartości, Warszawa, PWN.
• Widacki W., 1981: Klasyfikacja granic geokompleksów, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne 53, Kraków: 19-26
• Wojciechowski K.H., 2006: Typ i ewolucja granic w krajobrazie kulturowym, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 5: 25-36.
• Wojnowski J., i inni (red. nacz.), 2001-2005: Wielka encyklopedia 30 T., Warszawa, PWN.
• Zalewski W., 2006: Z problematyki prezentacji granic na mapach, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 5: 72-85.
• Zieliński J., 2010: Relatywizm w krajobrazie pometafizycznym. Relatywizm w procesie strukturowania świata i systemu. Studia Ełckie nr 12: 113-128. Muzeum Historii Polski.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).